خیار عیب خودرو موجبات فسخ قرارداد را فراهم می‌کند. به عبارت دیگر اگر پس از انعقاد قولنامه خودرو، عیب یا عیوبی در ماشین مورد معامله رخ دهد، خریدار قادر است که برای خاتمه یک جانبه قرارداد اقدام کند. شرایط استناد به این خیار در قانون تعیین و تکلیف شده است. بنابراین خریدار نمی‌تواند در هر زمان و به هر دلیلی به این خیار استناد کند. بلکه وجود پیش نیازهای اساسی برای استناد به خیار عیب ضروری است. در این مقاله تلاش داریم که ابتدا با توضیح کلی خیار عیب، شرایط فسخ قولنامه ماشین را با استناد به این خیار بررسی کنیم.
فهرست عناوین مطلب:
چرا با استناد به خیار عیب خودرو ، می‌توان بیع نامه ماشین را فسخ کرد؟
با انعقاد قولنامه خودرو، خریدار و فروشنده تعهداتی را عهده دار خواهند شد. عمل به تعهدات ناشی از خرید و فروش خودرو، برای هر یک از طرفین الزامی است. بنابراین هر یک از طرفین باید بکوشند که به وظایف قراردادی خود عمل کنند و آن‌ها قادر به خاتمه قرارداد و آثار ناشی از آن نخواهند بود. برای مثال، انتقال مالکیت خودرو از خریدار به فروشنده، از مهم‌ترین آثار مبایعه نامه خودرو است. به این صورت که با انعقاد قرارداد، خریدار به عنوان مالک جدید مورد معامله شناخته خواهد شد.
با این اوصاف، شرایطی در قانون در نظر گرفته شده است که امکان فسخ مبایعه نامه خودرو را پیش بینی می‌کند و این شرایط برای تامین حقوق اشخاص است و از ورود خسارات احتمالی به آن‌ها جلوگیری می‌کند. در این میان، خیار تاخیر ثمن و خیار عیب در خودرو ، از عوامل خاتمه دهنده قرارداد نقل و انتقال خودرو است. این خیار با هدف حفظ منافع خریدار در قولنامه ماشین در نظر گرفته می‌شود. در ادامه، توضیحات بیشتری را در خصوص این خیار بیان خواهیم کرد.
خیار عیب خودرو و جایگاه قانونی آن!
به طور کلی شرط فسخ قراردادها، در ماده ۳۹۶ قانون مدنی مورد بررسی قرار گرفته است. در این جا منظور از اصطلاح خیار، اختیار و مجوزی است که قانونگذار برای فسخ قراردادها به صاحب حق فسخ اعطا می‌کند. به عبارت دیگر، با تحقق شرایط قانونی فسخ قرارداد، صاحب حق می‌تواند قرارداد را به همان شکل بپذیرد یا نسبت به خاتمه آن اقدام کند. خیار عیب در معامله خودرو مانند خیار غبن از خیاراتی است که در ماده فوق بیان شده است.
در چه مواردی خریدار می‌تواند برای فسخ بیع نامه خودرو به خیار عیب خودرو استناد کند؟
همانطور که بیان شد، برای استناد به خیار فوق، باید شرایطی وجود داشته باشد. اگر پس از امضای قرارداد، خریدار به این موضوع پی ببرد که خودرو معیوب بوده است، برای او حق فسخ قولنامه ایجاد می‌شود. به یاد داشته باشید که تشخیص عیب در خیار عیب خودرو ، بر اساس عرف و عادات در زمان و مکان‌های مختلف انجام خواهد شد.
علاوه بر شرط فوق، شرایط دیگری برای استناد به خیار عیب خودرو وجود دارد که در قسمت زیر به آن‌ها اشاره شده است:
معیوب بودن خودرو در زمان انعقاد قولنامه آن!
به خاطر داشته باشید که خیار عیب خودرو زمانی محقق می‌شود که عیب و نقص خودرو در زمان انعقاد قرارداد وجود داشته باشد. البته در صورتی که نقص ماشین پس از امضای بیع نامه و قبل از تسلیم آن به خریدار رخ داده باشد، خریدار می‌تواند برای فسخ قرارداد اقدام کند. بنابراین بدیهی است در صورتی که پس از تسلیم ماشین، عیوبی در آن رخ دهد که منتسب به خریدار باشد، ایشان نمی‌تواند برای فسخ مبایعه نامه خودرو اقدام کند.
مخفی بودن عیب در خودروی مورد معامله!
شما زمانی می‌توانید به عنوان خریدار، قولنامه خود را با تکیه بر خیار عیب در معامله خودرو فسخ کنید که معیوب بودن خودرو برای شما آشکار نبوده باشد. به بیانی دیگر، حق فسخ زمانی برای شما ایجاد می‌شود که شما هیچ آگاهی نسبت به نقص ماشین مورد معامله نداشته‌اید. زیرا در صورتی که شما قولنامه را با علم بر معیوب بودن ماشین نوشته باشید، قانونگذار هیچ حق فسخی برای شما قائل نخواهد شد. پس وجود هر نوع آگاهی در این زمینه، استناد به خیار عیب را از شما سلب و ساقط می‌کند.
عدم شرط اسقاط خیار عیب!
ممکن است شما در زمان انعقاد قولنامه خودرو، اسقاط خیار عیب خودرو را شرط کرده باشید. این شرط، شرطی است که به نفع فروشنده در قرارداد در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که با وجود این شرط، خریدار دیگر نمی‌تواند برای فسخ قرارداد به واسطه خیار عیب اقدام کند. زیرا فروشنده خود را از هرگونه نقص احتمالی در ماشین، فاقد مسئولیت کرده است.
در صورت وقوع شرایط خیار عیب، آیا می‌توان به ساز و کار دیگری به غیر از فسخ معامله متوسل شد؟
با تحقق شرایط خیار عیب در خودرو ، خریدار قادر است که به جای فسخ کلی معامله، به ساز و کار قانونی دیگری نیز استناد کند. ماده ۴۲۲ قانون مدنی مقرر می‌کند اگر بعد انعقاد قرارداد مشخص شود که مورد معامله معیوب بوده است، خریدار این اختیار را دارد که معامله را فسخ یا به جای آن ارش دریافت کند.
ارش ما به التفاوت خودروی سالم و خودروی معیوب است. به این صورت که با تحقق شرایط خیار عیب، خریدار می‌تواند با دریافت ارش، خسارت وارد شده به خود را در معامله جبران کند. ارش بر مبنای قیمت واقعی ماشین در حالت بی عیب بودن و قیمت حقیقی آن در حالت معیوب بودن توسط کارشناس محاسبه خواهد شد. در این جا باید اشاره کرد در صورتی که این خیار در زمان انعقاد قولنامه سلب و ساقط شده باشد، با وقوع شرایط خیار عیب، دریافت ارش نیز امکان پذیر نخواهد بود.
البته در برخی شرایط، با وجود تحقق شرایط کلی خیار فوق، امکان فسخ قرارداد برای خریدار وجود ندارد. برای مثال ممکن است پس از انعقاد قرارداد و تسلیم خودرو به خریدار، مورد معامله تلف شده یا خریدار پس از دریافت ماشین از فروشنده، تغییراتی را در آن ایجاد کرده باشد. در این حالات، خریدار تنها می‌تواند برای دریافت ارش به فروشنده مراجعه کند.
فسخ قولنامه خودرو با استناد به خیار عیب خودرو باید در چه زمانی انجام شود؟
مطابق با ماده ۴۳۵ قانون مدنی، استناد به خیار عیب خودرو پس از علم به آن، فوری است. به این صورت که خریدار به محض این که از معیوب بودن ماشین مورد معامله آگاه شد، باید اقدامات لازم را برای فسخ قولنامه به عمل آورد. به همین ترتیب، اگر خریدار برای استناد به خیار فوق و فسخ قرارداد خود تعلل کند، قانونگذار حق فسخ قرارداد را از ایشان سلب خواهد کرد. زیرا این امر به مثابه پذیرش قرارداد با همان شرایط است.
پس از استناد به خیار عیب خودرو و فسخ مبایعه نامه، چه تغییری در روابط خریدار و فروشنده خودرو رخ می‌دهد؟
به طور کلی پس از فسخ معامله، خریدار ملزم می‌شود که خودروی معیوب را به فروشنده مسترد کند و در مقابل فروشنده مکلف می‌شود که ما به ازای پرداخت شده توسط خریدار را به ایشان بازگرداند. بنابراین در صورتی که هر یک از طرفین از عمل به وظایف خود، خودداری کند، طرف دیگر می‌تواند با مراجعه به مراجع قانونی صالح، برای الزام شخص متخلف اقدام کند.
به یاد داشته باشید که اثر فسخ نسبت به آینده است و روابط گذشته خریدار و فروشنده را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. بنابراین هر منفعتی که از زمان انعقاد قرارداد تا زمان فسخ آن در ماشین ایجاد شده باشد، برای خریدار در نظر گرفته خواهد شد.
اگر در خصوص انواع قرارداد دارای حق فسخ یا فاقد آن، سوالی دارید می‌توانید وارد نشانی https://rokla.ir شوید و از خدمات حقوقی مجموعه حقوقی رکلا به عنوان مرجع تخصصی انواع نمونه متن قرارداد و تنظیم قرارداد استفاده کنید.