ربات های جنگی طی چند سال گذشته به توسعه و تکامل زیادی رسیدند. در این مطلب به معرفی چند نمونه ربات جنگی و مزیت‌ها و معایب استفاده از آن‌ها می‌پردازیم.
معمولا در همه جای دنیا ارتش و نیروهای نظامی هر کشوری از جدیدترین و پیشرفته‌ترین فناوری‌هایی که در دسترس قرار دارند استفاده می‌کنند. بنابراین در حال حاضر بروزترین ربات‌های دنیا به منظور پیشبرد اهداف نظامی ساخته می‌شوند. البته برخی از افراد از تولید ربات‌های پیشرفته که ادوات جنگی با خود حمل می‌کنند استقبال چندانی نمی‌کنند اما از طرف دیگر استفاده از این ربات‌ها می‌تواند به اندازه قابل توجهی از تلفات میدان جنگ بکاهد و به سربازان این امکان را بدهد تا در امنیت کامل مواضع دشمن را زیر نظر گرفته و به آن‌ها حمله کنند. علاوه بر این بسیاری از ربات های جنگی نقش پشتیبانی از نیروها را بر عهده دارند و خودشان مستقیما وارد صحنه نبرد نمی‌شوند.
اما از آنجایی که ربات های جنگی توسط نیروهای نظامی کشورهای مختلف تولید می‌شوند، اکثریت آن‌ها محرمانه هستند ولی تعدادی از این ماشین‌ها نیز هستند که به شکل عمومی در معرض نمایش قرار گرفته‌اند. در این مطلب پلازا به چند نمونه از آن‌ها که جزو پیشرفته‌ترین ربات های جنگی جهان هستند اشاره خواهیم کرد.
فهرست مطالب
ربات جنگی چیست؟
ربات جنگی به ربات خودمختار یا ریموتی گفته می‌شود که برای مقاصد نظامی طراحی شده باشد. این مقاصد از حمل و نقل تجهیزات و کمک رسانی به نیروها گرفته تا حمله به موضع دشمن را شامل می‌شوند. استفاده از این نوع ربات‌ها ابتدا در جنگ جهانی دوم و همچنین در جریان جنگ سرد صورت پذیرفت. مین شنی‌دار جالوت نازی‌ها و تله‌تانک‌های ارتش شوروی اولین نمونه از ربات های جنگی در جهان به شمار می‌آیند. در حال حاضر نیز استفاده از ربات‌ها در درگیری‌های نظامی یکی از مهمترین اهداف ارتش‌های کشورهای مختلف بوده و تحقیقات زیادی در ارتباط با این موضوع در حال انجام است.
البته بر اساس قانون جنگ کنوانسیون ژنو، تجهیزات و ادوات جنگی نباید کاملا خودکار باشند و حداقل یک عامل انسانی باید آن‌ها را کنترل کرده تا مناطقی که حمله به آن‌ها ممنوع است مورد هدف قرار نگیرند.
در انتها باید به مزیت‌ها و معایب این ربات‌ها هم اشاره کنیم. از جمله مزیت‌های استفاده از ربات‌ها علاوه بر کاهش تلفات انسانی، کاهش احتمال وقوع جنایات جنگی و اعمال غیراخلاقی است. ربات های جنگی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نمی‌توان آن‌ها را پرچمداران اخلاق و رفتار دانست اما این ربات‌ها از قانون جنگ کنوانسیون ژنو و همچنین قوانین تعامل (Rules of Engagement) پیروی می‌کنند. در نتیجه فاکتورهایی مثل استرس، آدرنالین، خستگی و احساسات که بر تصمیمات یک انسان اثر می‌گذارند از میدان جنگ حذف می‌شوند.
البته از طرف دیگر سازمان‌های مردم نهاد مانند دیده بان حقوق بشر از دولت‌ها و همچنین سازمان ملل خواستند ساخت و توسعه «سیستم‌های تسلیحاتی مرگبار خودمختار» را غیرقانونی اعلام کنند. دولت بریتانیا با این درخواست مخالفت کرده و گفته در حال حاضر نیز در قوانین بین المللی حقوق بشر به اندازه کافی برای چنین سیستم‌هایی محدودیت وجود دارد. همچنین در سال 2015 نیز بیش از یک هزار متخصص فعال در زمینه هوش مصنوعی با امضا یک نامه خواهان ممنوعیت ساخت تسلیحات خودمختار شدند. این نامه در کنفرانس بین المللی هوش مصنوعی در بوینس آیرس به امضای استیون هاوکینگ، ایلان ماسک، استیو وزنیاک، نوآم چامسکی و دیگر چهره‌های شناخته شده رسید.
پیشرفته ترین ربات های جنگی دنیا
در این بخش به معرفی پیشرفته ترین ربات های جنگی دنیا از کشورهایی مانند آمریکا و ایران می‌پردازیم.
1. ربات جنگی چین
یکی از جدیدترین ربات‌هایی که می‌تواند عنوان بزرگترین ربات جنگی جهان را از آن خود کند، در سال 2022 توسط ارتش چین رونمایی شد. این ربات که به گفته چین بزرگترین ربات چهار پا در جهان است، می‌تواند وزنی برابر با 160 کیلوگرم را با خود حمل کرده و سرعت آن نیز به حداکثر 10 کیلومتر در ساعت می‌رسد.
ربات ارتش چین بیشتر برای ماموریت‌های شناسایی و تحویل ادوات در مناطق جنگی مورد استفاده قرار خواهد گرفت اما به گفته برخی کارشناسان چینی، در صورت نیاز می‌توان آن را به‌صورت مسلح نیز وارد میدان کرد. چین هنوز اسم برای ربات جنگجو خود اعلام نکرده و به همین خاطر احتمالا این ربات یک نمونه اولیه به‌حساب می‌آید.
2. ربات جنگی MAARS ؛ بهترین ربات جنگی جهان
گول جثه کوچک این هیولا را نخورید. ربات MAARS (مخفف Modular Advanced Armed Robotic System) قدرت تهاجمی بسیار سهمگینی را در همین فضای کوچک میزبانی می‌کند. به لطف طراحی ماژولار آن، بازوهای کنترلی این ربات را می‌توان با تسلیحات مختلفی از جمله لیزرهای غیرمرگبار که برای کور کردن دشمنان کاربرد دارند، گاز اشک آور و حتی نارنجک انداز تجهیز کرد. مارس نمونه ارتقا یافته ربات SWORDS است که ارتش آمریکا چند سال پیش آن را در عراق به کار گرفت.
3. ربات جنگی DOGO
ربات کوچک DOGO که با کمک دو نوار حرکت می‌کند تا زمانی که هفت‌تیر خودش را بیرون نکشد ممکن است با یک اسباب‌بازی اشتباه گرفته شود. دوگو علاوه بر دوربین که با استفاده از آن می‌توان مواضع دشمن را زیر نظر گرفت، دارای یک اسلحه 9 میلی‌متری نیز هست. نیروهای ویژه این ربات را هنگام یک گروگانگیری به کار می‌گیرند و از طریق اسلحه آن از راه دور یکی از گروگانگیران را از پا در می‌آورند.
4. ربات جنگی Gladiator
گلادیاتور که برای استفاده از سوی تفنگداران ایالات متحده ساخته شده شبیه به یک تانک کوچک است و بسته به موقعیت‌های مختلف قابلیت تجهیز و استفاده از تسلیحات مختلفی را دارد. گلادیاتور سرعت پایینی دارد و از 16 کیلومتر بر ساعت فراتر نمی‌رود، اما در عوض توانسته آهسته بودن خود را با جان سخت بودنش جبران کند. بدنه این ربات با زره جنگی پوشیده شده و سربازان می‌توانند مسلسل و نارنجک اندازها را مستقیما بر روی آن سوار کنند.
5. ربات جنگی Alrobot
به گزارش بغداد پست این ربات توسط دو برادر و به منظور مقابله با نیروهای داعش طراحی و ساخته شده است. تصاویری که از الربات منتشر شده آن را در حال حمل ادوات نظامی سنگین و حرکت در صحراهای عراق نشان می‌دهد. با توجه به خطراتی مانند بمب‌های کنار جاده‌ای و کمین‌ها و دام‌های ناگهانی که سربازان هنگام مواجه با داعش با آن روبه رو می‌شوند، ربات‌هایی مانند الربات می‌توانند نقشی حیاتی در کاهش تلفات آن‌ها ایفا کنند.
6. ربات جنگی کوچک RoboBee
این ربات کوچک توسط آزمایشگاه میکروبیوتیک هاروارد ساخته شده و قادر به پرواز است. البته به نظر می‌رسد فعلا برای انجام این کار باید به یک کابل برق متصل باشد. از نظر تئوری RoboBee می‌تواند قدم روبه جلو مهمی در زمینه تولید و طراحی ربات‌های حشره مانندی باشد که قادر به مخابره کردن صدا و تصویر هستند. به این صورت سازمان‌های اطلاعاتی می‌توانند در جلسات مهم در نقش یک مگس روی دیوار ظاهر شوند. البته این نوع ربات‌ها در مقاصد غیرنظامی نیز استفاده‌های زیادی دارند. محققین هاروارد برای نمونه به استفاده از این ربات به منظور گرده افشانی تاکید داشته‌اند.
7. ربات جنگی Guardbot
هر ربات جنگی که متعلق به نیروهای نظامی باشد، الزاما نیازی به اسلحه ندارد. انجام عملیات‌های شناسایی یک بخش حیاتی در عملیات‌های نظامی به شمار می‌آید و ربات کوچک و کروی Guardbot با همین هدف ساخته شده است. گاردبات که ابتدا برای استفاده در مریخ طراحی شده بود دارای دوربین‌های قدرتمندی است و می‌تواند از زمین‌های ناهموار و سخت که با برف، شن و حتی آب پوشیده شده‌اند عبور کند.
8. ربات جنگی کوچک PD-100 Black Hornet
PD-100 Black Hornet که یک نمونه دیگر از ربات‌هایی با هدف انجام عملیات شناسایی است، توسط شرکت پراکس داینامیک ساخته شده و درست مانند یک هلیکوپتر مینیاتوری است؛ به شکلی که بیشتر انتظار دارید آن را در فیلم‌های ماموریت غیرممکن ببینید. یک دوربین داخل آن قرار دارد که می‌تواند تصاویر را به طور زنده به کاربر مخابره کند تا او بتواند از یک فاصله امن مناطق اطراف را زیر نظر بگیرد. Black Hornet سابقه فعالیت در میدان‌های نبرد را نیز دارد. آدام فودن سرگرد ارتش بریتانیا اعلام کرده نیروهای این کشور از این ربات برای پاکسازی مسیرهایی که تحت نفوذ دشمن قرار دارند استفاده کرده و تا به امروز نیز تصاویر با کیفیتی از آن دریافت کردند.
9. ربات Argus One AUV
این کشتی هوایی 35 متری در مواجه با بادهای سنگین به جای آنکه مثل یک بالن به این طرف و آن طرف پرتاب شود مانند یک مار به حرکت در می‌آید. این به آن معناست که می‌توان به راحتی از آن در ارتفاع 3 تا 4 هزارمتری از هدفی که بر روی زمین قرار دارد استفاده کرد. محفظه‌های هلیوم این کشتی با یک لایه از پارچه ریپ استاپ پوشیده شده‌اند تا از آن‌ها در برابر پاره شدن یا ضربه محافظت شود.
آرگوس وان علاوه بر این یک کشتی هوایی رادار گریز است و هنگام استفاده از دوربین‌های با رزولوشن بالا و دیگر دستگاه‌های ریموتی خود تقریبا می‌تواند از دید دشمن پنهان شود. به گفته کارشناسان Argus One می‌تواند تا مدت‌ها در یک منطقه معلق بماند. به محض اینکه هدف مورد نظر را شناسایی کرد می‌توان یک مدل دیگر آن که به تسلیحات مجهز است را به منطقه ارسال کرد. این کشتی هوایی در میان ابرها مخفی می‌شود و شناسایی آن غیرممکن است. البته آرگوس وان هنوز عملیاتی نشده و فعلا در حال گذراندن تست‌های مختلف در تاسیسات سازمان انرژی آمریکا در نوادا و در نزدیکی منطقه 51 است.
10. ربات iRobot Warrior 710
شرکت آی ربات که بیشتر در زمینه تولید جارو برقی‌های رباتیک فعالیت می‌کند، ربات های جنگی مخصوصی را هم برای ارتش آمریکا می‌سازد. iRobot Warrior 710 یکی از این ربات‌هاست و قادر است وزنی بالغ بر 227 کیلوگرم را حمل کند. این ربات به اندازه قابل توجهی از نسل‌های قبلی خود بزرگ‌تر و قدرتمندتر است و می‌تواند اشیا مختلف با وزن بیش از 100 کیلوگرم را که در فاصله 2 متری آن قرار دارند را بلند کند. Warrior 710 همچنین از پله‌ها و شیب‌های تا بیش از 45 درجه بالا می‌رود، از سنگ‌ها و موانع عبور می‌کند و حتی می‌تواند وزنی بالغ بر 70 کیلوگرم را با خود بکشد.
این ربات به منظور پاکسازی مناطقی که احتمال وجود بمب‌های دستی در آن‌ها زیاد است مانند ساختمان‌ها و کنار جاده‌ها ساخته شده است. افزون بر این یک بازوی محرک هم دارد که با کمک آن می‌تواند از گوشه‌ها عبور، درب خودروها را باز و بمب‌ها را جابه جا کند.
11. ربات های جنگی ایران
ربات های جنگی کوچک در ایران نیز در طول یک دهه گذشته مورد توجه قرار گرفتند. نیروی زمینی ارتش در طول چندین سال گذشته 3 ربات جنگی واقعی را معرفی و رونمایی کرده است که در ادامه به هرکدام از آن‌ها خواهیم پرداخت.
ربات نذیر
این ربات جنگی ایران ابتدا در سال 94 و در رژه روز ارتش رونمایی شد. نذیر یک خودروی بدون سرنشین هدایت از راه دور است که در حال حاضر 2 مدل 4 و یا 6 چرخ آن تولید شده است. با توجهی به شاسی و همچنین چرخ‌هایی که دارد، نذیر قادر است در زمین‌های ناهموار نیز فعالیت کند و دارای یک موتور برقی است و به همین خاطر صدای زیادی تولید نمی‌کند. این موتور با یک بار شارژ قادر است تا 2 کیلومتر حرکت کرده و به نذیر امکان اجرای ماموریت‌های شناسایی را بدهد.
ربات جنگی سپاه ابتدا برای اولین بار در سال 93 و در جریان رزمایش پیامبر اعظم معرفی شد اما طی چند سال پس از آن نمونه‌های ارتقا یافته این ربات نیز تولید شدند. این ربات دارای دوربین حرارتی دید در شب و همچنین برد 2 کیلومتری است. علاوه بر این یک تیربار کالیبر 7 نیز روی آن نصب شده و با توجه طراحی چرخ‌ها می‌تواند از مناطق بیابانی و ناهموار نیز عبور کند.
به گفته ارتش، این خودرو قابلیت حمل محموله‌های 600 کیلوگرمی را دارد و امکان نصب سلاح متوسط مانند پرتابگرهای ضدهوایی و موشک‌های ضد زره را نیز دارا است. این ربات همچنین دارای یک تیربار 7.6 میلی‌متری است.
ربات حیدر 1
یکی دیگر از ربات های نظامی ساخته شده توسط نیروی زمینی ارتش، ربات حیدر است. این ربات در سال 98 رونمایی شد و از جمله ربات‌های چندمنظوره با قابلیت تیربار، انتحاری، مین افکن و شناسایی است. این ربات از قابلیت اتصال با چند ربات حیدر دیگر و فعالیت به‌صورت یک شبکه واحد را نیز دارا است. با توجه به اندازه کوچک این ربات، می‌توان از آن برای عملیات‌های انتحاری و همچنین تله گذاری نیز استفاده کرد.
ربات کاراکال
کاراکال جدیدترین ربات رونمایی شده توس ارتش است. این ربات که در سال 99 معری شد، یک ربات سریع و کوچک است که با سیستم تعلیق مستقل همراه شده و قادر است به حداکثر سرعت 30 کیلومتر در ساعت دست پیدا کند. این ربات همچنین امکان حمل سلاح‌های سبک و نیمه سنگین را دارد و از یک سامانه اپتیکی و مسافت یاب لیزری بهره می‌برد.
سخن پایانی
اکثریت ربات‌هایی که امروزه توسط نیروهای نظامی به کار گرفته می‌شوند، اهداف شناسایی و جاسوسی دارند و آن دسته از ربات‌هایی که به تسلیحات مجهز هستند نیز توسط یک اپراتور کنترل می‌شوند و بنابر این نمی‌توانند به طور خودکار به کسی حمله کنند. اما با توجه به پیشرفت‌های مختلفی که هر روز به خصوص در زمینه هوش مصنوعی با آن‌ها روبه رو هستیم، نمی‌توان احتمال ساخت ربات‌هایی شبیه به ربات‌هایی که در فیلم‌های هالیوودی می‌بینیم را رد کرد و بعید نیست در آینده در میدان جنگ به جای سربازان شاهد آن‌ها باشیم.