بیماری دیسک کمر از مشکلات مربوط به ستون فقرات است که می‌تواند با عادات بد نشستن، اضافه وزن یا بلند کردن اجسام سنگین بروز کند. اگر می‌خواهید بیشتر درباره این مشکل بدانید، در ادامه همراه ما باشید.
ستون فقرات در بدن دقیقا همان عضوی است که وزن بدن را تحمل می‌کند و البته باعث منعطف شدن بدن نیز خواهد شد. به همین دلیل و به خاطر ظرافتی که این عضو از بدن دارد، بیشتر مستعد آسیب خواهد بود. درواقع آسیب‌های وارد شده به ستون مهره‌ها منجر به کمردرد، دیسک کمر، درد گردن و موارد مشابه خواهد شد. با همه این‌ها ما در این مقاله از پلازا قصد داریم اطلاعاتی درباره دیسک کمر را با شما به اشتراک بگذاریم و با موضوعات زیر، این مطلب را ادامه دهیم. البته پیش از آن لازم است که درست بنشینید!
آنچه در ادامه می‌خوانید:
دیسک کمر چیست و چه علائمی دارد؟
شاید برایتان جالب باشد که بدانید دیسک کمر، یک اصطلاح عامیانه است که به مشکل هرنی دیسک (Herniate Disc) یا فتق دیسک گفته می‌شود. برای اینکه بیشتر با این مشکل آشنا شویم باید ابتدا ستون فقرات را بشناسیم. ستون فقرات در بدن ما شامل 7 استخوان گردن، 12 مهره ستون و 5 مهره در کمر است که به دنبال آن استخوان خاجی و استخوان دنبالچه به عنوان مهره پایه قرار دارند. حالا همه این مهره‌هایی که از آن‌ها یاد کردیم توسط یک دیسک محافظت می‌شوند. این دیسک یک بخش نرم ژلاتینی و یک بخش حلقه خارجی سخت دارد. اما برخی از عوامل یا کارهایی که روزانه افراد به اشتباه انجام می‌دهند و یا آسیب‌هایی که ممکن است برای فرد رخ دهد، باعث خواهد شد تا مایع داخلی یاد شده از حلقه خارجی، بیرون بیاید. اینجاست که فرد با مشکل هرنی دیسک مواجه خواهد شد.
دلایل ابتلا دیسک کمر
دیسک کمر دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. هر چند افزایش سن می‌تواند منجر به دیسک کمر شود، اما علت دیسک کمر در جوانی می‌تواند مشکلاتی همچون اضافه‌وزن، استفاده مداوم از ابزارهای فناورانه و کامپیوتر بدون توجه به نحوه نشستن صحیح، فشار و استرس، وارد شدن ضربه شدید یا بلند کردن اجسام سنگین و مواردی از این دست باشد. شاید در میان همه این‌ها موضوع استرس جالب‌تر باشد. می‌توانید در این مقاله اطلاعات خوبی از استرس و اضطراب کسب کنید.
نشانه ها و علائم دیسک کمر
این مشکل انواع متفاوتی دارد و در نتیجه علائم آن هم با توجه به نوعش ممکن است فرق کند. اما به طور کلی در شایع ترین علائم دیسک کمر، فرد معمولا احساس درد و بی حسی در یک طرف بدن دارد و اغلب درد کمر شب‌ها با حرکت به یک سمت بیشتر می‌شود. همچنین میزان درد به میزان بیرون زدگی مایع دیسک بستگی خواهد داشت. ما در ادامه به برخی از دیگر علائم دیسک کمر اشاره کرده‌ایم.
دیسک کمر و درد پا
یکی از علائم دیسک کمر در پاها ایجاد اختلال در حرکت و همچنین ضعف عضلات پا است. درواقع دیسک کمر، باعث خواهد شد پاها ضعیف شوند و حس پا مختل یا با مشکل مواجه شود. البته این یک نوع از علائم دیسک کمر در پاها است. در نوع دیگر اگر فشار بر روی قسمت حرکتی پا باشد، منجر به ضعف عضلانی خواهد شد که در برخی از موارد این نوع از دیسک‌های کمر با جراحی بهبود می‌یابند.
دردهای شدید و مشکلات گوارشی و مثانه
اگر دیسک کمر پیشرفته باشد، علائم دردناک‌تر و مشکلات جدی‌تری نیز به همراه خواهد داشت. از دیگر علائم دیسک کمر پیشرفته می‌توان به درد شدید در ناحیه پایین کمر اشاره کرد که چنین دردهایی معمولا زمانی که فرد قصد بلند کردن شی‌ای را دارد نیز بیشتر می‌شوند. همچنین در موارد حادتر، همان‌طور که در بالا هم اشاره شد، فرد با مشکل ایستادن یا راه رفتن مواجه خواهد بود. از دیگر علائم دیسک کمر حاد نیز می‌توان به اختلال در عملکرد روده و مثانه اشاره کرد. درواقع در علائم دیسک کمر شدید معمولا بی‌اختیاری ادرار نیز مشاهده می‌شود که فرد باید به صورت اورژانسی تحت مداوا و جراحی قرار بگیرد.
اختلال عصب
شاید یکی از پاسخ‌های رایج برای سوال علائم دیسک کمر خفیف چیست، اختلال عصب باشد. درواقع زمانی که پارگی دیسک یا همان مشکل هرنی دیسک رخ می‌دهد علائم می‌تواند از خفیف که اختلال عصب یا بی حسی است تا درد شدید گسترده باشد.
علائم دیسک کمر و سیاتیک
از آنجایی که علائم دیسک کمر و درد سیاتیک تا اندازه‌ای شبیه به هم است، باید اشاره کنیم که درد سیاتیک معمولا درمان راحت‌تری دارد و فرد بعد از استراحت و طی کردن دوره درمان و گوش دادن به توصیه‌های پزشکی به زندگی عادی خود باز می‌گردد. اما در طرف مقال دیسک کمر، بخش‌های مختلف زندگی فرد را ممکن است تحت تأثیر قرار دهد و دوره درمان سخت‌تری خواهد داشت و در مواردی هم بنا بر نظر پزشک نیاز به جراحی خواهد بود.
حالا که به درد سیاتیک اشاره کردیم، خوب است اشاره‌ای هم به مهره‌های گردن داشته باشیم. درواقع یکی دیگر از بخش‌هایی که مهره‌ها از آن حفاظت می‌کنند و در صورت بروز مشکل در ستون مهره‌ها یا دیسک ممکن است دچار درد شود، گردن است. درواقع دیسک‌های گردنی نازک‌تر بوده و از جمله علائم دیسک کمر و گردن که مشترک خواهد بود، همان درد شدید است.
تشخیص دیسک کمر
دیسک کمر، بیماری مهمی محسوب می‌شود که تشخیص آن به خصوص در ابتدا می‌تواند در روند درمان بسیار کمک کننده باشد. درواقع شایع‌ترین علتی که بعد از آن دیسک کمر خود را نشان می‌دهد، زمانی است که فرد جسمی سنگین را از زمین برمی‌دارد. اما اگر فرد در این حالت دچار درد کمر شود، باید بدانید دردهای اینچنینی معمولا بعد از 24 تا 48 ساعت بهبود می‌یابند. اما اگر طی این مدت از شدت درد کم نشود و نشانه‌هایی که در ادامه می‌آید در فرد وجود داشت، جهت تشخیص دیسک کمر باید به پزشک مراجعه کند و پزشک با انجام معاینات، تجویز آزمایش‌های لازم و MRI، هرنی دیسک و نوع آن را تشخیص خواهد داد. و اما دلایلی که باید برای آن به پزشک مراجعه کنید:
- درد در پشت باسن باشد یا پایین‌تر از ران و ساق پا بروز پیدا کند.
- فرد با خواب‌رفتگی اندام تحتانی مواجه باشد.
- ضعف در پاها و ایجاد مشکل در راه رفتن
انواع آسیب های دیسک کمر
علاوه بر فتق دیسک که در بالا هم به آن اشاره کردیم و باید جدی گرفته شود، دیسک با آسیب‌های دیگری نیز ممکن است در طول زمان مواجه شود که ما در ادامه انواع این آسیب‌ها را نام برده‌ایم. ناگفته نماند انواع آسیب های دیسک کمر نیز از طریق MRI و نظر پزشک تشخیص داده می‌شوند.
فتق دیسک کمر
در این نوع از آسیب های دیسک کمر باید اشاره کنیم که دیسک ترک می‌خورد و دچار پارگی کوچکی خواهد شد. این مشکل بسیار دردناک بوده و در موارد حاد ممکن است فرد در هر دو پای خود احساس ضعف و خواب‌رفتگی داشته باشد. اما خبر خوب اینکه این نوع از دیسک کمر با مراجعه به پزشک و گذراندن جلسات فیزیوتراپی بهبود می‌یابد. البته گاهی نیاز به درمان‌های جدی‌تر مانند جراحی نیز خواهد بود.
بیرون زدگی (پرولاپس) دیسک کمر
در این حالت لایه بیرونی دیسک نازک‌تر و ضعیف شده است و مواد داخلی یا هسته دیسک به سمت ناحیه ضعیف شده رفته و حالت برآمده ایجاد کرده است. معمولا MRI کمر این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد. البته به یاد داشته باشید برخی از افراد مسن نیز دچار این تحدب می‌شوند و برخی نیز تجربه درد نخواهند داشت.
انحطاط دیسک
یکی دیگر از آسیب‌های دیسک کمر که در طول زمان برای افراد رخ می‌دهد مشکل انحطاط است. درواقع این مشکل نیز به دلیل پیری اتفاق می‌افتد و لزوما با درد همراه نخواهد بود و در اکثر مواقع جای نگرانی نیست. معمولا در دیسک کمر، دردهای شدید، بی حس شدن و ضعف عضلات نیاز به درمان جدی دارند.
راههای درمان دیسک کمر
اگر مشکل ایجاد شده در کمر درمان نشود، منجر به مشکلات جدی‌تر و دیسک کمر پیشرفته که از آن به عنوان خطرناک ترین دیسک کمر نیز یاد می‌شود، خواهد شد و فرد با علائم جدی‌تری که در بخش پیشین به آن اشاره کردیم، مواجه خواهد شد. معمولا درمان دیسک کمر در پزشکی رایج از طریق دو روش جراحی یا غیر از جراحی که البته پزشک باید نوع درمان را تشخیص دهد، انجام می‌شود. البته ناگفته نماند که اصلاح سبک زندگی، انجام برخی از نرمش‌های مخصوص دیسک کمر و همچنین رعایت توصیه‌های پزشکی باعث خواهد شد تا فرد دوره درمانی موفق‌تری را تجربه کند.
اما همیشه بهترین روش درمان دیسک کمر درمان‌هایی بدون عمل جراحی است. درواقع درمان دیسک کمر بدون جراحی، عوارض و مشکلات و سختی‌های کمتری نیز دارد. بنابراین اگر این مشکل در مراحل ابتدایی شناسایی شود و فرد توصیه‌ها را جدی بگیرد، می‌توان درمان به روش‌های غیر جراحی، اصلاح سبک زندگی و مواردی از این دست را بهترین درمان دیسک کمر معرفی کرد. ما در ادامه به برخی از روش‌های درمان دیسک کمر بدون نیاز به عمل جراحی اشاره خواهیم کرد:
درمان دیسک کمر با لیزر
هرچند جراحی لیزر یکی از انواع جراحی است، اما در این نوع از جراحی شکافی روی پوست ایجاد نخواهد شد و برای درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 استفاده می‌شود. روش کار به این صورت است که یک سوزن در بین مهره‌های L4-L5 قرار می‌گیرد. از این طریق اشعه لیزر وارد دیسک خواهد شد و درمان صورت می‌پذیرد.
درمان دیسک کمر در طب سنتی
طب سنتی نیز درمان‌های خاص خود را برای هرنی دارد و معمولا برای دیسک کمر و دردهای کمری توصیه می‌شود که نیاز به جراحی ندارند. راه درمان دیسک کمر در این روش استفاده از یک سری گیاه و رژیم غذایی مخصوص طب سنتی خواهد بود. ما در ادامه به چند مورد در این زمینه اشاره خواهیم کرد.
- طب سنتی پیشنهاد می‌دهد که خوراکی‌هایی مانند انجیر، خرما، کشمش و مغز گردو برای درمان درد کمر مؤثر هستند. علاوه بر این مواد، پسته، نخود، پیاز، آب کلم و عناب نیز می‌توانند در کاهش درد ناشی از دیسک کمر مؤثر باشند.
- مالیدن روغن‌هایی مانند روغن زیتون و روغن شترمرغ برای کاهش درد نیز در طب سنتی توصیه می‌شود.
- در درمان گیاهی دیسک کمر توصیه می‌شود که گل ختمی و بنفشه را به همراه ناخنک بجوشانید و با آرد جو حل کرده و آن را به مانند پماد به کمر خود بمالید.
درمان دیسک کمر با ورزش
هر چند درمان قطعی دیسک کمر وجود ندارد، اما ورزش و اصلاح سبک زندگی یکی از راه‌هایی است که به درمان کمک خواهد کرد و تا اندازه قابل توجهی دردها را کاهش می‌دهد و از پیشرفت بیماری در مراحل اولیه کم می‌کند. البته باید توجه داشته باشید برای ورزش حتما ورزش‌ها و نرمش‌هایی مناسب دیسک کمر برگزینید و به یاد داشته باشید زمانی که درد شدید دارید، از انجام ورزش خودداری کنید.
ورزش کردن کمترین فایده‌ای که دارد می‌تواند منجر به تقویت عضلات شود و فرد در دیسک کمر کمتر با مشکل ضعف عضله مواجه شود. یکی از نرمش‌های مؤثر در راه درمان دیسک کمر ورزش‌های سری مکنزی هستند. برای انجام این حرکت سعی کنید روی شکم بخوابید و سر و گردن را مطابق آنچه که در تصویر مشاهده می‌کنید بالا بیاورید. اگر احساس آرامش در پاها داشتید، سعی کنید 10 بار این حرکت را تکرار کنید. توجه داشته باشید که کمرتان در حین انجام این حرکت از زمین بلند نشود.
یکی دیگر از حرکت‌های مفیدی که برای تقویت عضلات کمر می‌توانید از آن استفاده کنید این است که به پشت دراز بکشید و زانوی خود را در شکم جمع کنید. برای هر پا 10 بار این حرکت را انجام دهید. دقت داشته باشید در زمان برخاستن از روی مت، حتما به پهلو برگردید و با کمک دست مخالف از روی زمین برخیزید.
استراحت
استراحت باعث خواهد شد که حرکت ستون فقرات کم شود و فشار کمتری به دیسک وارد شود. درواقع زمانی که در حالت دراز کشیده قرار می‌گیریم، دیسک کمترین فشار ممکن را تجربه می‌کند. به همین دلیل این موضوع می‌تواند به ترمیم دیسک فرصت کافی را بدهد. بنابراین هر چه این بیماری زودتر تشخیص داده شود، شانس درمان قطعی با استراحت نیز بیشتر خواهد شد.
نحوه استراحت برای درمان دیسک کمر نیز به این صورت است که در صورت تشخیص در 48 ساعت اول فرد استراحت مطلق داشته باشد. حالا در این استراحت بیمار می‌تواند یا به پهلو بخوابد یا به روی پشت بخوابد؛ اما بهتر است بیمار به پهلو خوابیده و پاها اندکی جمع شوند. همچنین در دیسک‌هایی که تازه پاره شده‌اند، بهتر است بیمار روی شکم بخوابد تا درصورت امکان شانس ترمیم دیسک بیشتر شود. اگر هم مشکل خوابیدن دارید، می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
اصلاح رژیم غذایی و تأثیر آن در کاهش درد دیسک کمر
معمولا پزشکان در کنار تجویز دارو برای درمان دیسک کمر، رژیم غذایی خاصی را نیز توصیه می‌کنند و باید و نبایدهای غذایی را به بیمار بیان خواهند کرد. به یاد داشته باشید، اضافه وزن نیز می‌تواند دردهای ناشی از این بیماری یا به طور کلی دردهای کمر و پا را تشدید کند. پس حفظ وزن ایده‌آل یکی دیگر از راههای درمان دیسک کمر خواهد بود.
مواد غذایی مضر
از جمله مواد مضر برای دیسک کمر می‌توان به سس‌های فرآوری شده، آردهای فرآوری شده مانند نان سفید، پاستا و ماکارانی، قندهای مصنوعی، چربی‌های اشباع نشده و گوشت‌ها فرآوری شده مثل سوسیس، کالباس و همبرگر اشاره کرد. همچنین افرادی که با این مشکل مواجه‌اند، بهتر است استعمال دخانیات را کنار بگذارند و از نوشیدن الکل نیز اکیدا پرهیز کنند. درواقع استعمال این مواد باعث خواهد شد تا خون کافی به مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای نرسد.
مواد غذایی مفید
غذاهایی مانند سبزی‌های تازه همچون اسفناج و کلم بروکلی که سرشار از کلسیم هستند، برای دیسک کمر مفیدند. مصرف میوه‌هایی مانند گریپ‌فروت، انار و گلابی نیز توصیه می‌شود. استفاده از غلات کامل به جای آردهای تصفیه و همچنین چربی‌های سالم غیرترانس مانند روغن زیتون، روغن سویا و خود گیاه سویا و آووکادو نیز جزو توصیه‌های غذایی برای داشتن یک رژیم غذایی سالم خواهند بود.
سخن پایانی
همیشه شنیده‌ایم که پیشگیری بهتر از درمان است. یکی از مشکلاتی که پیشگیری در آن مهمتر است، مشکلات مربوط به ستون فقرات است؛ چراکه در صورت آسیب به این بخش از بدن هم روند درمانی سختی در انتظار بیمار خواهد بود و هم اینکه ممکن است برای مدتی زندگی فرد مختل شود. بنابراین بهتر است پیش از آنکه کار به جاهای خطرناک برسد، افراد نسبت به اعضای بدن خود آگاهی‌های لازم را به دست آورند و در جهت داشتن تنی سالم تلاش کنند. یکی از این راه‌ها کنترل وزن در سایه ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی صحیح و سبک زندگی سالم است. نظر شما در این باره چیست؟ شما چه راهکارهایی را برای پیشگیری از ابتلا به دیسک کمر و مشکلات اینچنینی پیشنهاد می‌دهید؟ خوشحال خواهیم شد نظر خود را با ما و سایر خوانندگان در پایین همین مطلب در میان بگذارید.