امکان حیات روی مریخ و احتمال ایده آل‌تر، وجود حیات روی مریخ یکی از سؤالاتی است که جواب آن، در طول روزهای گذشته درگیر یافته‌های جدید کاوشگران مریخ پیمای ناسا روی دهانه گیل شده است.
اما یکی از دانشمندان آژانس ملی تحقیقات اتمسفری ناسا اعلام کرده است که وجود عناصر حیاتی روی مریخ و نزدیک دهنه‌ای که کاوشگر مریخ پیمای ناسا آن را کشف کرده است، دلایل دیگری هم ممکن است داشته باشند. این عناصر حیاتی در لبه دهانه گیل (Gale crater) کشف شده‌اند. دهانه گیل یکی از دهانه‌های مریخ است که در بخش شمال غربی مریخ قرار دارد. بر اساس گفته‌های این دانشمند، مسئله حیات روی مریخ هر روز شکل تازه‌ای به خود می‌گیرد و پاسخ دادن به این سؤال که زندگی روی مریخ وجود داشته یا خواهد داشت، کمی پیچیده است.
کاوشگر مریخ پیما، عناصر حیاتی را از روی سنگی در دهانه گیل که اندازه‌ای در حدود 5 سانتی‌متر مربع داشت، پیداکرده است. سه مولکول مختلف از عناصر حیاتی روی سنگ پیداشده‌اند. این سنگ متعلق به یک معدن 3.5 میلیارد ساله در دهانه گیل است. محققان با توجه به شواهدی که قبلاً به دست آورده بودند، حدس می‌زنند که محل قرارگیری این دهانه در سال‌ها قبل از گرم شدن و تغییر جو مریخ، دریاچه بزرگی بوده است.
کاوشگر همچنین چرخه‌ای فصلی از متان حاصل از لایه‌های پایینی اتمسفر را در این سنگ‌ها کشف کرده است. متان از این رو اهمیت دارد که بیش از 95 درصد متان موجود سیاره‌هایی مانند زمین و مریخ می‌تواند منبع جاندار زنده داشته باشد. وجود متان در لایه‌های اتمسفری و چرخه‌های فصلی نشانه‌ای از حیات روی سیاره است اما محققان زود تصمیم‌گیری نکرده‌اند و همان‌طور که گفتیم، وجود این متان را به عوامل دیگری نسبت داده‌اند.
مواد آلی، سازنده زندگی جانوری روی کره خاکی هستند؛ اما این مواد در اثر فعالیت‌های غیر حیاتی هم تولید می‌شوند. دانشمندان بر همین اساس اعلام کرده‌اند که باید تحقیقات زیادی انجام شود تا صحت تولید این مواد الی توسط موجودات زنده یا وجود این عناصر در بدن موجود زنده‌ای روی مریخ، تأیید شود. در غیر این صورت، به وجود آمدن این ذرات آلی روی مریخ می‌تواند دلیلی غیرحیاتی داشته باشد.
زندگی درجایی فراتر از زمین، حتی در سطح زندگی باکتری‌گونه همیشه برای دانشمندان جالب بوده است. در صورت پیدا شدن آثاری از حیات موجود زنده در روی کره‌ای، مسلماً مقدمات سفر و کوچ به آن کره آغاز خواهد شد.
جنیفر ایگنبرود، ستاره‌شناس که در مرکز فضایی پروازهای فضاپیماهای فضایی گادرد امریکا فعالیت دارد در این مورد می گوید:
سه منبع احتمالی برای تشکیل این مواد آلی روی سطح مریخ وجود دارد. اولین احتمال که ما دوست داریم صحت داشته باشد، عامل حیاتی است، دومین احتمال برخورد شهاب‌سنگی حاوی مواد آلی بوده که باید منبع این شهاب سنگ را جست (کار غیرممکن) و مورد آخر، احتمال فوران‌های سطح مریخ باشد که مواد درون مریخ را به سطح آن کشانده باشد.
مسئله کشف مواد حیاتی روی مریخ و دیگر سایر کرات برای ناسا موضوع جدیدی نبوده و نیست. ناسا دو کاوشگر در سطح مریخ دارد؛ که یکی از آن‌ها در سال 2014 در منطقه کنونی در دهانه گیل و نزدیک دریاچه باستانی مریخ، توانسته بود مولکول‌هایی از مواد الی را کشف کند؛ اما کشفیات در آن زمان با تنوع کنونی قابل مقایسه نبود.
ایگنبرود افزود:
کشف مواد آلی کنونی در سطح مریخ را می‌توانیم به ادامه داستان وجود امکان حیات در مریخ اضافه کنیم. این مواد آلی به ما نشان می‌دهند که در جو و سطح مریخ نشانه‌هایی از امکان سکونت روی آن وجود دارد اما هیچ نشان قطعی در مورد وجود حیات مریخی در زمان کنونی و قبل به ما نمی‌دهد. نشانه‌هایی که ما تا کنون توسط مریخ پیماهای خود به دست آورده‌ایم، بسیار اندک است و هنوز از روی احتمالات می‌توانیم وجود این مواد الی را توجیح کنیم.
همه دانشمندان ناسا به ناامیدی جنیفر نیستند. کریستوفر وبستر، یکی دیگر دانشمندان فعال در زمینه فعالیت‌های جوی است که در مرکز تحقیقاتی پیشرانه‌های جت موشک‌های ناسا مشغول فعالیت است در این مورد می گوید:
احتمال دارد که متان موجود در جو، حاصل فعالیت‌های میکروبی روی سطح مریخ باشد. داده‌های کنونی، درصد احتمال تشکیل این مولکول‌ها توسط باکتری‌ها را به میزان زیادی بالا برده است و نمی‌توانیم تولید این مولکول‌های حیاتی توسط آن‌ها را نادیده بگیریم.
تغییرات متان در لایه‌های جوی سیاره سرخ‌فام در طول سال‌های اخیر توسط کاوشگرهای ناسا رصد شده بود اما همه این تغییرات دلیل‌های گوناگون داشت. تغییرات فصلی در مریخ که همانند زمین دارای چهارفصل است یکی از این دلایل محسوبمی‌شد. افزایش یا کاهش متان نشان از وجود یا عدم وجود موجود جاندار روی مریخ نیست، هر چند دانشمندان دوست دارند این را نشانه‌ای از حیات بدانند. ولی هنوز زمان تصمیم‌گیری نهایی برای کوچ روی مریخ نرسیده است.
دانشمندان از یافتن درصد بالای عناصر آلی در این قسمت از مریخ شگفت‌زده شده‌اند. مواد آلی در برابر حرارت و تشعشع به شدت تخریب پذیر هستند و نکته قابل توجه، وجود این ذرات در شرایط جوی سخت مریخ روی سطح آن است. مواد آلی زمانی که سنگ از روی کنجکاوی، گرم شد، آزاد شدند.
وبستر در ادامه گفته‌های خود در مورد متان و ترکیبات آلی گفت:
وجود این ترکیبات به احتمال خوش‌بینانه‌تر مربوط به زمانی است که مریخ دارای آب و جوی سازگار با حیات موجودات تک‌سلولی بوده است.
کلام آخر
دانشمندان به تحقیقات خود روی سطح مریخ ادامه خواهند داد تا شواهد قوی‌تری برای وجود حیات روی این کره خاکی پیدا کنند و آن زمان است که باید نسل بشر چمدان‌هایش را برای سفر به سمت مریخ در چند صد سال آینده ببندد. زمین در سال‌های آینده دچار مشکلات بزرگی خواهد شد و تلاش دانشمندان ناسا، برای یافتن نشانه‌های حیاط، در راستای پیدا کردن کره‌ای جایگزین برای نسل بشر است. در بخش نظرات، دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید.