بهترین سریال های تاریخی ایرانی همواره جذابیت زیادی هم برای مخاطبان و هم برای سازندگان داشتهاند. در این پرونده سراغ برترین سریال تاریخی ایرانی رفته و آنها را مرور میکنیم.
ژانر تاریخی یکی از جذابترین و البته سختترین ژانرها در سینما و تلویزیون است. تاریخ کشورمان هم آنقدر سوژه و قصه جذاب و بکر دارد که کارگردانان ایرانی را بارها وسوسه کرده تا سراغ آنها بروند. در این میان برخی از کارگردانان سالها عمر خود را صرف ساخت سریال های تاریخی ایرانی کردهاند. در این پرونده از مجله پلازا نگاهی به سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی خواهیم داشت و درباره جزئیات این سریال ها صحبت میکنیم.
آنچه در ادامه میخوانید
بهترین سریال های تاریخی ایرانی
در ادامه به معرفی برترین سریال تاریخی ایرانی تلویزیون میپردازیم.
1. سریال تاریخی سربداران از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1362
- کارگردان: محمدعلی نجفی
- بازیگران: امین تارخ، سوسن تسلیمی، علی نصیریان و محمدعلی کشاورز
- کدام دوره تاریخی را روایت میکند: وقایع سالهای 1310 تا 1337
این سریال مربوط به دوران قیام سربداران خراسانی به رهبری شیخ حسن جوری در مقابل مغولها است و جزو اولین سریالهای فاخری است که پس از انقلاب در تلویزیون ایران ساخته شده است.
سربداران از مجموعه های تلویزیونی تاریخی ایرانی و نام فیلمنامهای بوده که محمود دولت آبادی قبل از انقلاب برای تلویزیون ایران نوشته، اما بنا به دلایل مختلف اجازه ساخت پیدا نکرده و بعد از انقلاب و تغییر ساختار سیاسی، فیلمنامهای از فیلمنامهنویسی دیگر با همین نام سربداران توسط محمدعلی نجفی اجازه ساخت گرفته است.
با توجه به وضعیت سیاسی و فرهنگی آن زمان، بخش قابل توجهی از بازی سوسن تسلیمی به عنوان نقش اصلی سریال حذف شده است. کارگردان «سربداران» درباره این اثر از بهترین سریال های تاریخی ایرانی میگوید:
ما با ساخت سربداران برای اولین بار به مردم طراحی گریم، طراحی دکور و طراحی لباس را در سطح استاندارد سینما نشان دادیم، چیزهایی که قبل از آن بسیار نازل و بیکیفیت اجرا میشد.
2. سریال هزاردستان از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1367
- کارگردان: علی حاتمی
- بازیگران: جمشید مشایخی، علی نصیریان، عزت الله انتظامی و محمدعلی کشاورز
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: اواخر حکومت احمدشاه قاجار و آغاز سلطنت رضاخان و همچنین اواخر حکومت رضاشاه و روی کار آمدن پسرش محمدرضا شاه پهلوی
این سریال از بهترین سریال های تاریخی ایرانی قصه فردی به نام رضا خوشنویس (تفنگچی) است که تفنگچی مخصوص یکی از شاهزادههای قاجار بوده است. با مرور زندگی پرفراز و نشیب او، اتفاقات تاریخی روایت میشود. فیلم از جایی آغاز میشود که رضا به همراه همسرش در مشهد زندگی آرامی دارد و به شغل خوشنویسی مشغول است، تا اینکه مفتش شش انگشتی وارد میشود و او را برای اعتراف به جرمی نکرده مجبور میکند. از اینجا به بعد است که ماجرای زندگی رضا پیش چشم مخاطب قرار میگیرد.
این سریال نه تنها یکی از ماندگارترین سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی، بلکه بهترین سریال کارنامه مرحوم علی حاتمی نیز محسوب میشود. نکته جالب این است که به واسطه ساخت دکور این سریال، علی حاتمی و تیم سازنده اثری جاویدان به نام شهرک سینمایی غزالی خلق کردند تا بعد از آنها بسیاری از هنرمندان با استفاده از این شهرک، وقایع تاریخی اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری شمسی را نقل کنند.
در این اثر وقایع تاریخی با تخیلات و هنر نویسنده تلفیق شده و داستانی با الهام از سرنوشت شخصیتهای مهم دو دوره تاریخی روایت شده است. «هزاردستان» جزو معدود مجموعههای تاریخی است که نزدیک به یازده ساعت آن کاملا سانسور شده و حتی به گفته خود علی حاتمی بخش زیادی از فیلمنامه این سریال بنا به دستور حذف و یا تغییر داده شده است. اگر به ژانر تاریخی ایران علاقه پیدا کرده اید به شما خواندن این مقاله درباره بهترین سریال های تاریخی تلویزیونی را پیشنهاد میکنیم.
3. سریال امیرکبیر از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1364
- کارگردان: سعید نیکپور
- بازیگران: سعید نیکپور، فخری خوروش، محمد مطیع و ایرج راد
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: مربوط به دوره سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و صدارت میرزا محمدتقیخان فراهانی
این اثر از بهترین سریال های تاریخی تلویزیونی به جزئیات زندگی و اتفاقات سیاسی تاریخی زمان صدارت امیرکبیر میپردازد. تاکنون چندین کارگردان سراغ ساخت زندگی و صدارت امیرکبیر رفتهاند، اما «امیرکبیر» سعید نیکپور بهترین و محبوبترینِ آنهاست. همچنین جزو معدود مجموعههایی است که نام سریالهای تاریخی ایرانی از نام شخصیت اصلی گرفته شده است.
در این اثر از بهترین سریال های تاریخی ایرانی خود سعید نیکپور در نقش امیرکبیر بسیار خیرهکننده بازی کرده است. علاوه بر سعید نیکپور، محمدصادقی در سریال «سالهای مشروطه» و داریوش ارجمند در فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما» هم از به یادماندنیترین امیرکبیرهای سینما و تلویزیون ایران هستند. سعید نیکپور درباره نقش امیرکبیر درباره این اثر از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی در گفتگویی گفته است:
تصمیم گرفته بودم نقش امیرکبیر را به مرحوم محمدعلی فردین بدهم و اجازه کار او را نیز از تلویزیون گرفته بودم. اما فردین این نقش را نپذیرفت و گفت اجازه بدهید من برای مردم همان فردین باقی بمانم. از طرفی هم ما نزدیک به دو ماه بود که تصویربرداری را شروع کرده بودیم، اما بازیگر نقش امیرکبیر مشخص نبود. در نتیجه ناچارا خودم آن را ایفا کردم.
4. سریال تاریخی مذهبی امام علی (ع) از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1375
- کارگردان: داوود میرباقری
- بازیگران: داریوش ارجمند، مهدی فتحی، بهزاد فراهانی و محمدرضا شریفینیا
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: از اواخر دوره خلافت عثمان بن عفان تا سالهای انتهایی حکومت امام اول شیعیان مولا علی (ع)
این اثر از بهترین سریال های تاریخی ایرانی به وقایع تاریخی و منش و سبک زندگی و حکومت امام علی (ع) میپردازد و با شهادت ایشان به پایان میرسد. سریال امام علی (ع) یکی از اولین سریال های تاریخی مذهبی ایرانی رسانه ملی است.
نقش ابن ملجم مرادی که یکی از منفورترین شخصیتهای این برترین سریال های مذهبی تاریخی به شمار میرود که توسط مرحوم کریم اکبری مبارکه در این مجموعه بسیار خارقالعاده ایفا شده است. جالب است که داوود میرباقری برای این نقش بازیگری پیدا نمیکرده، تا اینکه اکبری مبارکه را در ورودی سازمان صدا و سیما میبیند و به او میگوید «ریشهایت را نزن که نقشی مهم برای تو در مجموعه جدیدم دارم»! همچنین برای خواندن بیوگرافی داوود میرباقری به این مطلب مراجعه کنید.
5. سریال کیف انگلیسی از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1379
- کارگردان: ضیاالدین دری
- بازیگران: علی مصفا، لیلا حاتمی، محمدرضا شریفینیا و فرهاد اصلانی
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: وقایع سیاسی مختلف دهه 1320 در ایران
در لیست محبوبترین سریال تلویزیونی ایرانی تاریخی، جای کیف انگلیسی نباید خالی بماند. این اثر از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی ماجرای روزنامهنگاری به نام منصور ادیبان است که در فرنگ تحصیل کرده است و سودای ورود به دنیای سیاست و نمایندگی مجلس را در سر دارد، اما در انتخابات شکست میخورد. در دوره بعد با حمایت زنی به نام مستانه موفق به پیروزی در انتخابات مجلس میشود و ارتباطش با مستانه شکل میگیرد.
6. سریال روزگار قریب از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1386
- کارگردان: کیانوش عیاری
- بازیگران: مهدی هاشمی، ناصر هاشمی، مهران رجبی و شهاب کسرایی
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: سالهای 1290 تا 1350
این برترین سریال تاریخی ایرانی به زندگینامه دکتر محمد قریب، بنیانگذار طب اطفال میپردازد و همراه با او از دوران خردسالی تا دوران میانسالی وقایع تاریخی و پزشکی و فرهنگ زندگی مردم ایران را مرور میکند.
سریال «روزگار قریب» جذابترین و شاخصترین سریال ایرانی در زمینه فرهنگ تاریخی مردم و پیشرفتهای پزشکی ایران است. بازی مهدی هاشمی در این سریال در نقش دکتر قریب، بهیادماندنی و درخشان است.این اثر از لیست سریال های ایرانی تاریخی نه تنها به زندگی دکتر قریب اشاره دارد، بلکه تمرکز خود را روی اتفاقات تاریخی همان دوره نیز گذاشته است.
7. سریال تاریخی مدار صفر درجه از بهترین سریال های تاریخی ایرانی
- سال پخش: 1386
- کارگردان: حسن فتحی
- بازیگران: شهاب حسینی، ناتالی متی، رویا تیموریان و مسعود رایگان
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: جنگ جهانی دوم
این بهترین سریال تلویزیونی تاریخی که بارها از تلوزیون پخش شده درباره حبیب پارسا (با بازی شهاب حسینی) دانشجوی ایرانی در پاریس است که برای تحصیل در رشته فلسفه همزمان با آغاز جنگ جهانی دوم به فرانسه اعزام شده است. در بحبوحه جنگ که تنش زیادی بین یهودیها و صهیونیستها در ایران و اروپا در جریان است، حبیب عاشق همکلاسی خود سارا میشود. سارا دختری یهودی است و برای اینکه از خطر در امان باشد، همراه مادرش و حبیب به ایران میآید، غافل از اینکه خطرات و تهدیدات در ایران منتظر حبیب و سارا هستند.
این اثر از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی هیچ ارتباطی با رمان «مدار صفر درجه» اثر نویسنده بزرگ احمد محمود ندارد. همچنین با اینکه در این مجموعه هیچ اشارهای به نام عبدالحسین سرداری (دیپلمات ایرانی در پاریس در خلال وقایع جنگ جهانی دوم) نشده است و سرنوشت شخصیت اصلی هم ارتباطی به ایشان ندارد، اما به نظر میرسد از زندگینامه وی در نوشتن فیلمنامه این اثر الهام گرفته شده است؛ ادعایی که حسن فتحی هیچگاه آن را تکذیب نکرد.
8. سریال در چشم باد
- سال پخش: 1388
- کارگردان: مسعود جعفری جوزانی
- بازیگران: پارسا پیروزفر، کامبیز دیرباز، ستاره صفرآوه و سعید نیکپور
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: بازگویی وقایع تاریخی سیاسی اجتماعی سه دوره تاریخی در سالهای 1300، 1320 و 1360
قصه برترین سریال تاریخی ایرانی «در چشم باد» ماجرای زندگی پر فراز و نشیب خانواده ایرانی در سه دوره قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی است. حسن ایرانی از یاران میرزاکوچکخان جنگلی است که در قیام گیلان کنار اوست و پس از کشته شدن میرزا، به همراه خانواده خود راهی تهران میشود. بعدها قصه روی زندگی بیژن ایرانی که خلبان است و در جریان جنگ مجروح و اسیر میشود تمرکز میکند. بیژن با بازی پارسا پیروزفر در دوران اسارت، عشق دوران کودکی خود «لیلی» را که حالا در ارتش شوروی حضور دارد میبیند و همراه او میشود. نادر ایرانی با بازی کامبیز دیرباز، فاطمه ایرانی با بازی گلاره عباسی و اسد ایرانی با بازی مهدی کاسهساز خواهر و برادرهای بیژن هستند که هر کدام سرنوشت متفاوتی دارند. همچنین برای خواندن بیوگرافی پارسا پیروزفر میتوانید به این مقاله مراجعه کنید. این سریال از سریالهای تاریخی جنگی پادشاهی ایرانی و دوران پسا انقلاب است.
9. سریال تاریخی مذهبی یوسف پیامبر
- سال پخش: 1387
- کارگردان: فرج الله سلحشور
- بازیگران: مصطفی زمانی، کتایون ریاحی، جعفر دهقان و محمود پاکنیت
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: این سریال بهیادماندنی به جذابترین قصه قرآن یعنی داستان زندگی حضرت یوسف میپردازد. این برترین سریال تاریخی ایرانی به کودکی تا میانسالی حضرت یوسف و اتفاقاتی که سبب گرفتن لقب عزیز مصر توسط او و رسیدنش به مقام پیامبری میشود پرداخته است.
داستان یوسف پیامبر از بهترین سریال های تاریخی ایرانی به زندگی حضرت یوسف میپردازد. پس از اینکه پیامبر الهی، یعقوب نبی مردم را به پرستش خدا دعوت میکند و آنها را آگاهی میبخشد که از پرستش بتهای سنگی دست بکشند، خداوند پسری بسیار زیبا به او میدهد تا ادامه راه نبوت باشد. یوسف در کودکی مورد توطئه برادرانش قرار میگیرد و توسط آنها در چاه انداخته میشود. خداوند یوسف را حفظ میکند و کاروانی که از آنجا عبور میکنند او را پیدا کرده و به عنوان برده به عزیز مصر میفروشند. عزیز مصر هم او را به همسرش زلیخا هدیه میدهد. یوسف در کاخ فرمانروای مصر مهارتهای گوناگونی میآموزد و در گذر از کودکی تا میانسالی اتفاقات دراماتیکی در زندگیاش رخ میدهد. او سرانجام به اذن خدا به پیامبری منصوب میشود.
مصطفی زمانی کشف فرجالله سلحشور برای این اثر از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی است. او اولین بازی خود را در این سریال در نقش «یوسف پیامبر» انجام داد. هیچکس فکرش را نمیکرد او بعدها با بازیهای گیرا و توانایی خود بتواند از زیر سایه این نقش خارج شود و شخصیتی چون فرهاد دماوندی را در سریال «شهرزاد» خلق کند.
در طول پخش این اثر نویسنده کتاب یوسف از فرجالله سلحشور به جرم سرقت هنری شکایت کرد، اما سلحشور با ارائه مستندات مختلف در سال 91 از این اتهام تبرئه شد. همچنین در زمان پخش به هزینه بالای این سریال، ترویج چندهمسری و همچنین آرایش و پوشش بازیگران زن آن انتقادات زیادی مطرح شد. از دیگر حواشی این برترین سریال تاریخی ایرانی میتوانیم به صحبتهای سلحشور اشاره کنیم. او در چندین مصاحبه به وجود بازیگران زن فاسد در سینما و تلویزیون ایران اذعان کرد که با واکنشهای متفاوت بانوان سینما رو به رو شد و حتی چندین بیانیه هم نوشته شد که در میان نام امضاکنندگان این بیانیهها، نام برخی از بازیگران زن سریال «یوسف پیامبر» هم دیده میشد.
10. سریال تاریخی مختارنامه
- سال پخش: 1389
- کارگردان: داوود میرباقری
- بازیگران: فریبرز عربنیا، رضا رویگری، فرهاد اصلانی و مهدی فخیم زاده
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: مربوط به زندگی مختار ثقفی و قیام او بعد از حادثه عاشورا به خونخواهی امام حسین (ع)
برترین سریال تاریخی ایرانی با موضوع مذهبی مختارنامه است. این بهترین سریال های تاریخی ایرانی به زندگی مختاررثقفی بزرگترین منتقم خون امام حسین میپردازد. ماجرا از آنجایی آغاز میشود که عموی مختار که حاکم مدائن است از مختار که جنگجویی باهوش و قدرتمند در امر تیراندازی و سوارکاری است میخواهد از امام حسن مجتبی در برابر بدخواهان و دشمنان محافظت کند. در ادامه سریال به دوران حکومت یزید و ماجرای بیعت امام حسین (ع) و واقعه عاشورا پرداخته میشود. در بخشهای پایانی سریال هم قیام مختار در حمایت از امام حسین (ع) به تصویر کشیده میشود.
مختارنامه یکی از پرهزینهترین و البته از محبوبترین سریال های تاریخی ایرانی است که هنوز هم در مناسبتهای مختلف بارها بازپخش میشود. به گفته داوود میرباقری هزینه ساخت این سریال در حدود 20 میلیارد تومان بوده است. سکانسهای مختلفی از این سریال به جهت خشونت زیاد در پخش اصلی یا بازپخشها حذف شده است. همچنین چهره حضرت ابوالفضل (ع) که در این سریال برای اولین بار قرار بود نشان داده شود، با توصیه مراجع به صورت نورانی پخش شد و به نمایش درنیامد.
داوود میرباقری استاد ساخت آثار تاریخی است. علاوه بر دو سریال معروفی که در لیست سریالهای تاریخی ایرانی دارد، معصومیت از دست رفته هم اثر تاریخی دیگر اوست. همچنین سریال سلمان فارسی به کارگردانی میرباقری از جمله سریال های تاریخی ایرانی در حال ساخت رسانه ملی است. برای آشنایی بیشتر با ژانر مذهبی و تاریخی ایران به این مقاله درباره فیلم های مذهبی ایرانی مراجعه کنید.
11. سریال تبریز در مه
- سال پخش: 1389
- کارگردان:محمدرضا ورزی
- بازیگران: کوروش تهامی، محمد مطیع، مرحوم جمشید مشایخی و مرحوم حسین محباهری
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار و چگونگی به سلطنت رسیدن محمدشاه
از بهترین سریال های تاریخی ایرانی باید به تبریز در مه اشاره کنیم. این سریال ایرانی دوره تاریخس کمتر به آن اشاره شده ای را به تصویر میکشد. همیشه در هر دوره تاریخی حتی اگر سران آن بدترین عملکرد را داشته باشند، باز هم کسی پیدا میشود که درست عمل کند. از سریال های قاجاری تبریز در مه هم از این قاعده مستثنی نیست. گویی در این تاریخ سراسر تنزل و افول قاجار عباس میرزایی وجود داشته که برخلاف زمانه حرکت میکرده. برترین سریال تاریخی ایرانی، تبریز در مه به زندگانی عباس میرزا ولیعهد فتحعلی شاه قاجار و چالش های دوره او تا زمان کشته شدن ناحقش میپردازد. او از دلاوران خاندان قاجار بود.
12. سریال معمای شاه
- سال پخش: 1395
- کارگردان: محمدرضا ورزی
- بازیگران: حسین نورعلی، سعید نیکپور، گوهر خیراندیش و امیریل ارجمند
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: دوره محمدرضا پهلوی
این اثر از سریال های تاریخی ایرانی جدید درباره حوادث انقلاب اسلامی است. قطعا معمای شاه برترین سریال تاریخی ایرانی نیست و سریالهای بهتر و دقیق تری از آن وجود دارد اما این اثر توانست سیمای کلی از حوادث انقلابی نشان دهد و با جذب مخاطب از بهترین سریال های تاریخی ایرانی جدید شود. از نکات مثبت این سریال به گریمهای نزدیک به واقعیت آن میتوان اشاره کرد.
13. سریال خاتون
- سال پخش: 1400-1401
- کارگردان: تینا پاکروان
- بازیگران: نگار جواهریان، اشکان خطیبی، میرسعید مولویان و بابک حمیدیان
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: پس از جنگ جهانی دوم و سال ۱۳۲۰
سریال تاریخی ایرانی جدید خاتون از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی است که طرفداران زیادی داشت این مجموعه به زندگی زنی به نام خاتون در این سالها میپردازد. خاتون سریال بسیار پر مخاطبی بود شما میتوانید برای اطلاعات بیشتر راجع به آن به این مقاله مراجعه کنید.
14. سریال جیران
- سال پخش: 1401
- کارگردان: حسن فتحی
- بازیگران: بهرام رادان، پریناز ایزدیار، مریلا زارعی و امیرحسین فتحی
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: تاریخ قاجار در زمان ناصرالدین شاه
این اثر از بهترین سریال های تاریخی ایرانی درباره زندگانی ناصرالدین شاه و عشق او به زنی به نام خدیجه ملقب به جیران است. جیران دختر بخت برگشته ای است که در آتش حسادت حرمسرا میسوزد. البته در این اثر از سریال های تاریخی ایرانی نمایش خانگی از حوادث تاریخی مثل جنگ ها و مرگ امیرکبیر نیز صحبت میشود. جهت اطلاعات بیشتر درباره سریال جیران به این این مقاله مراجعه کنید.
15. سریال سلمان فارسی
- سال پخش: هنوز پخش نشده
- کارگردان: داوود میرباقری
- بازیگران: علیرضا شجاع نوری، فرهاد اصلانی، داریوش فرهنگ و محمد فیلی
- به کدام دوره تاریخی میپردازد: ایران قبل اسلام و تاریخ اوایل اسلام
آخرین عنوان این لیست را به یک سریال درحال ساخت از داوود میرباقری خالق مختارنامه اختصاص میدهیم. چندین سال است که درباره پروژه سلمان فارسی میشنویم! این اثر از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی از ۲۰ آذر ۱۳۹۸ شروع به فیلمبرداری کرده است. تاریخ پخش آن هنوز مشخص نیست اما دیگر تقریبا۳ سال از شروع فیلمبرداری میگذرد و همگس منتظر این اثر هستیم. سلمان فارسی به زندگی روزبه ایرانی از تولد تا مرگ خواهد پرداخت.
کلام آخر
در این مقاله 15 مورد از بهترین سریال های تاریخی ایرانی تلویزیون را با هم مرور کردیم. البته که تعداد آثاری که یا مستقیم تاریخ را روایت میکنند یا داستان کاراکترهایشان در یک بستر تاریخی روایت میشود بسیار زیاد است. تعداد زیادی سریال همچون سلطان صاحبقران علی حاتمی، روزی روزگاری امرالله احمدجو، شهریار کمال تبریزی، سالهای مشروطه و عمارت فرنگی محمدرضا ورزی و برخی آثار دیگر هم میتوانست در فهرست سریال های تاریخی ایرانی پلازا قرار بگیرد. شما نیز نظرات خود را درباره بهترین و بهیادماندنیترین سریال های تاریخی ایرانی که تماشا کردهاید با ما در میان بگذارید. جای کدام یک از سریالهای تاریخی تلویزیونی ایرانی در فهرست فوق خالی است؟
