بالاخره طرح حذف صفر از پول ملی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. برای اطلاع از جزئیات این طرح و مزیت‌های آن همراه ما باشید.
طرح اصلاح نظام پولی کشور پس از مدت‌ها بررسی و بازنگری، بالاخره در مجلس تصویب شد. به واسطه این طرح قرار است شاهد حذف چهار صفر از پول ملی و همچنین تغییر واحد پولی از ریال به تومان باشیم. کارشناسان مختلف نظرات متفاوتی درباره این طرح دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی جوانب این موضوع بپردازیم و بررسی کنیم که حذف صفر از پول ملی چه مزیت‌ها یا پیامدهای منفی می‌تواند به همراه داشته باشد. با پلازا همراه باشید.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
- حذف صفر از پول ملی ایران؛ نمونه‌های مشابه در کشورهای دیگر
- حذف صفر از پول ملی چه تاثیرات مثبتی خواهد داشت؟
- پیامدهای منفی حذف صفر از پول ملی چه خواهد بود؟
حذف صفر از پول ملی ایران؛ نمونه‌های مشابه در کشورهای دیگر
نمایندگان مجلس ایران، روز دوشنبه 15 اردیبهشت 1399 لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور را تصویب کردند. به موجب این قانون، قرار شد واحد پولی ایران از ریال به تومان تغییر پیدا کند و هر تومان برابر با 10000 ریال فعلی باشد که معادل 100 قران خواهد بود. همچنین در این قانون آمده است که بانک مرکزی باید ظرف مدت دو سال اقدامات لازم برای آغاز دوره گذار از ریال به تومان را انجام دهد و این دوره گذار نیز حداکثر سه سال خواهد بود. اما بیایید کمی عمیق‌تر به تصمیم جدید نمایندگان مجلس نگاه کنیم.
قبل از اینکه به موضوع اصلی این مقاله بپردازیم، بد نیست کمی درباره سابقه حذف صفر از پول ملی در کشورهای مختلف جهان نیز صحبت کنیم. واقعیت این است که تاکنون در کشورهای زیادی و به دلایل متعدد، شاهد حذف صفر از پول ملی این کشورها بوده‌ایم. این اتفاق همیشه به این خاطر رخ می‌دهد که دولت‌ها قصد دارند وضعیت اقتصادی کشور را بهبود ببخشند، اما همیشه در این راه موفق نمی‌شوند. گاهی ممکن است حذف صفر از پول ملی یک کشور باعث ایجاد تورم شود و گاهی هم می‌تواند به تثبیت اوضاع اقتصادی کمک کند. همه این‌ها بستگی به سیاست‌هایی دارد که دولت‌ها در این خصوص اتخاذ می‌کنند.
اگر بخواهیم یک نمونه موفق از حذف صفر پول ملی را مثال بزنیم، می‌توانیم به کشور همسایه خودمان یعنی ترکیه اشاره کنیم. این کشور در سال 2005 میلادی شش صفر از پول ملی خود حذف کرد و توانست تورم بالایی که دچارش شده بود را مهار کند و اقتصاد خود را به آرامش برساند. اما از سوی دیگر می‌توانیم به کشوری مثل آرژانتین هم اشاره داشته باشیم که در سال 1996 طی چند مرحله، یازده صفر از پول ملی خود را حذف کرد و با معرفی یک واحد پولی جدید که وابسته به دلار بود، پس از بحران مالی سال 2002 با شرایط بد اقتصادی مواجه شد.
همه این‌ها تجربه‌هایی هستند که کشورهای مختلف در این مسیر به دست آورده‌اند. مسئولان کشور ما هم می‌توانند از تجربه همین کشورها استفاده کنند و تصمیمات مناسبی در این زمینه بگیرند. در واقع حالا که تصمیم بر این شده تا هم واحد پول کشور تغییر کند و هم چهار صفر از آن حذف شود، بهتر است شرایط زمینه‌ای لازم برای این موضوع نیز فراهم شود و این وظیفه به عهده بانک مرکزی خواهد بود. اما کارشناسان در این رابطه چه نظری دارند؟
نکته جالب اینجا است که تقریباً همه کارشناسان معتقدند حذف صفر از پول ملی تاثیر خاصی روی اقتصاد کشور نخواهد گذاشت و تنها می‌تواند روی فرایندهای حسابداری تاثیر گذار باشد. در واقع از این به بعد، در تمام حساب و کتاب‌های مالی چهار صفر کمتر گذاشته می‌شود و این قضیه می‌تواند تاثیرات روانی روی افراد داشته باشد. منظور از تاثیر روانی این است که مردم در تراکنش‌ها و مبادلات مالی روزمره خودشان با اعداد کوچک‌تری سروکار خواهند داشت و این موضوع می‌تواند به صورت ناخودآگاه، ترس از افزایش قیمت‌ها و مواجهه با رقم‌های بزرگ را کاهش دهد. البته عده‌ای از کارشناسان اقتصادی معتقدند که در حال حاضر بیشتر مبادلات مالی از طریق کارت‌های اعتباری صورت می‌گیرند و این یعنی افراد با تعداد صفرهای روی اسکناس سر و کار زیادی ندارند؛ بنابراین تاثیر روانی این طرح نیز بسیار ناچیز خواهد بود.
اما عده‌ای دیگر که نگاه انتقاد آمیزتری نسبت به این طرح دارند، معتقدند که حذف صفر از پول ملی تنها یک سیاست غلط و گمراه کننده از سوی دولت است تا روی افزایش افسارگسیخته تورم سرپوش بگذارد و با این کار اصطلاحاً صورت مسئله را پاک کند. البته با تمام مواردی که گفتیم، همچنان این طرح می‌تواند مزایای زیادی برای اقتصاد کشور داشته باشد که در ادامه به چند نمونه از این مزایا اشاره می‌کنیم.
حذف صفر از پول ملی چه تاثیرات مثبتی خواهد داشت؟
با اجرای قانون حذف صفر از پول ملی چند اتفاق مثبت رخ می‌دهد که به هیچ وجه نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.
- اولین و واضح‌ترین مزیت این کار نقل و انتقال ساده‌تر پول است. یعنی افراد می‌توانند پول‌های خود را در حجم کمتری نگهداری یا جابه‌جا کنند و این موضوع امنیت استفاده از پول نقد را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- مزیت بعدی این قانون صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس است. در حال حاضر بیش از هشت میلیارد برگ اسکناس در کشور ما جریان دارند که عدد بسیار بزرگی به نظر می‌رسد. چاپ این تعداد اسکناس هزینه بالایی به همراه دارد که با حذف صفر از پول ملی می‌توان تا حد زیادی در این هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد.
- مزیت بعدی این قانون کاهش حجم امور حسابداری و مالی است. در حال حاضر حسابدارها و کارشناسان مالی وقت زیادی را برای محاسبه رقم‌های بزرگ که صفرهای زیادی هم دارند، صرف می‌کند. وقتی تعداد این صفرها کاهش پیدا کند و اعداد کوچکتر شوند، مطمئناً سرعت محاسبه آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت.
- مورد بعدی که باید به آن اشاره کنیم مربوط به اثرات روانی حذف صفر از پول ملی است. همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، با حذف شدن صفرها، افراد به صورت ناخودآگاه احساس می‌کنند که پول کمتری را در معاملات روزمره خود خرج کرده‌اند و این مسئله احساس بهتری به آن‌ها می‌دهد، ولی در واقع این اتفاق رخ نداده است.
کارشناسان اقتصادی یک مزیت دیگر هم برای کمتر شدن تعداد صفرهای پول ملی در نظر می‌گیرند که آن بهبود جایگاه پول کشور در عرصه بین‌المللی است. در این حالت به جای اینکه یک دلار آمریکا برابر با 150000 ریال باشد، معادله 15 تومان خواهد بود و این موضوع ارزش اسمی پول ملی ایران را ارتقا می‌دهد. اگرچه حذف صفرها باعث نمی‌شود که شاخص‌های اصلی اقتصادی بهبود پیدا کنند یا اوضاع معیشتی مردم بهتر شود، اما تاثیرات روانی آن در عرصه بین‌المللی هم قابل مشاهده خواهد بود. برای نمونه وقتی فاصله اسمی بین تومان و دلار کمتر شود، جلب کردن اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی نیز راحت‌تر است.
کمتر شدن استفاده بی‌رویه از چک‌های بانکی و همچنین رواج پیدا کردن سکه‌ها از دیگر تاثیرات مثبتی هستند که قانون جدید اصلاح نظام پولی و بانکی می‌تواند به همراه داشته باشد.
پیامدهای منفی حذف صفر از پول ملی چه خواهد بود؟
اما حالا که به مزیت‌های حذف صفر از پول ملی اشاره کردیم، باید به پیامدهای منفی آن هم توجه داشته باشیم. احتمالاً مهمترین نتیجه منفی که این قانون به دنبال دارد، هزینه‌های سنگینی است که باید بابت چاپ اسکناس‌های جدید و جایگزینی آن‌ها با اسکناس‌های فعلی انجام بگیرد. همان‌طور که گفتیم بانک مرکزی موظف شده است که طی سه سال همه اسکناس‌های ریال را به تومان تبدیل کند و این یعنی هر سال باید حجم زیادی از اسکناس‌های جدید، برای جایگزینی با قدیمی‌ها وارد بازار شوند.
از سوی دیگر برخی از کارشناسان معتقدند که اگر نظارت‌های کافی صورت نگیرد ممکن است بعضی از ارائه کنندگان کالا و خدمات، در طول دوره گذار، قیمت محصولات خودشان را با نرخ‌های جدید هماهنگ کرده و آن‌ها را افزایش دهند. همان‌طور که گفتیم اگر نظارت خوبی از سوی نهادهای مسئول صورت نگیرد، به احتمال زیاد با چنین افزایش قیمت‌هایی مواجه خواهیم شد.
از دیگر پیامدهای منفی این قانون ناهماهنگی‌هایی است که در صورت‌های مالی و دفاتر سازمان‌ها و شرکت‌ها رخ می‌دهد. در واقع تغییر کردن واحد پولی کشور باعث ایجاد بی‌نظمی در صورت‌های مالی خواهد شد و این قضیه علاوه بر مشکلاتی که به دنبال دارد، می‌تواند باعث اتلاف وقت کارمندان شود.
اما گذشته از همه این‌ها، عده‌ای دیگر از کارشناسان معتقدند که بزرگترین نقطه ضعف این طرح، خنثی بودن آن است. این افراد می‌گویند که حذف کردن صفرها از پول ملی هیچ تأثیری در متغیرهای واقعی اقتصادی ندارد. در واقع با کنار رفتن چند صفر، نه میزان تورم کاهش پیدا می‌کند و نه شاخص‌هایی مثل سرمایه گذاری و اشتغال رو به افزایش می‌گذارند.
با وجود تمام نکات مثبت و منفی که به آن‌ها اشاره شد، لازم است بگوییم که اکثر این موارد جزو احتمالات هستند و همه چیز بستگی به عملکرد دولت در نحوه اجرای این قانون دارد. به هر حال باید منتظر باشیم و ببینیم که این طرح چگونه پیاده‌سازی می‌شود و چه تاثیراتی روی اقتصاد ایران خواهد داشت.
نظر شما درباره حذف شدن چهار صفر از پول ملی چیست؟ درباره تغییر واحد از ریال به تومان چه نظری دارید؟ لطفاً دیدگاه‌های خود را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.
.svg){kind=avatar}