معرفی فیلم شیطان وجود ندارد ؛ برنده جایزه برتر جشنواره برلین

فیلم شیطان وجود ندارد (There Is No Evil) محصول سال 2020 و اثر کارگردان شناخته­­‌شده‌ ایرانی، محمد رسول­‌اف است. با نقد و بررسی فیلم شیطان وجود ندارد همراه ما باشید.

فیلم شیطان وجود ندارد اثری درام و محصول سال 2020، به کارگردانی فیلمساز معترض ایرانی، محمد رسول­‌اف است که نویسندگی فیلمنامه­ آن را نیز بر ­‌عهده داشته است. این فیلم 150 دقیقه‌ای در تاریخ 28 فوریه 2020 مصادف با 9 اسفند 1398 در برلین آلمان اکران شد. این عنوان محصولی مشترک از کشور­ها­ی آلمان، جمهوری چک و ایران است که در هفتادمین جشنواره‌ بین‌المللی فیلم برلین برنده جایزه خرس طلایی شد. ما در این مقاله از پلازا به سراغ داستان و بررسی فیلم شیطان وجود ندارد می‌رویم.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• داستان فیلم شیطان وجود ندارد
• بازیگران فیلم There Is No Evil
• کارگردان فیلم شیطان وجود ندارد
• نقد و بررسی فیلم شیطان وجود ندارد
• کلام آخر

داستان فیلم شیطان وجود ندارد

فیلم شیطان وجود ندارد ساخته محمد رسول اف با روایتی کند و آرام شروع می‌شود و در ادامه بیننده را در مسیری هیجان انگیز هدایت می‌کند. این فیلم بی‌نظیر، چهار داستان را روایت می‌کند که درباره مردانی است که ماموریت اجرا­ی حکم اعدام به آن‌ها محول شده است. این شخصیت‌ها که درگیر انتخاب‌های پیش روی خود هستند، در عین حال که با از­‌هم­‌پاشیدگی درونی خود مبارزه می‌کنند، اثر به انجام رساندن ماموریت خود را بر روی افراد نزدیک به خود می‌بینند و حس می‌کنند. شخصیت‌‌ها وقتی تمام راه‌های مقابل خود را امتحان کرده‌­اند، به جایی می‌رسند که برگشت از آن ممکن نیست و حد و مرزهای اخلاقی برای آنها دیگر واضح نخواهد بود.

به زبان ساده‌تر فیلم شیطان وجود ندارد، چهار قصه از چهار شخصیت را روایت می‌کند که در مقابل یک انتخاب اخلاقی دشوار و در عین حال ساده قرار می‌گیرند که بر روابط و نزدیکان و سایر جنبه­‌ها­ی زندگی آن‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیر می‌گذارد. در این فیلم پیوند هر چهار قصه موضوع اعدام است. هر چند خود رسول‌­اف معتقد است که فیلم وی بیشتر از آن که درباره‌ اعدام باشد، درباره‌ پذیرش مسئولیت‌هایمان است.

فیلم شیطان وجود ندارد محمد رسول اف در بخش اول، داستان حشمت (احسان میرحسینی)، مرد چهل و چند ساله­‌ای را بازگو می‌کند که اهل خانواده‌ است و ما روابط او با اعضای خانواده­‌اش را می‌بینیم. سکانسی که حشمت پس از یک روز عادی، به سر کارش می‌رود، گرهی را در قصه ایجاد می­‌کند. حشمت در واقع مامور اجرای حکم اعدام است.

بخش بعدی فیلم داستانی کاملا متفاوت را روایت می‌کند. پویا (کاوه آهنگر)، سرباز جوانی است که در صف مجریان حکم اعدام، نفر دوم است. او با هم‌رزمانش در مورد ناتوانی‌اش برای اجرای حکم صحبت می‌کند. با اینکه دیگران او را به انجام وظیفه‌­اش ترغیب می­‌کنند، پویا در تلاش است که این مسئولیت را انجام ندهد.

اپیزود بعدی درباره‌ سرباز جوانی به نام جواد (محمد ولی­زادگان) است. او حکم کسی را اجرا کرده که حالا خانواده‌ نامزدش سوگوار او هستند و در ادامه‌ کشمکش­‌ها در نهایت نعنا، نامزد جواد، حلقه را به او پس می‌‌دهد و رابطه‌‌اش را با او تمام می‌‌کند.

بخش چهارم روایت دختری جوان به نام دریا (باران رسول­‌اف) ا‌‌ست که از آلمان به ایران آمده تا مدتی را نزد عمویش (محمد صدیقی مهر) بماند. دریا راه و روش زندگی عمویش را نمی‌‌پسندد و وقتی می‌‌فهمد که عمویش در واقع پدر اوست هیچ چیز را نمی‌‌پذیرد و حقیقت را انکار می‌کند. در این بخش متوجه می‌‌شویم بهرام (عمو) وقتی سرباز بوده حکم اعدام را اجرا نکرده است و به عنوان یک سرباز فراری نتوانسته زندگی عادی داشته باشد. هرچند او از گذشته پشیمان نیست و می‌گوید باز هم حکم را اجرا نخواهد ‌کرد.

رسول­‌اف در این فیلم بر نتایج ماندگار مجازات اعدام بر نسل‌های مختلف جامعه تاکید و تمرکز داشته است.

بازیگران فیلم There Is No Evil

فیلم شیطان وجود ندارد که به خاطر پارادوکس و تفاوت شخصیت­‌ها قصه‌ای بکر و هیجان­‌انگیز را روایت می‌کند، به آرامی آغاز می‌‌شود و در پایان بخش اول هیجان‌انگیز می‌‌شود. سپس با چرخشی غیر­منتظره فضای عاشقانه­‌ای پیدا می‌کند و در آخر به یک درام خانوادگی بدل می‌شود. این شکل از روایت بخش­‌ها­ی مختلف داستان، مخاطب را برای فیلمی با پایان باز آماده می‌کند و بیننده می­‌تواند عدم قطعیت در پایان فیلم را بپذیرد. کارگردان عدم‌ اطمینان را کم کم در لایه­‌ها­ی فیلم گنجانده است و در هر بخش زاویه‌ نگاه نویی از درد مشترک شخصیت‌‌های فیلمش برای مخاطب آشکار می‌کند.

فیلم شیطان وجود ندارد گروه بازیگران مشهوری ندارد و تعدادی از بازیگران این فیلم اولین تجربه بازیگری جلوی دوربین خود را در این اثر داشته‌اند.

بازیگران فیلم شیطان وجود ندارد عبارتند از:

اپیزود اول:

• احسان میرحسینی در نقش حشمت
• شقایق شوریان در نقش راضیه

اپیزود دوم:

• کاوه آهنگر در نقش پویا
• علیرضا زارع‌پرست در نقش حسن
• سالار خمسه در نقش سالار
• کاوه ابراهیم در نقش امیر
• پویا مهری در نقش علی
• دریا مقبلی در نقش تهمینه

اپیزود سوم:

• محمد ولی‌زادگان در نقش جواد
• مهتاب ثروتی در نقش نعنا

اپیزود چهارم:

• محمد صدیقی‌ مهر در نقش بهرام
• باران رسول‌ اف در نقش دریا
• ژیلا شاهی در نقش زمان

کارگردان فیلم شیطان وجود ندارد

محمد رسول­‌اف فیلمساز مستقل ایرانی است که در 25 آبان 1351 در شیراز در خانواده­‌ای فرهنگی متولد شد. او کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده است. او از اعضای آکادمی اسکار نیز هست. وی فعالیت خود در عرصه­ هنر را از دوران کودکی با کار در گروه‌های نمایش در شیراز آغاز کرد. او برای اولین بار در سن 8 سالگی در تئاتری در شیراز بازی کرد. علاقه اصلی وی ساخت مستند بود و در نهایت به عنوان دستیار کارگردان در فیلم دختری با کفش­‌های کتانی ساخته رسول صدر­عاملی محصول سال 1377 به صورت حرفه‌ای وارد سینما شد.

محمد رسول­‌اف در سال 1380 مستند داستانی گاگومان را ساخت که اولین ساخته­ بلند او است. رسول­ اف با این فیلم سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول از بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر و جایزه بهترین مستند از ششمین جشن خانه سینمای ایران را کسب کرد. دومین فیلم سینمایی بلند او به نام جزیره­ آهنی در سال 1383 و سومین فیلم سینمایی او به نام کشتزار­های سپید در سال 1387 منتشر شد. رسول‌اف فارغ‌التحصیل رشته علوم اجتماعی است و موضوع اغلب فیلم‌هایش نیز تم‌های اجتماعی و رفتار متقابل شهروند و جامعه است. او یک فیلمساز معترض است و نوع نگرش او دستگاه ممیزی حکومت ایران را در مقابلش قرار داده است.

وی تاکنون چهار جایزه از جشنواره فیلم کن دریافت کرده است: جایزه­ بهترین کارگردانی از بخش Un Certain Regard، جایزه­ منتقدین فرانسیس شاله برای فیلم به امید دیدار در سال 2011، جایزه‌ فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم برای فیلم دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند در سال 2013 و جایزه‌ بهترین فیلم از بخش Un Certain Regard برای فیلم لِرد در سال 2017.

با وجود موفقیت‌های جهانی او، هیچ‌یک از فیلم‌هایش تاکنون مجوز نمایش عمومی در ایران را دریافت نکرده‌اند. فیلم سینمایی شیطان وجود ندارد به کارگردانی و نویسندگی وی علاوه بر جایزه خرس طلایی جشنواره فیلم برلین 2020، پیش از مراسم اختتامیه از سوی هیئت داوران کلیسای جهانی به‌ عنوان بهترین فیلم بخش مسابقه بین‌الملل این دوره جشنواره برلین نیز انتخاب شد.

محمد رسول‌اف به دلیل ممنوع‌­الخروج بودن به خاطر محکومیت­‌های سیاسی، نتوانست در این مراسم حاضر شود و دخترش، باران رسول‌اف به نمایندگی از پدر، این جوایز را دریافت کرد.

نقد و بررسی فیلم شیطان وجود ندارد

فیلم شیطان وجود ندارد که مورد توجه منتقدین و مخاطبان قرار گرفته است از دیدگاه بینندگان و کاربران IMDb، رتبه 7.2 از 10 و از دید منتقدین متاکریتیک نیز بر اساس 8 نقد نوشته‌­شده، نمره 81 از 100 را از آن خود کرده است. هر هشت نقد مربوط به فیلم سینمایی شیطان وجود ندارد در وب­سایت متاکریتیک، رضایت منتقدان را از این اثر نشان می‌دهد و 88% از کاربران گوگل این اثر را پسندیده‌­اند. در ادامه بررسی فیلم شیطان وجود ندارد، نگاهی به نمرات منتقدین به این اثر خواهیم انداخت.

 The Film Stage / اد فرنکل: 91

از زمان فیلم A Short Film About Killing محصول سال 1988 اثر کریشتوف کیشلوفسکی (Krzysztof Kieślowski) هیچ فیلمسازی نتوانسته بود چنین فیلم میخکوب‌کننده­‌ای را درباره­ مجازات اعدام بسازد. این فیلم یک اثر جذاب، تحسین­‌برانگیز و ماندگار است.

 IndieWire  / اریک کوهن: 91

این فیلم با نشان دادن زندگی در دنیایی که هر راه‌­حلی در آن مشکل جدیدی را ایجاد می‌کند و در آن ممکن است که هر پایان خوشی بزرگ‌ترین خطرات را به دنبال داشته باشد، حس ترس را در انسان بیدار می­‌کند.

 Variety / پیتر دبورگ: 90

در فیلم شیطان وجود ندارد در واقع می­‌توانید چهار فیلم را به قیمت یک فیلم ببینید؛ اثری که هیچ یک از چهار اپیزودش ضعیف‌ نیستند. هر اپیزود را می‌توان یک فیلم کوتاه مستقل در نظر گرفت که به شیوه خود به موضوع مجازات اعدام در ایران می‌پردازد. هرکدام دیدگاه‌های تازه‌ای مطرح می­‌کنند و پارادوکس­‌هایی را آشکار می‌سازند.

 The Hollywood Reporter /  دبورا یانگ : 60

این اثر 2 ساعت و نیمه از چهار اپیزود تشکیل شده است که از نظر روایی توازن ندارند و به همین دلیل این فیلم تا حدی طولانی به نظر می‌رسد. با این همه پیام فیلمساز به روشنی در طول فیلم منتقل می­‌شود.

 ScreenDaily / لی مارشال : 60

اگرچه شیطان وجود ندارد اثری شجاعانه، پرشور و تاثیرگذار است، ولی اشکالاتی نیز دارد که نمی‌توان آن­‌ها را نادیده گرفت.

کلام آخر

فیلم شیطان وجود ندارد ساخته محمد رسول اف قبل از آنکه یک اثر سینمایی تحسین شده باشد، اعتراضی نسبت به اجبار است و اغلب میزانسن‌هایش عالی و فیلمبرداری‌اش فوق‌العاده است. مشکل عمده فیلم این است که قسمت‌های خسته‌کننده هم دارد و یکی دیگر از مشکلات فیلم مربوط به دیالوگ‌های آن است. ولی در مجموع این اثر ارزش دیدن را دارد و مخاطبین خود را تا حد زیادی راضی می‌کند.

در این مقاله با نقد و بررسی فیلم شیطان وجود ندارد 2020 همراه شما بودیم. نظر شما درباره این فیلم چیست؟ در قسمت نظرات همراه ما باشید.