کاربرد فناوری بلاک چین تنها محدود به رمزارزها و بیت‌کوین نیست. این تکنولوژی با شفافیت و توازن بیشتری که در عین صرفه‌جویی در وقت و هزینه ارائه می‌کند، در حال حاضر در نقاط مختلف جهان به کمک کسب و کارها و سازمان های مختلفی آمده است؛ به همین خاطر در این مطلب از پلازا نگاهی داشتیم به کاربردهای این فناوری در دنیای امروز.
همانطور که پیشتر هم در این مطلب اشاره کردیم، یک بلاک چین در واقع بانک داده غیرمتمرکز است که در یک شبکه کامپیوتری به اشتراک گذاشته شده است. بیشتر مردم کاربرد فناوری بلاک چین را تنها در رمزارزهایی مثل بیت‌کوین و به منظور حفظ امنیت و ثبت غیرمتمرکز تراکنش‌ها می‌دانند؛ با این حال این فناوری در سایر حوزه‌ها نیز کاربردهایی دارد.
فهرست مطالب
کاربرد های فناوری بلاک چین
امروزه بیش از 10 هزار رمزارز مختلف وجود دارد که با اتکا به فناوری بلاکچین در دسترس قرار دارند. اما این فناوری برای ذخیره و نظم دهی به سایر داده‌ها و دیگر تراکنش‌ها نیز کاربرد دارد. برخی شرکت‌ها مثل والمارت، فایزر، زیمنس و AIG نیز از این فناوری برای مقاصد مختلفی استفاده می‌کنند. برای مثال شرکت IBM یک بلاکچین برای شبکه غذایی Food Trust خود از این فناوری استفاده کرده تا مسیری که یک فرآورده غذایی از ابتدا تا انتها برای رسیدن به مقصد نهایی طی می‌کند را زیرنظر داشته باشد. این شرکت به این ترتیب می‌تواند برای افزایش امنیت غذایی، حفظ تازگی مواد، بهینه‌سازی چرخه تولید و پشتیبانی و به حداقل رساندن هدر رفت، با کمک داده‌هایی که به این طریق جمع‌اوری می‌کند، راه‌حل‌های مختلفی به برندهای فعال در این حوزه ارائه کند.
اما کاربردهای تکنولوژی بلاک چین شامل موارد دیگری هم می‌شود که که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
1. بانکداری و فعالیت های اقتصادی
هیچ حوزه دیگری به اندازه بانکداری از فناوری بلاک چین سود نبرده است. مهمتر از همه در بحث انتقال پول. در بیشتر کشورهای جهان، بانک‌ها و موسسات اعتباری 5 روز در هفته فعالیت دارند؛ به همین خاطر اگر یک چک را در انتهای وقت اداری آخرین روز کاری آن‌ها به اجرا بگذارید، باید تا اولین روز کاری هفته بعدی منتظر بمانید تا مبلغ به حساب شما واریز شود. حتی در روزهای کاری هم ممکن است کار تراکنش پول چندین روز طول بکشد.
اما با استفاده از فناوری بلاک چین، شما می‌توانید کل این فرایند را ظرف تنها 10 دقیقه انجام دهید. یعنی همان مدت زمانی که برای اضافه کردن یک بلاک به بلاک چین طول می‌کشد. این حالت بیشتر از همه برای کسب و کارهایی که مبالغ کلان را جا به جا می‌کنند، کاربردی است.
2. ارزها
یکی دیگر از کاربردهای شبکه بلاکچین که اکثر کاربران با آن آشنا هستند، در بحث ارزها است. یک ارز معمولی مثل دلار، توسط دولت و سازمان‌های دولتی کنترل می‌شود و اطلاعات مشتریان و همچنین پول‌های آن‌ها در اختیار آن‌هاست. اگر یک بانک مورد حمله هکرها قرار گیرد، اطلاعات خصوصی مشتریان در معرض خطر قرار خواهد گرفت.
اگر بانک دچار ورشکستگی شود آن وقت منابع مالی مشتریان سرنوشت نامعلومی پیدا خواهد کرد. اما بلاک چین، از آنجایی که تمام عملیات‌ها را در یک شبکه گسترده کامپیوتری پخش کرده است، به بیت‌کوین و دیگر رمزارزها این امکان را داده تا بدون نیاز به نظارت یک اداره یا سازمان دولتی فعالیت کنند.
به این ترتیب تمام خطرات بالا به اندازه قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد و همچنین دیگر خبری از هزینه‌های پردازش و انتقال تراکنش‌ها نیز نخواهد بود. همچنین این امکان را به کاربران در سرتاسر جهان می‌دهد تا با یک پول واحد، که در دسترس همه قرار دارد، با کسب و کارهای داخلی و بین‌المللی در ارتباط باشند.
3. حوزه سلامت و درمان ؛ کاربردهای تکنولوژی بلاک چین
پرونده‌های پزشکی جزو حریم خصوصی بیماران به‌حساب می‌آیند و از اطلاعات محرمانه‌ای هستند که نباید بهصورت عمومی منتشر شوند. در حالت عادی این پرونده‌ها با یک حمله هکری می‌توانند افشا شوند ولی به کمک بلاک چین، میتوان آن‌ها را بهصورت دیجیتالی ایجاد و پس از امضا، داخل بلاک چین قرار داد.
در این صورت این پرونده‌ها فقط با یک کلید یا رمزعبور که در اختیار چند فرد به‌خصوص است، قابل دسترسی خواهند بود. در نتیجه ریسک افشا شدن اطلاعات یا اعمال تغییرات در آن‌ها، به اندازه زیادی کاهش پیدا خواهد کرد. همچنین برخی دیگر از کاربردها در این حوزه می‌تواند ارائه یک پرونده پزشکی واحد از بیمار باشد که در هر لحظه توسط یک پزشک قابل دسترسی است. به این ترتیب پزشکان می‌توانند در لحظه به سابقه هر بیمار دسترسی پیدا و براساس آن سابقه، یک بیماری را شناسایی کنند.
4. اسناد مالکیت ملکی
اگر تا به حال به یک دفتر ثبت املاک مراجعه کرده باشید، می‌دانید که فرایند ثبت کردن یک ملک چقدر خسته‌کننده و زمان‌بر است. باید ابتدا سند را به دفتر ارائه دهید تا بهصورت دستی در سیستم کشوری ثبت شود. اوضاع وقتی بدتر خواهد شد که یک فرد دیگر هم ادعای مالکیت ملک شما را داشته باشد.
اما در زندگی کاربرد فناوری بلاک چین شاید اینجا بیشتر از همه به کمک مردم عادی بیاید. با کمک بلاک چین، دیگر نیازی به اسکن کردن اسناد و نگه‌داری از آن‌ها نخواهد بود. با ثبت و تایید یک سند مالکیت در بلاک چین، صاحب سند خیالش کاملا راحت بود که سند مالکیت او برای همیشه و به درستی ثبت و ضبط شده است.
5. قراردادهای هوشمند ؛ از کاربردهای تکنولوژی بلاک چین
از دیگر کاربرد های فناوری بلاک چین در روزمره، قراردادهای هوشمند هستند. یک قرارداد هوشمند در واقع یک کد کامپیوتری است که با هدف تایید یا مذاکره یک توافق وارد زنجیره بلاک چین می‌شود. این قراردادها براساس چندین شرط که مورد توافق طرفین است، ثبت خواهند شد. وقتی این شرایط اجرایی شوند، بندهای قرارداد بهصورت خودکار اجرایی خواهند شد.
مثلا یک فرد می‌خواهد یک آپارتمان را با استفاده از یک قرارداد هوشمند اجاره کند. صاحب آپارتمان به این شرط کد ورود به واحد را در اختیار مستاجر قرار می‌دهد که او ابتدا رهن یا اجاره را براساس توافقی که قبلا داشته‌اند، به حسابش واریز کند. هردو آن‌ها سهم خود از قرارداد را به قرارداد هوشمند ارسال می‌کنند.
قرارداد نیز بهصورت خودکار و درست در همان تاریخی که اجاره آپارتمان شروع می‌شود، کد ورود به واحد را در اختیار مستاجر قرار می‌دهد و هزینه اجاره را هم به مالک پرداخت می‌کند. درصورتی که مالک تا زمان شروع اجاره کد را ارائه نکند، قرارداد هوشمند بهصورت خودکار هزینه اجاره را به مستاجر باز می‌گرداند. در این صورت نه نیازی به شکایت و دعوا است و نه احتیاجی به یک واسطه مثل دفاتر املاک.
6. زنجیره های تامین
درست مثل مثالی که در ابتدا برای شبکه Food Trust کمپانی IBM زدیم، از بلاک چین میتوان در هر زنجیره تامینی برای ثبت پروسه خرید و انتقال یک متریال، استفاده کرد. به این ترتیب، شرکت‌ها می‌توانند از صحت و سلامت کالای خریداری شده اطمینان حاصل کنند. البته در حال حاضر بیشترین استفاده در همان صنعت غذا است. روز به روز شرکت‌های غذایی بیشتری از این فناوری برای اطمینان از سلامت مواد غذایی و مسیری که از ابتدا در مزرعه تا رسیدن به مشتری نهایی طی می‌کنند، استفاده می‌کنند.
7. انتخابات ؛ کاربردهای تکنولوژی بلاک چین
یکی از مهمترین استفاده های تکنولوژی بلاک چین، می‌تواند در طراحی و ساخت یک سیستم مدرن برای رای دهی باشد. استفاده از بلاک چین برای رای دادن، ریسک مواردی مثل تقلب را کاهش داده و حتی سبب می‌شود، افراد بیشتری در انتخابات شرکت کنند. اولین بار در آمریکا و در ویرجینیا برای انتخابات میان‌دوره در سال 2018 از بلاک چین برای رای دهی استفاده شد و نتیجه هم افزایش شرکت کنندگان و هم تخلفات انتخاباتی کمتر بود.
با استفاده از بلاک چین دیگر دست بردن در آرا تقریبا غیرممکن خواهد شد. همچنین شفافیت در پروسه رای‌شماری نیز افزایش می‌یابد؛ چرا که نتایج بهصورت لحظه‌ای ثبت شده و دیگر به افراد زیادی برای برگذاری انتخابات و شمارش آرا نخواهد بود.
8. مالکیت آثار دیجیتال
توکن‌های غیرقابل معاوضه یکی از داغ‌ترین مباحث مربوط به بلاک چین پس از مطرح شدن رمزارزها بوده‌اند. به‌خصوص در سال 2021 که به اندازه قابل توجهی به آیتم‌های دیجیتالی که در بلاک چین خرید و فروش می‌شد، اضافه شد. توکن‌های غیرقابل معاوضه یا NFT ها، آثار دیجیتالی مثل موسیقی، آثار هنری، گیف‌ها و ویدیوها هستند که در بستر بلاک چین خرید و فروش می‌شوند. به این ترتیب مالکیت آن‌ها در اختیار یک فرد قرار می‌گیرد.
مثلا میم Nyan Cat که در سال 2011 به محبوبیت رسید، در بلاک چین و با ارز اتریوم، معادل 600 هزار دلار به‌فروش رفت. یا برای مثال هنرمند دیجیتال مایکل وینکلمن که با نام Beeple شناخته می‌شود، تا پیش از ماه اکتبر سال 2020، نتوانسته بود هیچکدام از آثارش را با قیمتی بیشتر از 100 دلار به‌فروش برساند. اما در ماه مارس 2021 توانست اثر دیجیتالی (یا همان فایل JPEG) خود به نام هر روز: 5000 روز نخست را با قیمت باورنکردنی 69 میلیون دلار به‌فروش برساند.
9. استفاده در دولت ها
یکی از کاربرد های فناوری بلاک چین که احتمالا پیش‌بینی نکرده بودید، بهبود عملکرد دولت‌ها است. در حال حاضر در آمریکا برخی ایالت‌ها مثل ایلینوی از این فناوری برای محافظت از اسناد دولتی استفاده می‌کنند ولی میتوان برای بهبود روال اداری، مسوولیت پذیری و کاهش هزینه‌های اقتصادی نیز از این فناوری استفاده کرد.
از بلاک چین میتوان برای تحت نظر قراردادن و کنترل عملکرد مقامات با استفاده از قراردادهای هوشمند و همچنین افزایش شفافیت در زمینه اسناد و خرج‌های دولتی در تمام زمینه‌ها استفاده کرد. همچنین همانطور که پیشتر هم گفتیم، در بحث انتخابات نیز میتوان با بلاک چین، انتخابات را با دقت و شفافیت بی‌سابقه‌ای برگذار کرد و در عین حال آمار مشارکت در انتخابات را نیز افزایش داد.
10. اینترنت اشیا ؛ کاربرد های فناوری بلاک چین
پیش‌بینی می‌شود که بعد از NFT ها، موضوعی که بیشتر از همه مورد توجه قرار بگیرد بحث اینترنت اشیا باشد. اینترنت اشیا به خودی خود استفاده‌های فراوان و بسیار زیادی دارد و در عین حال نگرانی‌های امنیتی از این مبحث هم کم نیستند چرا که با افزایش دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیا، هکرها شانس بیشتری برای سرقت داده‌های شما از دستگاه‌هایی مثل بلندگوهای هوشمند تا حتی ترموستات‌های هوشمند خواهند داشت.
اما اگر بلاک چین را به معادله اضافه کنیم، امنیت کاربران را می‌توانیم به اندازه زیادی با افزایش شفافیت و استفاده غیر متمرکز از داده‌ها، افزایش داد. برای مثال شرکت‌هایی مثل HYPR، رمزهای عبور را از یک سرور مرکزی به بلاک چین انتقال داده و با غیر متمرکز کردن آن‌ها، هک کردن این دستگاه‌ها را تقریبا غیرممکن می‌کند.
سوالات متداول
1. مهمترین کاربری بلاکچین چیست؟
این فناوری کاربردهای بسیار زیادی دارد ولی میتوان مهمترین کاربرد فناوری بلاک چین را در بانکداری، قراردادهای هوشمند و انتخابات دانست.
2. از کاربردهای تکنولوژی بلاک چین در زندگی روزمره کدام است؟
در زندگی روزمره میتوان از بلاک چین برای انتقال پول بهصورت فوری، انتخابات و همچنین قراردادهای هوشمند استفاده کرد.
سخن پایانی
همانطور که در این مطلب هم خواندید، کاربرد فناوری بلاک چین بسیار فراتر از رمزارزها و بیت‌کوین است. با پیشرفت فناوری و همچنین گسترش بلاک چین، میتوان از آن در بسیاری از جنبه‌های دیگر زندگی از جمله مواردی که در اینجا به آن‌ها اشاره کردیم هم استفاده کرد.