اکبر گلپایگانی یکی از بهترین و برترین خوانندگان موسیقی سنتی ایران است که به تازگی درگذشت. اما با آهنگ‌های جذابی که خوانده بود، هنوز نامش در دل مخاطب زنده است. در این مقاله با بیوگرافی اکبر گلپایگانی همراه شما هستیم.
اکبر گلپایگانی که بیشتر با نام اکبر گلپا مشهور است، یکی از خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی محسوب می‌شود که در سال 1312 به دنیا آمد و از سال 1335 تا کنون فعالیت خود را در زمینه موسیقی آغاز کرد. این هنرپیشه آهنگ‌هایی همچون بنویس عشق، درویش، دل بی‌قرار، موی سپید و سرنوشت را از خود به یادگار گذاشته است که همگی از موسیقی‌های تاثیرگذار زمان خود هستند. مرحوم گلپا از جمله پیشگامان موسیقی دستگاهی ایران بود و تا کنون بیش از 300 اثر رسمی از او منتشر شده است. اوج شهرت این خواننده به حضور در فیلم مرد حنجره‌طلایی برمی‌گردد که باعث شناخته شدن وی در میان اکثریت مردم شد. در ادامه مقاله پیش رو پلازا با بیوگرافی اکبر گلپایگانی همراه شما هستیم.
فهرست مطالب:
اطلاعات شخصی اکبر گلپایگانی
- نام و نام خانوادگی: اکبر گلپایگانی
- تاریخ تولد: 10 بهمن 1312
- تاریخ فوت: 13 آبان 1402
- محل تولد: تهران
- لقب اکبر گلپایگانی: اکبر گلپا، مرد حنجره طلایی ایران
- سن اکبر گلپایگانی: 89 سال
- وضعیت تاهل: متاهل (ازدواج با گلرخ گرایلی از سال 1346 تا زمان مرگ)
- صفحه اینستاگرام اکبر گلپایگانی: این خواننده صفحه رسمی در اینستاگرام نداشت.
زندگینامه اکبر گلپایگانی خواننده
در این بخش با بیوگرافی گلپا از ابتدای زندگی تا ازدواج و فرزندانش آشنا خواهید شد.
کودکی تا جوانی
این خواننده در دهمین روز از یازدهمین ماه سال 1312 در محله عودلاجان تهران چشم به جهان گشود. پدر او محمدحسین گلپایگانی نام داشت و مرثیه‌خوان حرفه‌ای و بااعتباری بود. اما گویی زندگی چهره ناخوشایندش را قرار بود خیلی زود به اکبر خردسال نشان دهد و او در سن 5 سالگی مادر عزیزش را از دست داد. مرگ مادر در سن کم بسیار برای او دردناک بود و بر روحیه‌اش تاثیر گذاشت. این هنرمند همچنین برادری کوچکتر به نام محمد گلریز دارد که از سوی مادر با او یکی نیست و در سال 1325 به دنیا آمد.
او از همان طفولیت برای شفای مادرش اذان زدن و دعا خواندن را یاد گرفت و کم‌کم بر سر صف مدرسه قرآن خواند و بعد از آن تعزیه خوانی را آموخت. با کشف شدن استعداد اکبر کوچک در تعزیه خوانی پدر شروع به آموختن موسیقی به پسرش کرد و چون محمد ایرانی مجرد موسیقیدان همسایه آنها بود، مشورت با او اکبر گلپایگانی را به سکی فراگیری موسیقی بیشتر سوق داد و سرانجام در چهارده سالگی در سالن مرکزی جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران اجرا داشت. در ادامه بیوگرافی اکبر گلپایگانی می‌خوانید که او سپس در سن 15 سالگی به مدرسه نظام می‌رود و در دانشکده افسری درس می‌خواند. سپس مهندس نقشه برداری نیز شد اما همه را به عشق موسیقی رها کرد.
زندگی خصوصی اکبر گلپایگانی
این خواننده نسبت به زمانه خود بسیار معقول و در سال 1346 و سن 34 سالگی ازدواج کرد اما بین اکبر گلپایگانی و همسرش اختلاف سنی زیاد 17 ساله بود. همسر اکبر گلپایگانی، خانم گلرخ گرایلی، متولد 1329 است و در سن 17 سالگی با همسرش ازدواج می‌کند. زندگی این زوج با عشق ادامه‌دار شده و به سال‌های کهنسالی نیز می‌رسد. حاصل ازدواج اکبر گلپا دو دختر به نام‌های ساقی و ساغر هستند. خانم ساقی دختر بزرگ این زوج فوق تخصص قلب است و در آمریکا زندگی می‌کند و دختر دوم آنها خانم ساغر مدرک دکترای ریاضی دارد و ساکن فرانسه است.
مرگ اکبر گلپایگانی
در این بخش بیوگرافی اکبر گلپایگانی به فوت او می‌رسیم. این خواننده در اواخر عمر خود از مشکلات قلبی رنج می‌برد و همین باعث مرگ او در روز 13 آبان سال 1402 شد. آقای گلپا وصیت کرده بودند که در گورستان ظهیرالدوله کنار قبر مرتضی محجوبی دفن شوند. تاریخ خاکسپاری ایشان روز 16 آبان 1402 و محل دفن او بهشت زهرا اعلام شده است.
زندگی شغلی اکبر گلپایگانی
در این قسمت بیوگرافی اکبر گلپایگانی با مسیر شغلی و موفقیت‌های او همراه شما هستیم.
بیوگرافی اکبر گلپایگانی ؛ آغاز مسیر هنری و اولین آواز
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، پس از کشف استعداد وی و ورود به مدرسه نظام، او با ایرج خواجه امیری همکلاس شد و با تعلیم‌هایی که دید، ابتدا قاری برگزیده کلاس شد و سرانجام در سال 1326 نخستین تجربه حضور در یک ارکستر و گروه کر را کسب کرد و در سال بعد به انجمن موسیقی مدرسه نظام دعوت شد. در سال 1328 او آموزشش را نزد اساتید به نام آغاز کرد،از تعزیه خوانز فاصله گرفت و به یادگیری دستگاه روی آورد. این خواننده در سن 18 سالگی دستگاه را از ردیف‌دان نورعلی برومند یادگرفت.
از اساتید این هنرمند باید به حسن یکرنگی (از شاگردان اقبال آذر) اسماعیل قهرمانی، ابوالحسن صبا، یوسف فروتن، عبدالله دوامی، اسماعیل ادیب خوانساری، حسین طاهرزاده و سلیمان امیرقاسمی اشاره کنیم. آقای گلپا سبک آوازخوانی طاهرزاده و ادیب خوانساری را دنبال کرد.
از شهرت تا کم کاری
در ادامه بیوگرافی اکبر گلپایگانی می‌خوانیم که او رفته رفته در موسیقی به شهرت رسید و علیرغم اینکه سبک او را کوچه بازاری می‌دانستند، اما تحریرهای درست و بی‌نقص او باعث می‌شد تا آنها را چه‌چه‌های گلپا بنامند. او همچنین در سال 1335 به همراه نورعلی برومند و علی‌اصغر بهاری برای اجرای آواز و موسیقی ایرانی در یونسکو دعوت شد. دو سال بعد نیز داوود پیرنیا او را به برنامه گلها دعوت کرد. اما شهرت این خواننده بین عموم مردپ به نقش‌آفرینی‌اش در فیلم مرد حنجره‌طلایی اثر مهدی میثاقیه در سال 1347 برمی‌گردد که لقب مرد حنجره طلایی از همان زمان بر روی او ماند.
از آهنگ‌های معروف این هنرمند می‌توان به عشق، درویش، دل بی‌قرار، موی سپید و سرنوشت اشاره کرد اما عمدتا بهترین آهنگ گلپا را ترانه موی سپید او می‌دانند. فعالیت‌های آقای گلپا پس از سال 1357 محدود و او کم‌کار شد. او در سال 1382 با انتشار کاست‌های مست عشق و عقیق رکورد فروش را شکست و باری دیگر محبوبیت خود را ثابت کرد.
آلبوم های اکبر گلپایگانی
- موی سپید
- مست عشق
- عقیق
- دل ای دل
- بزم عاشقان (مشترک با ایرج)
- روی برگی بنویس عشق
- چرا عاشق نباشم
- قدر محبت
- مست مستم
- سرگذشت
- عشق
- گل عشق
- تقدیر
- برگ سبز
- شاخه گل
- آوازه خوان
- قهر و ناز
- حرف
- نهانخانه دل
تک آهنگ ها
- راز و نیاز
- ساقی
- گریه هم حال می‌خواد
- جوونی
جوایز و افتخارات اکبر گلپایگانی
در این قسمت قصد داریم تا با جوایز و افتخاراتی که مرحوم اکبر گلپایگانی در طول زندگی خود کسب کرده، همراه شما باشیم.
| عنوان | سال |
|---|---|
| اجرای آواز در سازمان یونسکو | 1335 |
| اجرای بیشترین آواز در برنامه گلها و حضور در تمام سلسله برنامه‌ها (298 آواز به صورت رسمی و بیش از 700 آواز خصوصی و رادیویی دیگر) | – |
| تدریس موسیقی ایرانی و آواز با دعوا دانشگاه ULC آمریکا | 1340 |
| دکترای افتخاری هنر در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا | 1994 |
| دکترای افتخاری اقتصاد و هنر از سازمان یونسکو | 1381 |
| رکورد فروش با آلبوم مست عشق | 1382 |
| دکترای افتخاری و مدال هنر از سازمان ملل متحد | 1384 |
| دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز | 1384 |
| دکترای افتخاری از دانشگاه تهران | 1384 |
| حضور آهنگ او در فیلم جهانی مده‌آ ساخته کارگردان ایتالیایی پازولینی | – |
| دکترای افتخاری و اسکار هنر موسیقی دانشگاه بوداپست مجارستان | 1384 |
حواشی اکبر گلپا
آقای گلپا اصولا هنرمند بی‌حاشیه‌ای بود و چندان اتفاقات عجیبی در زندگی‌اش ثبت نشده است. برخی معتقد بودند علت کم‌کاری این خواننده برخی از هنرمندان دیگر بودند که مانع می‌شدند تا آقای گلپا بتواند بعد از انقلاب نیز فعالیت معمول خود را داشته باشد.
از سوی دیگر این خواننده یک حاشیه جالب دارد و آن هم این است که پیر پائولو پازولینی کارگردان ایتالیایی در فیلم مده‌آ قسمتی از آواز اکبر گلپایگانی (با تار جلیل شهناز) را در این اثر می‌آورد اما از او اجازه‌ای نمی‌گیرد. از این‌رو آقای گلپا شکایت می‌کند و به گفته خود بعد از یک سال مبلغ یک میلیون دلار غرامت دریافت می‌کند.
حقایق پنهان اکبر گلپایگانی
در این قسمت بیوگرافی اکبر گلپایگانی چند حقیقت درباره زندگی او را می‌خوانید.
- این هنرمند در سن پنج سالگی مادر خود را از دست داد.
- او یک برادر کوچکتر به نام محمد گلریز دارد که از خوانندگان برتر در زمان جنگ ایران و عراق بوده و صدایش به عنوان میراث شفاهی ایران در سازمان میراث فرهنگی ثبت شده است.
- او در مدرسه نظامی درس خواند و سپس مهندس نقشه برداری شد.
- ایرج خواجه امیری از هم‌کلاسی‌های اکبر گلپا بود و آلبوم بزم عاشقان را به صورت مشترک با هم کار کرده‌اند.
- او به فوتبال نیز علاقه داشت و یک عنوان قهرمانی با تیم فوتبال نوجوانان باشگاه تهران جوان در سال 1325 دارد.
- کلتکس رکوردز، پارس ویدیو، شرکت ترانه، آونگ موزیک و ایران‌گام از ناشران موسیقی او بودند.
- او با همسرش اختلاف سنی 17 ساله دارد.
- این هنرمند در آخرین مصاحبه‌هایش گفت: «من در این دنیا به صفا و صمیمیت رسیدم و همه چیز را به دست آوردم. الان به هیچ چیزی احتیاج ندارم و منتظر مرگ هستم.»
آلبوم عکس های اکبر گلپایگانی
در آخرین بخش شما را دعوت به تماشای چند عکس از این خواننده می‌کنیم.
کلام آخر
با بیوگرافی اکبر گلپایگانی همراه شما بودیم و سعی کردیم درباره اتفاقات زندگی او با شما صحبت کنیم. این هنرمند از مفاخر و سرمایه‌های موسیقی سنتی ایران بودند و با آثار گوش‌نوازش همواره در ذهن مخاطب و طرفدارانش زنده است. از خداوند طلب آرامش روح او را داریم، یادش گرامی باد.