جدیدترین فیلم های ایرانی راه یافته به اسکار ؛ از درباره الی تا قهرمان

در یک دهه اخیر فیلم های ایرانی اسکار دوم خود را هم دشت کرده‌اند. در این مطلب با 12 عنوان از فیلم های ایرانی راه یافته به اسکار آشنا می‌شویم و مروری نیز بر فیلم های ایرانی برنده اسکار داریم.

سینمای ایران با تمام نقاط ضعف و کمبودهایش در سال‌های پس از انقلاب در عرصه جهانی بسیار خوب ظاهر شده و رفته رفته خود را بیشتر در سطح بین‌المللی مطرح کرده است. اگر برخی سینماگران مطرح و نابغه همچون بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، مجید مجیدی و اصغر فرهادی را کنار بگذاریم، سایر کارگردانان و سینماگران در یک دهه اخیر بیش از هر زمان دیگری عرصه‌های بین‌الملل را تجربه کرده‌اند و جوایز معتبر زیادی را در رشته‌های مختلف برای زنان و مردان سینماگر به دست آورده‌اند. در این مطلب متفاوت قصد داریم به 12 عنوان از جدیدترین فیلم های ایرانی در اسکار  بپردازیم. در این یک دهه، فیلم های ایرانی اسکار را برای دومین بار با اصغر فرهادی تجربه کردند. با ما در پلازا همراه باشید تا فیلم های ایرانی راه یافته به اسکار را با هم مرور کنیم.

آنچه در ادامه می‌خوانید

معرفی فیلم های ایرانی اسکار در یک دهه اخیر

فیلم های ایرانی اسکار در ده سال اخیر هشت بار جایی در میان نامزدهای نهایی نداشتند و دو بار پس از راهیابی به جمع نهایی، برنده این جایزه معتبر شدند. اگر تمایل دارید با جدیدترین فیلم های ایرانی که در اسکار حضور دارند آشنا شوید و پاسخ پرسش کدام فیلم ایرانی اسکار گرفته ؟ را بدانید، در ادامه مقاله با ما همراه شوید.

فیلم درباره الی – اسکار 2009

• سال ساخت: 1387
• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: شهاب حسینی، پیمان معادی، گلشیفته فراهانی، ترانه علیدوستی و صابر ابر
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

«درباره الی» اولین فیلم اصغر فرهادی در آغاز دوران شکوفایی او بود و به نوعی این فیلم را می‌توان نقطه عطف کارنامه کاری او و حتی بازیگرانش دانست. علاوه بر فرهادی که با این فیلم نگاه و بینش متفاوتی را در سینمای ایران معرفی کرد، بازیگرانی نظیر پیمان معادی، شهاب حسینی و ترانه علیدوستی هم دوره درخشان جدیدی در فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کردند. این فیلم درباره چند زوج جوان بود که برای تفریح به ویلایی در شمال و کنار دریا می‌روند و بر اثر اتفاقات و سوءتفاهم‌هایی یکی از آنها ناپدید می‌شود. «درباره الی» با اینکه جزو فیلم های برتر و محبوب سینمای ایران است و انتظار می‌رفت یکی از فیلم های ایرانی برنده اسکار نام گیرد، اما جایی در میان نامزدهای اسکار نداشت و در این زمینه به توفیقی دست نیافت.

فیلم بدرود بغداد – اسکار 2010

• سال ساخت: 1388
• کارگردان: مهدی نادری
• بازیگران: مصطفی زمانی، مزدک میرعابدینی، پانته‌آ بهرام و مجید بهرامی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

«بدرود بغداد» اولین فیلم بلند مهدی نادری است که مضمونی جهانی و فراملی دارد. این فیلم داستان دو سرباز آمریکایی و عراقی است که نقش‌های آنها را به ترتیب مزدک میرعابدینی و مصطفی زمانی ایفا کرده‌اند. این دو سرباز هر کدام با زندگی و مشکلات مختلف از سر ناچاری به سمت جبهه و جنگ کشیده شده‌اند و در طول فیلم با هم همراه می‌شوند و با جهان‌بینی خود به اتفاقات و حوادث نگاه می‌کنند. «بدرود بغداد» دومین تجربه جدی بازیگری مصطفی زمانی پس از نقش ماندگار حضرت یوسف (ع) است که این بازیگر در این فیلم هم ایفای نقشی چشمگیر و بسیار درخشان از خود به نمایش گذاشته است. «بدرود» بغداد هم از جمله فیلم های ایرانی بود که توفیقی در مراسم اسکار به دست نیاورد.

فیلم جدایی نادر از سیمین – اسکار 2011

• سال ساخت: 1389
• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: پیمان معادی، لیلا حاتمی، شهاب حسینی، ساره بیات و مریلا زارعی
• نتیجه: برنده اسکار فیلم غیر انگلیسی زبان شد.

«جدایی نادر از سیمین» دومین فیلم ایرانی پس از «بچه‌های آسمان» بود که در میان نامزدهای نهایی دریافت اسکار قرار گرفت و به عنوان اولین فیلم ایرانی که اسکار گرفت شناخته می‌شود. اصغر فرهادی که در «درباره الی» نوع جدیدی از روایت تعلیق را در سینمای ایران ارائه داده بود، در «جدایی نادر از سیمین» سراغ قضاوت و تقاص رفت و این موضوع را محور اصلی فیلمش قرار داد. «جدایی نادر از سیمین» داستان خدمتکار بارداری بود که در نبود زن خانه، توسط مرد خانه هل داده می‌شود و چند روز بعد فرزند این زن خدمتکار سقط می‌شود تا پای دروغ و قسم و قضاوت به میان بیاید. اصغر فرهادی با «جدایی نادر از سیمین» و با وجود رقبای بزرگ، توانست اولین اسکار را برای سینمای ایران شکار کند و نام این اثرش را در فهرست فیلم های ایرانی که اسکار گرفتند ثبت کند.

فیلم گذشته – اسکار 2013

• سال ساخت: 2013
• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: علی مصفا، برنیس بژو، طاهر رحیم و بابک کریمی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

در پی قرار گرفتن نام «جدایی نادر از سیمین» در میان فیلم های ایرانی برنده اسکار، هیئت انتخاب نماینده ایران برای اسکار، در سال 2013 باز هم فیلم اصغر فرهادی را لایق حضور در این فستیوال جهانی دانستند. با اینکه «گذشته» فیلمی مشترک بین ایران و فرانسه بود و همه احتمال می‌دادند به عنوان دومین فیلم ایرانی اسکار را نصیب خود کند، اما این اتفاق نیفتاد و فرهادی در سومین تجربه حضورش به عنوان نماینده ایران در اسکار ناکام بود و فیلمش پذیرفته نشد. «گذشته» داستان زنی بود که بعد از متارکه با همسر ایرانی خود در فرانسه، با پسر جوانی وارد رابطه می‌شود، اما در اولین ماه‌های رابطه همسر سابقش برمی‌گردد و مشکلاتی به وجود می‌آید.

فیلم امروز – اسکار 2014

• سال ساخت: 1392
• کارگردان: رضا میرکریمی
• بازیگران: پرویز پرستویی، سهیلا گلستانی، شبنم مقدمی و گیتی قاسمی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

در سال 2014، قرعه فیلم های ایرانی اسکار به نام فیلم رضا میرکریمی افتاد. میرکریمی که یک بار در سال 2005 با فیلم «خیلی دور خیلی نزدیک» به اسکار رفته و ناکام برگشته بود، در دومین تجربه‌اش با فیلمی تاثیرگذار و سرشار از مضامین انسانی راهی این فستیوال شد، اما باز هم نتیجه خوشایند سینمای ایران نبود و این فیلم در میان نامزدهای نهایی قرار نگرفت. «امروز» ماجرای یک روز از زندگی یک راننده تاکسی است که به دلیل انسان‌دوستی زن بارداری را به بیمارستان می‌رساند، اما در آنجا با پیش‌داوری‌های مختلف مورد قضاوت قرار می‌گیرد و مشکلات زیادی برایش به وجود می‌آید.

فیلم محمد رسول الله – اسکار 2015

• سال ساخت: 1394
• کارگردان: مجید مجیدی
• بازیگران: علیرضا شجاع‌نوری، مهدی پاکدل، محسن تنابنده، مینا ساداتی، ساره بیات، داریوش فرهنگ و رعنا آزادی‌ور
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

در سال 2015 فیلم سینمایی «محمد رسول الله» که اثری سنگین و فاخر درباره مقاطعی از زندگی پیامبر اسلام (ص) بود به کارگردانی مجید مجیدی به عنوان یکی از فیلم های ایرانی راه یافته به اسکار معرفی شد تا علاوه بر رقابت در این فستیوال، گوشه‌هایی از زندگی و خلق و خوی پیامبر رحمت را به تمام جهانیان نشان دهد. مجیدی که قبلا یک بار با «بچه‌های آسمان» در بین فیلم های ایرانی نامزد اسکار قرار گرفته بود، این بار از نظر سینمایی توفیقی به دست نیاورد و فیلم «محمد رسول الله» با وجود کارگردانی و فیلمنامه خوب و پروداکشن عظیم در میان انتخاب‌های نهایی داوران اسکار قرار نگرفت.

فیلم فروشنده – اسکار 2016

• سال ساخت: 1394
• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، مینا ساداتی، بابک کریمی و فرید سجادی حسینی
• نتیجه: برنده اسکار فیلم غیر انگلیسی زبان شد.

یکی دیگر از فیلم های ایرانی جدید برنده اسکار باز هم فیلمی از اصغر فرهادی است.  انتخاب این فیلم به عنوان نماینده ایران در اسکار  منجر به این شد دومین فیلم ایرانی در میان فیلم های ایرانی که اسکار گرفته‌اند قرار بگیرد. این بار برخلاف بار قبلی، «فروشنده» آقای کارگردان به شدت در داخل و خارج از کشور مورد توجه قرار گرفته بود و خیلی‌ها احتمال می‌دادند این اثر در میان فیلم های ایرانی اسکار گرفته قرار بگیرد یا حداقل نامزد دریافت این جایزه شود. همین اتفاق هم افتاد و بعد از موفقیت‌های کم نظیر «فروشنده» و اصغر فرهادی و شهاب حسینی در جشنواره کن، این فیلم دومین اسکار غیرانگلیسی زبان را برای ایران به ارمغان آورد تا اصغر فرهادی نامش را در میان بزرگان تاریخ سینمای ایران قرار دهد و تاریخ‌ساز شود. «فروشنده» که داستان یک تجاوز بی‌رحمانه با درونمایه قضاوت و تهمت بود هم در ایران و هم خارج از کشور جزو فیلم‌های پرفروش سال هم قرار گرفت.

فیلم نفس – اسکار 2017

• سال ساخت: 1395
• کارگردان: نرگس آبیار
• بازیگران: مهران احمدی، ساره نورموسوی، پانته‌آ پناهی‌ها، سیامک صفری، گلاره عباسی و محمدرضا شیرخانلو
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

«نفس» سومین فیلم بلند سینمایی نرگس آبیار بود که سبب شد برای اولین بار یک کارگردان ایرانی زن راهی مراسم اسکار شود. «نفس» قصه‌ای جذاب و تماشایی داشت که البته با پایانی تلخ رو به رو بود و آبیار در چند مصاحبه عنوان کرده بود که بخش زیادی از این فیلم داستان کودکی خود اوست که به تصویر درآورده است. «نفس» با وجود قصه جذاب و بازی‌های چشمگیر مهران احمدی، شبنم مقدمی و پانته‌آ پناهی‌ها نتوانست در میان فیلم های ایرانی که نامزد اسکار شدند قرار بگیرد و در این امر ناکام بود.

فیلم بدون تاریخ بدون امضا – اسکار 2018

• سال ساخت: 1395
• کارگردان: وحید جلیلوند
• بازیگران: امیر آقایی، نوید محمدزاده، هدیه تهرانی و زکیه بهبهانی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

در سال 2018 فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» به کارگردانی وحید جلیلوند و با تهیه‌کنندگی احسان علیخانی و علی جلیلوند در رقابت با چند فیلم خوب «ماجرای نیمروز»، «ویلایی‌ها» و «تابستان داغ» توانست به عنوان نماینده ایران در اسکار سال 2018 انتخاب شود. این فیلم با توجه به مضمون انسان دوستانه و متفاوت و البته قصه جذاب و پرکشش انتخاب خوبی برای این فستیوال بود، اما به نظر می‌آمد تا نام اصغر فرهادی به عنوان کارگردان روی تیتراژ نخورد، داوران این مراسم روی خوش به فیلم های ایرانی اسکار رفته نشان نخواهند داد. همین هم شد و فیلم خوب برادران جلیلوند، که یکی از بهترین فیلم های ایرانی راه یافته به اسکار بود، هم همچون بسیاری از فیلم های ایرانی دست خالی از اسکار برگشت.

فیلم مستند در جستجوی فریده – اسکار 2019

• سال ساخت: 1397
• کارگردان: آزاده موسوی، کوروش عطایی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

یکی دیگر از فیلم های ایرانی راه یافته به اسکار  فیلم «در جست و جوی فریده» است. سال 2019 از معدود سال‌هایی بود که هیئت انتخاب فیلم برای اسکار به جای انتخاب فیلمی داستانی، فیلمی مستند را روانه اسکار کردند تا شاید این بار این انتخاب متفاوت بتواند سومین اسکار را برای ایران به ارمغان بیاورد. «در جست و جوی فریده» درباره زنی به نام فریده است که در کودکی در حرم امام رضا (ع) رها شده و بعدها توسط یک زوج هلندی به فرزندی پذیرفته شده است. او حالا در آستانه چهل سالگی با ترس و به سختی جست و جوهایی را درباره خانواده ایرانی‌اش شروع کرده، اما هنوز هم از آمدن به ایران تردید دارد. بالاخره این اتفاق می‌افتد و او راهی ایران می‌شود و با سه خانواده که ادعا می‌کنند خانواده واقعی او هستند ملاقات می‌کند. این فیلم مستند هم توفیقی در اسکار به دست نیاورد و ناکام به کشور برگشت.

فیلم خورشید – اسکار 2020

• سال ساخت: 1399
• کارگردان: مجید مجیدی
• بازیگران: علی نصیریان، جواد عزتی، طناز طباطبایی، روح‌الله زمانی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

خورشید مجید مجیدی یکی از موفق‌ترین آثار این کارگردان مطرح ایرانی در روز 18 آبان 1399 به عنوان فیلم منتخب ایران در اسکار 2020 انتخاب شد. این فیلم در رقابت با 90 فیلم اولیه و 2 فیلم نهایی توانست بالاترین آرا را از آن خود کند. رقبای اصلی مجیدی در این رقابت فیلم «درخت گردو» محمدحسین مهدویان و فیلم «یلدا» از مسعود بخشی بود. فیلم خورشید با کسب جوایز متعدد بین‌المللی بسیاری از اعضای هیات انتخاب را راضی کرد که می‌تواند در رقابت اسکار کسب مقام کند. گرچه این فیلم از فیلم های ایرانی اسکار 2020 نتوانست به مرحله نهایی راه یابد، اما همچنان یکی از برترین آثار سینمای ایران است.

فیلم قهرمان

• سال ساخت: 1400
• کارگردان: اصغر فرهادی
• بازیگران: امیر جدیدی، محسن تنابنده، فرشته صدرعرفایی، سارینا فرهادی
• نتیجه: در میان نامزدهای نهایی اسکار پذیرفته نشد.

فیلم قهرمان جدیدترین فیلم اصغر فرهادی و یکی از فیلم های ایرانی اسکار 2021 است. این فیلم به عنوان نماینده ایران در نود وچهارمین دوره جوایز اسکار معرفی گشت اما متاسفانه نتوانست به جمع 5 نامزد نهایی راه یابد. فیلم قهرمان اولین بار در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمده و موفق به کسب جایزه بزرگ هیئت داوران شد. فرهادی در این فیلم داستانی اجتماعی را روایت می‌کند. رحیم که به علت عدم پرداخت بدهی به زندان افتاده، برای 2 روز به مرخصی می‌آید. او کیفی حاوی چند سکه طلا می‌یابد و برای پیدا کردن صاحب کیف در سرتاسر شهر اعلامیه پخش می‌کند. این کار رحیم سبب می‌شود مردم لقب قهرمان را به وی بدهند.

کلام آخر

در این پرونده مروری بر فیلم های ایرانی اسکار رفته در یک دهه اخیر و البته فیلم های ایرانی که اسکار گرفتند داشتیم! دهه اخیر برای سینمای ایران در اسکار، دهه بسیار موفقی بود و پیشرفت ایران در سینمای جهان به وضوح دیده شد. اصغر فرهادی به عنوان فردی تاریخ‌ساز دو بار برنده جایزه اسکار شد و البته که تعدادی از فیلم های مهم ایرانی در جشنواره‌های معتبری چون کن و ونیز هم موفقیت‌های مختلفی به دست آوردند. در انتهای این مطلب از شما مخاطبان عزیز پلازا تقاضا داریم با نظرات خود، ما را در ارائه مطالب و پرونده‌های سینمایی بهتر و متفاوت‌تر یاری کنید و پیشنهادات و انتقادات خود را درباره این مطالب با ما در میان بگذارید. به نظر شما کدام فیلم ایرانی اسکار 2022 میتواند برنده این جایزه معتبر شود؟