گرمازدگی جدی‌ترین شکل صدمه درمقابل نور خورشید است که در برخی مواقع می‌تواند خطرناک باشد. در این مقاله علت گرمازدگی و شیوه‌های مختلف پیشگیری و درمان آن را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
گرمازدگی شرایطی است که در اثر ورود گرمای بیش از حد به بدن بروز پیدا می‌کند و معمولا به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در مقابل نور خورشید و انجام فعالیت بدنی سنگین در مقابل آفتاب به وجود می‌آید. گرما زدگی جدی‌ترین شکل آسیب گرمایی است که در صورت افزایش دمای بدن به 40 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر رخ می‌دهد و این آسیب اغلب در فصل تابستان و با گرم شدن هوا اتفاق می‌افتد. گرمازدگی شدید و حاد به درمان اضطراری نیاز دارد و نباید به سادگی از آن گذشت؛ زیرا در صورت عدم درمان می‌تواند به سرعت موجب آسیب جدی به مغز، قلب، کلیه‌ها و عضلات بدن شود. گرما زدگی عمدتا افراد بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ورزشکاران جوان نیز ممکن است به انواع گرمازدگی مبتلا شوند. در ادامه این مقاله از پلازا نشانه های گرمازدگی، عوارض گرمازدگی و شیوه‌های درمانی آن را به طور کامل بررسی می‌کنیم.
در ادامه می‌خوانید:
گرمازدگی چیست؟
گرما زدگی نوعی بیماری گرمایی شدید است که در آن دمای بدن به 40 درجه سانتی‌گراد یا 104 درجه فارنهایت یا بالاتر می‌رسد که منجر به کاهش سطح هوشیاری و گیجی میشود. فرد در هنگام گرمازدگی به شدت تعریق می‌کند و آب بدن خود را از دست می‌دهد. شروع گرمازدگی می‌تواند به صورت تدریجی و یا ناگهانی باشد که در هر صورت باید به سرعت درمان شود. گرمازدگی در تابستان امری شایع است و برخی افراد هنگامی که مدت زمان طولانی در معرض نور مستقیم خورشید قرار می‌گیرند، گرمازده می‌شوند.
در ویدیوی زیر «علائم و درمان گرمازدگی» را تماشا کنید:
گرما زدگی به دلیل دمای بالای محیط و یا فشار بدنی رخ می‌دهد و در ایالات متحده هر ساله بیش از 600 نفر بر اثر گرما زدگی می‌میرند. خطر مرگ در افرادی که بر اثر ورزش و فعالیت بدنی زیاد، گرمازده می‌شوند کمتر از 5 درصد است و در سایر افراد نیز 65 درصد برآورد شده است. گرما زدگی عموما زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند حرارتی که به آن وارد میشود را دفع کند. این مشکل گاهی اوقات بر اثر ابتلا به برخی بیماری‌های مشابه اما خفیف‌تر مانند کرامپ‌های گرمایی، غش کردن در گرما و همچنین خستگی گرمایی اتفاق می‌افتد.
علائم گرمازدگی
فردی که دچار گرما زدگی میشود علائمی مانند سرگیجه، سردرد و ضعف جسمانی را تجربه می‌کند. در صورت حاد بودن گرمازدگی، فرد ممکن است از حال برود و اگر این اتفاق در خواب بیفتد، علائم سخت‌تر قابل تشخیص است و ممکن است مشکلات جدی را به وجود آورد. اما علائم گرمازدگی چیست و چگونه می‌توانیم متوجه شویم که فردی دچار گرما زدگی شده است؟
علائم گرمازدگی در کودکان و بزرگسالان تقریبا مشابه یکدیگر است. برخی علائم اصلی گرما زدگی شامل موارد زیر است:
افزایش دمای بدن
نشانه اصلی گرمازدگی، بالا رفتن دمای بدن است و دمای بدن فرد گرمازده تا 40 درجه سانتی‌گراد و یا بیشتر میشود. برای اندازه‌گیری دمای بدن می‌توان از دماسنج استفاده کرد، اما تشخیص بالا بودن بیش از حد دمای بدن در زمان گرمازدگی، کاملا مشهود و قابل تشخیص است و با لمس بدن فرد می‌توان متوجه افزایش دمای غیرمعمولی بدن او شد.
تغییراتی در حالات بدن
ایجاد برخی تغییرات ناگهانی مانند آشفتگی، ناتوانی در تکلم، سردرد و سرگیجه شدید و گاهی تشنج نیز علائم دیگر فرد گرمازده است که به راحتی قابل تشخیص است. ادامه یافتن این حالات می‌تواند خطرناک باشد و در صورت مشاهده این علائم باید فورا به پزشک مراجعه کنید. اما آیا گرمازدگی باعث اسهال میشود؟ اسهال و دل پیچه نیز نشانه و نوعی دیگر از تغییرات ناگهانی در بدن هستند که در اثر گرما زدگی شدید اتفاق می‌افتند.
تغییر در نوع عرق کردن
افراد در زمان گرما زدگی معمولا دچار تغییر در وضعیت تعریق می‌شوند و آب موجود در بدن خود را از دست می‌دهند. اگر گرما زدگی ناشی از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و هوای گرم باشد، سطح پوست فرد بسیار داغ و خشک میشود. اما اگر گرما زدگی ناشی از ورزش زیاد باشد، پوست فرد خشک و یا کمی مرطوب میشود. اما در هیچ کدام از این حالات، فرد دچار تعریق نمی‌شود.
برخی علائم کلی دیگر گرما زدگی شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع و استفراغ
- قرمزی و تحریک‌پذیری پوست
- نفس نفس زدن و تنفس سریع
- بالا رفتن ضربان قلب
- تب و لرز
- عدم تعریق در عین وجود گرما
- پوست سرخ و خشک
- ضعف یا گرفتگی عضلات
- هذیان گویی و عدم هوشیاری
- گشاد شدن مردمک چشم
- خستگی، بی‌حالی و سستی
دلایل گرمازدگی
دلایل مختلفی برای گرما زدگی وجود دارد و این شرایط عموما در ماه‌های گرم فصل تابستان و با گرم شدن هوا اتفاق می‌افتد. دلایل شایعی که با گرما زدگی در ارتباط هستند، شامل موارد زیر است:
قرار گرفتن در محیط گرم
در این نوع گرما زدگی که به آن گرما زدگی کلاسیک گفته میشود، قرار گرفتن در یک محیط گرم منجر به افزایش دمای بدن میشود. این نوع گرما زدگی معمولا پس از قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم و یا مرطوب به وجود می‌آید. البته این بیماری اغلب در افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن رخ می‌دهد که در صورت عدم پیگیری و درمان می‌تواند خطرناک باشد.
فعالیت شدید
برخی افراد نیز بر اثر کار و فعالیت زیاد در آب و هوای گرم و در مقابل نور خورشید، گرمازده می‌شوند و دمای بدن آن‌ها به شدت افزایش پیدا می‌کند. هر شخصی که ساعات طولانی در هوای گرم مشغول ورزش و یا کار باشد، گرمازده میشود؛ البته این شرایط اغلب زمانی به وجود می‌آید که فرد به قرار گرفتن طولانی مدت در مقابل نور خورشید، عادت نداشته باشد. کودکان نیز گاهی اوقات بر اثر فعالیت و یا بازی در مقابل نور مستقیم آفتاب دچار گرما زدگی می‌شوند.
پوشیدن لباس اضافی و گرم
گاهی اوقات پوشیدن لباس اضافی در فصل گرما می‌تواند منجر به گرما زدگی فرد شود؛ زیرا پوشیدن لباس اضافه مانع از تبخیر عرق بدن شده و در نتیجه موجب خنک شدن بدن میشود. هنگامی که عرق بدن تبخیر نشود و در هوای گرم تعریق نداشته باشید، ممکن است گرمازده شوید.
نوشیدن الکل
نوشیدن مشروبات الکی نیز می‌تواند باعث بروز گرما زدگی شود؛ زیرا الکل می‌تواند بر توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت تاثیر بگذارد. در این حالت بدن نمی‌تواند دمای بالا را از درون خود خارج کند و در نتیجه فرد دچار گرما زدگی و افزایش دمای بدن میشود.
ننوشیدن آب کافی
زمانی که به اندازه کافی آب ننوشید، آب موجود در بدن خشک شده و در نتیجه سیستم داخلی نمی‌تواند آب از دست رفته بدن شما در اثر عرق کردن را جبران کند. در صورت کم آب شدن بدن، فرد ممکن است گرمازده شود و دمای بدنش به سرعت افزایش پیدا کند.
شیوه های درمان گرمازدگی
برای رفع گرمازدگی شیوه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که با توجه به علائم و میزان شدت گرما زدگی فرد انتخاب می‌شوند. اما برای گرمازدگی چی بخوریم تا بتوانیم آن را در صورت خفیف بودن، در خانه درمان کنیم؟ درمان گرمازدگی بزرگسالان تقریبا مشابه درمان گرمازدگی کودکان است و می‌توانید از روش‌های درمانی زیر برای هر گروه سنی استفاده کنید.
برخی شیوه‌های رایج برای درمان فرد گرمازده شامل موارد زیر است:
دوش آب سرد
دوش آب سرد یکی از موثرترین راهکارهای پایین آوردن دمای بدن است که به سرعت می‌تواند دمای بدن فرد را چندین درجه کاهش دهد. در هنگام گرما زدگی هرچه سریع‌تر دوش آب سرد بگیرید، خطر مرگ و آسیب جدی به اعضای بدن مانند مغز به شدت کاهش می‌یابد. اما به خاطر داشته باشید که یکباره نباید با آب بسیار سرد و یا یخ دوش بگیرید؛ زیرا کاهش شدید و ناگهانی دمای بدن نیز می‌تواند خطرناک باشد.
کمپرس آب سرد
اگر در شرایطی بودید که به حمام دسترسی نداشتید، می‌توانید از کمپرس آب سرد برای پایین آوردن دمای بدن خود استفاده کنید. قرار دادن یک حوله خیس و خنک بر روی بدن، می‌تواند دمای بدن شما را به حالت تعادل برساند. قرار دادن چند تکه یخ بر روی پیشانی، گردن و دست‌ها نیز می‌تواند موثر واقع شود.
نوشیدن آب خنک
هنگامی که فردی گرمازده میشود باید سریعا به او آب خنک بدهید و تا بدن او از داخل کمی خنک شود و آب از دست رفته بدنش نیز جبران و جایگزین شود. نوشیدن هر نوع نوشیدنی سرد و خنک دیگر به جزء آب نیز می‌تواند برای درمان گرما زدگی مناسب باشد. شربت خاکشیر، سکنجبین و شربت آبلیمو گزینه‌های مناسبی برای فرد گرمازده هستند.
مصرف ماست یا دوغ
ماست برای گرمازدگی بسیار مناسب است؛ زیرا طبع سرد و خنکی دارد و می‌تواند به سرعت دمای بدن را کاهش دهد. البته اگر ماست را با کمی آب و نمک مخلوط کنید، نتیجه بهتری می‌گیرید. ترکیب ماست با خیار نیز می‌تواند برای درمان گرمازدگی مناسب و اثربخش باشد؛ زیرا طبع هر دو خنک و سرد است و می‌توانند به راحتی دمای بدن را پایین بیاورند.
برخی دیگر از داروهای گرمازدگی که به صورت خانگی تهیه می‌شوند نیز شامل موارد زیر است:
- مصرف هندوانه خنک و یا آب هندوانه
- جوشانده عناب و زرشک
- ترکیب کمی سرکه سیب با یک لیوان آب خنک و یخ
- شربت خنک گلاب
- استعمال روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون
پیشگیری از گرمازدگی
همانطور که می‌دانید، پیشگیری بهتر از درمان است. برای گرمازدگی نیز این امر صادق است و پیش از آنکه گرمازده شوید، باید برخی اقدامات ساده و پیشگیرانه را در فصل تابستان انجام دهید تا در هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب گرمازده نشوید.
برخی اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از گرمازدگی عبارتند از:
- پوشیدن لباس‌های خنک و سبک
- استفاده از ضد آفتاب
- نوشیدن آب فراوان
- استفاده از کلاه لبه‌دار
- قرار نگرفتن در معرض نور مستقیم خورشید
ما در این مقاله گرمازدگی و علائم آن را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. گرمازدگی در فصل تابستان اتفاق می‌افتد و در صورت عدم درمان و رسیدگی می‌تواند به مشکلی جدی تبدیل شود. در هنگام گرمازدگی، دمای بدن فرد تا 40 درجه سانتی‌گراد و یا بالاتر می‌رسد و فرد آب موجود در بدن خود را از دست می‌دهد.