فشار خون پایین یکی از مشکلات سلامتی رایج است که در صورت تشخیص و درمان به موقع، عارضه جدی محسوب نمی‌شود. در این مقاله همه چیز را درباره فشار خون پایین مورد بررسی قرار می‌دهیم.
فشار خون پایین (Hypotension) اغلب به عنوان یک مشکل پزشکی اساسی در نظر گرفته نمی‌شود، اما در صورت عدم رسیدگی و درمان می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی شود. با این حال، افت شدید فشارخون می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل اساسی در بدن باشد که منجر به بروز اختلالات قلبی جدی و نارسایی اندام‌های بدن میشود؛ زیرا در این صورت ممکن است اکسیژن و مواد مغذی کافی به اندام‌های مهم و کلیدی بدن نرسد. انجمن قلب آمریکا اعلام کرده است تا زمانی که فرد علائمی مبنی بر فشارخون پایین را تجربه نکند، افت فشارخون مشکلی ندارد. گاهی اوقات پایین بودن فشارخون یک مزیت محسوب میشود؛ زیرا خطر ابتلا به فشارخون بالا را کاهش می‌دهد. در ادامه این مقاله علمی از پلازا همه آن چیزی که باید درباره فشار خون پایین بدانید را به شما توضیح خواهیم داد.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
- فشار خون پایین چیست؟
- انواع فشار خون پایین
- علائم فشار خون پایین
- علت فشار خون پایین
- درمان فشار خون پایین
- پیشگیری از فشار خون پایین
- جمع بندی
فشار خون پایین چیست؟
خون با هر ضربان قلب، به شریان‌ها فشار وارد می‌کند. بنابراین به فشاری که از سوی خون به دیوارهای شریان خونی وارد میشود، فشارخون گفته میشود. زمانی که میزان فشار از طرف خون به این شریان‌ها کم باشد، فشارخون پایین اتفاق می‌افتد. فشارخون پایین، نقطه مقابل فشارخون بالا است؛ اما خطر آن از بالا بودن فشارخون، کمی پایین‌تر است. فشارخون پایین از نظر علم پزشکی یک بیماری نیست، بلکه یک شرایط فیزیولوژیکی در نظر گرفته میشود که با رسیدگی به موقع، عارضه جدی محسوب نمی‌شود.
فشارخون معمولا توسط دو عدد نشان داده میشود: فشارخون سیستول (Systolic) و فشارخون دیاستول (Diastolic) که به ترتیب حداکثر و حداقل میزان فشارخون هستند. فشارخون سیستول کمتر از 90 میلی‌متر جیوه و یا فشارخون دیاستولیک کمتر از 60 میلی‌متر جیوه عموما به عنوان فشارخون پایین در نظر گرفته می‌شوند. فشارخون نسبتا پایین در اکثر موارد خوب است، اما افت شدید فشارخون می‌تواند باعث خستگی و سرگیجه شود. در این موارد، فشار خون پایین می‌تواند نشانه‌ای از وجود احتمالی یک بیماری نهفته در بدن باشد که باید درمان شود.
میزان فشارخون مناسب برای افراد بالغ حدود 120 بر روی 70 الی 79 است. در صورت پایین بودن از این مقدار، فرد دچار افت فشارخون میشود و باید سریعا فشارخون خود را کنترل کند. میزان فشارخون مناسب برای کودکان و نوجوانان نیز 117 بر روی 70 الی 77 است. این اعداد، مقادیر مناسب فشارخون هستند که در صورت بالا و یا پایین رفتن منجر به افزایش یا کاهش فشارخون می‌شوند. اما فشار خون پایین چه عددی است؟ در بزرگسالان در صورتی که میزان فشارخون 90/60 میلی‌متر جیوه یا کمتر باشد، می‌توان گفت فرد دچار افت فشارخون شده است.
انواع فشار خون پایین
افت فشارخون با توجه به میزان و شدت آن به چندین نوع مختلف تقسیم میشود. انواع گوناگون فشارخون پایین عبارتند از:
فشارخون پایین ارتواسپاتیک
این نوع افت فشارخون در زمان تغییر حالت بدن اتفاق می‌افتد (افت فشارخون وضعیتی). به عنوان مثال زمانی که نشسته‌اید و می‌خواهید از جای خود بلند شوید که ناگهان دچار افت شدید فشارخون می‌شوید. افت فشارخون ارتواسپاتیک در هر سنی رایج است و در هنگام این نوع افت فشارخون، فرد برای مدت کوتاهی سرگیجه دارد.
افت فشارخون پس از صرف غذا
این نوع کاهش فشارخون، دقیقا پس از صرف غذا اتفاق می‌افتد. افت فشارخون پس از صرف غذا عمدتا در افراد مسن و افرادی که به بیماری پارکینسون مبتلا هستند، اتفاق می‌افتد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری پارکینسون می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
افت فشارخون عصبی
فشارخون پایین عصبی عمدتا پس از ایستادن طولانی مدت بروز پیدا می‌کند. این نوع افت فشارخون در کودکان رایج است و بزرگسالان کمتر به آن مبتلا می‌شوند. حوادث ناراحت‌کننده عاطفی نیز می‌توانند موجب کاهش فشارخون شوند. افسردگی و فشار خون پایین به یکدیگر مرتبط هستند و در افراد بسیاری مشاهده شده است.
افت شدید فشارخون
افت شدید فشارخون به شوک و حمله عصبی مرتبط است. شوک زمانی اتفاق می‌افتد که اندام‌های شما، خون و اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت نکنند. این نوع افت فشارخون اگر به موقع تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی شود. سوالی که ممکن است برایتان پیش آمده باشد این است که آیا فشار خون پایین باعث مرگ میشود یا خیر؟ اگر افت فشارخون به حدی باشد که فرد هوشیاری خود را از دست داده و به حالت اغما فرو رود، ممکن است منجر به مرگش شود.
علائم فشار خون پایین
بسیاری از افرادی که به فشارخون پایین مبتلا هستند، عموما علامت خاصی ندارند. علائم اصلی افت فشارخون معمولا زمانی بروز پیدا می‌کنند که فشارخون فرد، پایین‌تر از 90/60 باشد. نشانه های فشار خون پایین عبارتند از:
- احساس خستگی و بی‌حوصلگی
- ضعف و غش کردن
- سرگیجه
- حالت تهوع
- رنگ پریدگی
- افسردگی
- کاهش سطح هوشیاری
- تاری دید
- تپش قلب
- نفس نفس زدن
- تشنگی
میزان و شدت بروز این علائم در افراد، متفاوت است. در برخی ممکن است به صورت حاد بروز پیدا کند و در برخی افراد دیگر نیز ممکن است به صورت متعادل نمایان شود. اگر افت فشارخون شدید نیست و هیچگونه شرایط ویژه و غیرعادی در فرد دیده نمی‌شود، درمان خاصی احتیاج نیست. اما اگر علائم ذکر شده در بالا به صورت حاد و طولانی مدت در فرد باقی ماندند، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
علت فشار خون پایین
فشارخون افراد در برخی مواقع ممکن است دچار افت شود که این موضوع در اکثر موارد، مشکل پزشکی حاد و جدی محسوب نمی‌شود و علائم قابل توجهی نیز ندارد. برخی شرایط خاص می‌توانند منجر به افت فشارخون شوند که باید تحت درمان قرار گیرند.
علل اصلی و عمده‌ای که باعث افت فشارخون می‌شوند عبارتند از:
- در دوران بارداری به دلیل افزایش نیاز مادر و جنین به خون، افت فشارخون امری شایع است که باید کنترل شود
- از دست دادن مقادیر خون زیاد بر اثر بروز یک حادثه
- اختلال در گردش خون که ناشی از سکته قلبی و یا دریچه‌های قلبی معیوب است
- ضعف و حمله عصبی (شوک) که با کم آبی بدن نیز در ارتباط است
- واکنش‌های آلرژیک شدید
- وجود عفونت در جریان خون
- اختلالات غدد درون‌ریز مانند بیماری دیابت و تیروئید
- بیماری‌های قلبی
- مشکلات هورمونی
- رژیم غذایی نامناسب
گاهی اوقات افراد به دلیل خستگی و ضعف جسمانی، دچار افت فشارخون می‌شوند و هیچگونه علائم خاصی نیز ندارند. این افت فشارخون کاملا طبیعی است و مشکل پزشکی جدی محسوب نمی‌شود.
درمان فشار خون پایین
درمان فشارخون پایین به علت اصلی افت فشارخون فرد بستگی دارد. گزینه‌های درمان می‌تواند شامل استفاده از داروهای مربوط به بیماری‌های قلبی، دیابت یا عفونت باشد. اگر افت فشار شما ناشی از کم آبی بدنتان است، سعی کنید در طول روز آب زیادی بنوشید؛ به خصوص اگر علاوه بر کم‌آبی بدن، دچار اسهال و استفراغ نیز هستید. نوشیدن مقادیر زیاد آب به شما کمک می‌کند تا علائم فشار خون پایین خود را کاهش داده و از ابتلا به آن نیز پیشگیری کنید.
شیوه‌های درمانی دیگر افت فشارخون شامل موارد زیر است:
- مصرف داروی فلودروکورتیزون (Fludrocortisone)
- استفاده از نمک در رژیم غذایی
- نوشیدن مایعات
- عدم مصرف مشروبات الکلی
- انجام ورزش منظم برای تقویت جریان خون
- عدم انجام فعالیت‌های بدنی شدید و ایستادن طولانی مدت
- بلند نکردن اجسام سنگین
- قرار نگرفتن در معرض نور شدید و مستقیم خورشید
درمان خانگی فشار خون پایین
درمان فشار خون پایین در طب سنتی نیز وجود دارد و با مصرف برخی دمنوش‌ها مانند دمنوش یا چای بابونه و شربت زنجبیل و عسل می‌توانید افت فشارخون خود را جبران کنید. «نمک» تنظیم کننده فشار خون پایین است و برای درمان اورژانسی فشار خون پایین نیز می‌توانید مقداری نمک یا آب نمک مصرف کنید و یا چای دارچین بنوشید. سایر شیوه‌های درمان فشار خون پایین در خانه شامل موارد زیر است:
- نوشیدن آب چغندر
- مصرف ریشه گیاه شیرین بیان
- نوشیدن آب هویج یا آب لیمو
- کشمش
- گیاه رزماری
عوارض فشار خون پایین نیز در برخی موارد ممکن است خطرناک باشد و منجر به ایجاد مشکلات پزشکی جدی از جمله ایست قلبی، تشنج و بیهوشی شود. در صورت مشاهده علائم افت فشارخون، اگر به سرعت نسبت به درمان آن اقدام کنید، می‌توانید از بروز خطرات جدی پیشگیری کنید.
پیشگیری از فشار خون پایین
برای پیشگیری از افت فشارخون، روش‌های ساده بسیاری وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توانید از کاهش فشار خون خود پیشگیری کنید. همانطور که می‌دانید، پیشگیری بهتر از درمان است و این امر تنها برای پیشگیری از افت فشارخون صدق نمی‌کند، بلکه برای تمام بیماری‌ها کاربرد دارد.
برخی از شیوه‌های ساده اما کاربردی برای پیشگیری از افت فشارخون عبارتند از:
- زمانی که نشسته‌اید و یا دراز کشیده‌اید، سعی کنید آرام از جای خود بلند شوید؛ زیرا بلند شدن یکباره می‌تواند موجب افت فشارخون شود
- مصرف وعده‌های غذایی کوچک در تعداد دفعات بیشتر
- نوشیدن بیشتر آب
- اجتناب از نشستن و ایستادن طولانی مدت
- عدم مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و نسکافه به مقدار زیاد
- عدم مصرف دخانیات
- ورزش
جمع بندی
ما در این مقاله همه چیز را درباره فشار خون پایین به شما توضیح دادیم. همانطور که خواندید، فشارخون پایین اغلب به عنوان یک مشکل پزشکی اساسی در نظر گرفته نمی‌شود، اما در صورت عدم رسیدگی و درمان می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی شود. تا زمانی که فرد علائمی مبنی بر فشارخون پایین را تجربه نکند، افت فشارخون مشکلی ندارد. گاهی اوقات پایین بودن فشارخون یک مزیت محسوب میشود؛ زیرا خطر ابتلا به فشارخون بالا را کاهش می‌دهد. فشارخون پایین دارای انواع مختلفی است که هریک بنا بر دلایل مختلفی بروز پیدا می‌کنند. شیوه‌های درمانی فشار خون پایین نیز بسیار آسان هستند و با انجام چندین اقدام ساده می‌توانید، فشار خون پایین خود را درمان کنید.