مهاجرت ؛ دلایل، آثار، انواع، مزایا و معایب

امروزه افراد زیادی برای داشتن زندگی بهتر تصمیم به جا به جایی می‌گیرند. از رایج‌ترین مزایای مهاجرت می‌توانیم به فرصت‌های شغلی بهتر در کشور میزبان اشاره کنیم. با بررسی معایب و مزایای مهاجرت همراه ما باشید.

هرساله افراد زیادی در سرتاسر جهان تصمیم به مهاجرت می‌گیرند. اما معایب و مزایای مهاجرت چیست؟ این تصمیم به دلایل مختلفی از جمله تحصیلات و آموزش سطح بالا، کار و فرصت‌های شغلی مناسب، امکانات اجتماعی و شهروندی بیشتر، فرار از هرگونه آسیب ناشی از جنگ یا شرایط اقتصادی وخیم و در کل زندگی بهتر گرفته می‌شود. مهاجرت از مهمترین تصمیم‌ها در زندگی افراد است و مشکلات زیادی دارد، پس باید آگاهانه و با آمادگی قبلی دست به اقدام زد. در این مقاله از پلازا به معایب و مزایای مهاجرت خواهیم پرداخت. همچنین در این مطلب می‌توانید درباره انواع و روش های مهاجرت بخوانید.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• مهاجرت چیست؟
• چرا انسان ها مهاجرت می کنند؟
• مزایای مهاجرت
• معایب مهاجرت
• بهترین کشورها برای مهاجرت ایرانیان

مهاجرت چیست؟

پیش از هر توضیحی باید بدانیم مهاجرت چیست و چه مزایا و معایبی دارد. به جابه جایی مردم از مکانی به مکان دیگر، برای زندگی بهتر یا فرار از آسیب، مهاجرت گفته می‌شود. انسان‌ها در طول تاریخ و با دلایل مختلف تغییر مکان داده‌اند، اما با پیشرفت انسان‌ها کوچ کردن هم به موضوعی پیچیده تبدیل شد. اغلب این تغییر مکان‌ها در مسافت‌های طولانی صورت می‌گیرد، اما مهاجرت داخلی هم امکان دارد. در واقع غالب کوچ‌ها در جهان، داخلی هستند. مهاجرت از جوانب مختلفی دسته بندی می‌شود: مهاجرت اجباری و اختیاری، داخلی و خارجی، دائمی و موقتی، مهاجرت فردی، خانوادگی و در گروه‌های بزرگ.

در فهرست و جدول مهاجرت، پنج رتبه اول مهاجرت به ترتیب به هند (16 میلیون نفر)، مکزیک (12 میلیون نفر)، روسیه (11 میلیون نفر)، چین (10 میلیون نفر) و بنگلادش (7 میلیون نفر) اختصاص دارد. نظرسنجی موسسه Gallup در سال 2017، نشان داد حدود 700 میلیون نفر در جهان تمایل به مهاجرت دارند و این یعنی 15% جمعیت دنیا. اما تعداد کمی از این افراد در مسیر خواسته خود دست به اقدام زده و برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند.

چرا انسان ها مهاجرت می کنند؟

تعداد زیادی از مهاجران برای فرار و رهایی از شرایط وخیم اجتماعی و اقتصادی یا بلایای طبیعی قصد سفر می‌کنند. عمده توجه رسانه بر مهاجرانی است که برای فرار از درگیری در کشور خود، با نظام پر التهاب مهاجرت روبرو می‌شوند که علناً بر ضد آنها است. هرچند هر مهاجرتی از این موضوع نشات نمی‌گیرد؛ فقط ده درصد از مهاجران بین‌المللی پناهنده سیاسی یا پناهجو هستند و حتی تعداد کمتری جزو پناهجویان غیرقانونی هستند.

The World Migration Report و درگاه اطلاعاتی مهاجرت (Migration Date Portal) تاکید کرده‌اند که مردم مهاجرت می‌کنند چون آنها می‌توانند. فناوری اطلاعات، ارتباطات را ممکن ساخته و هرگونه اطلاعاتی به راحتی در دسترس است که این موضوع سفر مهاجران را تا حد زیادی تسهیل می‌کند و روش‌های جدید حمل و نقل و ترابری نیز مهاجرت را به یک واقعیت دست یافتنی تبدیل کرده است. علاوه براین، درآمد بالاتر در کشور مبدا به هر دلیلی، می‌تواند منجر به مهاجرت شود؛ چراکه سفر مقرون به صرفه خواهد بود. مردم دلایل مختلفی برای مهاجرت دارند که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد:

رهایی از شرایط سخت

یکی از مهم‌ترین مزایای مهاجرت، رهایی از شرایط سخت و پر فشار کشور مبدا است. مشکلاتی مثل محدودیت، نداشتن آزادی نسبی، شرایط اجتماعی نامساعد و مواردی از این قبیل، خیلی از مردم را به فکر وا می‌دارد تا محل زندگی خود را تغییر دهند. درواقع افراد در صورتی که از کشور خود رضایت کافی نداشته باشند، می‌توانند به دنبال محل زندگی جدید باشند.

فردی که به دلایل اجباری مثل بلایای طبیعی یا آشوب داخلی، تغییر مکان می‌دهد به عنوان فردی مهاجر و اگر داخل کشور خودش بماند، مهاجر داخلی شناخته می‌شود. شخصی که قصد مهاجرت به کشوری را دارد، می‌تواند تقاضانامه‌ای رسمی برای کشور مقصد تنظیم کند. در این صورت این فرد پناهنده یا پناهجو نامیده می‌شود. اگر کشور مقصد این تقاضانامه را تایید کند، این فرد قانوناٌ یک پناهنده محسوب می‌شود.

شاید بتوان گفت بیشترین موضوعی که رسانه‌ها در این زمینه پوشش می‌دهند این باشد: اکثر مهاجران از جنگ و شرایط دشوار می‌گریزند. اواخر سال 2016 در سرتاسر جهان 22.5 میلیون پناهنده وجود داشت که 2.8 میلیون نفر صرفا در آلمان و ایلات متحده آمریکا بودند.

بیشتر پناهنده‌ها از شرایط وخیم اقتصادی فرار کرده‌اند. 79% آنها از کشورهای سوریه، افغانستان، سودان شمالی، سومالی، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری آفریقای مرکزی، میانمار و بروندی می‌آیند. افرادی که بخاطر نژاد خود، مذهب یا عضو گروهی به خصوص بودن مورد آزاد و اذیت قرار می‌گیرند، به کشور مقصد درخواست پناهندگی می‌دهند و از طرفی قوانین بین‌المللی، کشورهای مختلف را قویاً تشویق به پذیرفتن این گونه درخواست‌ها می‌کند. هرچند اگر کشوری از پذیرش پناهنده‌ای امتناع کند، در هیچ حالتی نمی‌توان آن را مورد بازخواست قرار داد. این عدم پذیرش باعث می‌شود بسیاری از مهاجران در تردید خود باقی بمانند و یا به کشورهای گرفتار درگیری خود باز گردند.

در جستجوی زندگی بهتر

حتی افرادی که لزوما تحت تاثیر جنگ یا خشونت آشکار نیستند هم به دنبال تغییر مکان هستند تا فرصت‌های بهتری داشته باشند. «زندگی بهتر» را می‌توان با میزان شادی افراد تعریف کرد. انتشارات World Happiness Report تغییرات میزان شادی مهاجران را پس از ورود به کشور میزبان سنجید. این ارزیابی شامل موارد زیر می‌شود:

• میزان خوشبختی فرد مهاجر معمولا برابر با میزان خوشبختی مردم آن منطقه است.
• به طور کلی احساس خوشبختی فرد مهاجر به میزان شادی آنها در کشور مبدا و کشور میزبان بستگی دارد.
• یکی از عوامل اساسی و موثر در میزان شاد بودن شخص، دیدگاه کشور مقصد در مورد افراد مهاجر است.

به عنوان مثال، در رتبه بندی گزارشات شادی جهانی (WHR)، ایالات متحده آمریکا که به نوعی اصلی‌ترین کشور مقصد برای بسیاری از مهاجران است، در جایگاه هجدهم قرار دارد، در حالیکه هند به عنوان اصلی‌ترین کشور مبدا در جایگاه 133 قرار دارد. کشورهایی مثل سوریه، افغانستان، سودان شمالی، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری آفریقای مرکزی و بروندی همگی پایینتر از جایگاه 130 هستند.

تحصیلات

تعداد زیادی از افراد صرفا جهت رسیدن به امکانات آموزشی و تحصیلی بهتر به محیط‌هایی با شرایط بهتر سوق داده می‌شوند. این دسته از مهاجرت‌ها معمولا بیشترین بازگشت را به کشور مبدا دارند. سال 2016، 4.8 میلیون دانشجو بین‌المللی در جهان وجود داشت که از آمار سال 2011 حدود یک میلیون بیشتر بود. دانشجوی بین‌المللی با دانشجوی خارجی و دانشجوی موقت متفاوت است، از این نظر که آنها صرفا برای تحصیل در کشوری دیگر مهاجرت می‌کنند، در حالیکه دانشجوی خارجی به دلایل دیگری (شرایط شغلی والدین و…) کوچ کرده و قاعدتا تحصیل هم می‌کند. دانشجویان موقتی به افرادی می‌گویند که برای مدت کوتاه‌تری در کشور میزبان تحصیل می‌کنند و لزوما مدرک تحصیلی دریافت نمی‌کنند.

بر اساس گزارش UNESCO، از بهترین کشورهای میزبان برای دانشجویان بین‌المللی می‌توانیم ایالات متحده آمریکا، انگلستان، استرالیا، فرانسه، آلمان و روسیه را نام ببریم و از کشورهایی با بیشترین تعداد فرستنده می‌توان به چین، هند، آلمان، کره شمالی، نیجریه، فرانسه، عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورهای آسیای مرکزی اشاره کرد. افرادی که برای تحصیل وارد کشوری می‌شوند، اقامت و تابعیت آن کشور را دریافت نمی‌کنند و برای این منظور دانشجو باید از روش‌های دیگری اقدام کند؛ مانند سرمایه‌گذاری یا اقامت از طریق کار.

کار و استخدام

از بهترین روش‌های مهاجرت می‌توان به مهاجرت از طریق کار اشاره کرد. اطلاعات سال 2013 نشان داد که بیش از 150 میلیون کارگر مهاجر در سرتاسر جهان وجود دارند که تقریبا دو سوم آمار مهاجران جهانی در آن سال بود. عمده این کارگران در بخش خدمات هستند و مابقی به طور کلی در زمینه ساخت و ساز، تولید و کشاورزی فعالیت می‌کنند. کیفیت زندگی مردم تا حد زیادی تحت تاثیر بحران‌های اقتصادی قرار دارد و در صورت وجود بحران، شرایط و موقعیت شغلی افراد به خطر می‌افتد. همانگونه که در چند سال اخیر، شرایط نامناسب شغلی و اقتصادی ایران آمار مهاجرت در اقشار مختلف را افزایش داده است. اشتغال افراد در کشورهای دیگر علاوه بر اینکه شرایط شغلی آنها را بهتر می‌کند، برای کشور مبدا هم ارزآوری به همراه دارد.

جابه‌جایی به دلیل عوامل محیطی

برخی افراد به سبب شرایط جغرافیایی ناچار به مهاجرت می‌شوند. بی آبی، کمبود مواد غذایی، بلاهای طبیعی از جمله سیل و زلزله، سرما یا گرمای شدید و… از عوامل محیطی موثر در مهاجرت هستند.

از سال 2008، هرساله بیش از 25 میلیون نفر به دلیل بلایای طبیعی تغییر مکان داده‌اند؛ یعنی پنج برابر بیشتر از تعدادی که به خاطر خشونت و درگیری مهاجرت می‌کنند. بعلاوه کشورهای میزبان بیشتری برای افرادی که از بلایای طبیعی کوچ می‌کنند (118 کشور) وجود دارد تا افرادی که بر اثر جنگ و درگیری کوچ می‌کنند (37 کشور). کنوانسیون سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی در سال 1992 کشورها را به درک این موضوع فراخواند که چطور الگوهای مهاجرت تحت تاثیر عوامل محیطی و بلایای طبیعی هستند.

مهاجرت موضوع مهمی در زندگی شهری است. فرصت‌ها و جذابیت‌های فراوان در شهرها و کشورهای بزرگ، مردم زیادی را به سمت خود جذب می‌کنند که تاثیرات مثبت و منفی به همراه دارد. در ادامه به معایب و مزایای مهاجرت بیشتر می‌پردازیم.

مزایای مهاجرت

مهاجرت می‌تواند کیفیت زندگی مردم را افزایش دهد. بعلاوه، یادگرفتن فرهنگ، آداب و رسوم و زبان جدید به بهبود زندگی اجتماعی افراد کمک می‌کند و در نتیجه حس برادری و نوع دوستی میان مردم بیشتر می شود. در مهاجرت‌های کاری، نرخ بیکاری کاهش یافته و افراد با موقعیت‌های شغلی بهتری روبرو می‌شوند. درواقع ورود افراد بامهارت به رشد اقتصادی کشور میزبان منجر می‌شود. مهاجرت معمولا فرصت‌های بهتری برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر فراهم می‌کند. دست یافتن به امنیت، امکانات شهروندی، مسکن بهتر و… از دیگر مزایای مهاجرت هستند.

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که مهاجرت برای هر دو کشور مبدا و مقصد مزایایی به همراه دارد. یک بررسی در سال 2014 نشان داد که شوک 10 درصدی عرضه مهاجر باعث افزایش 2 الی 5.5 درصدی دستمزدها در کشور فرستنده می‌شود. همچنین تحقیقاتی که در سال 2016 انجام شد، مشخص کرد مهاجرت در سال های 1940 الی 2010 در امریکا، میزان فارغ‌التحصیلی دانش آموزان دبیرستانی بومی را افزایش داده است.

معایب مهاجرت

مهاجرت از مهمترین تصمیم‌های زندگی افراد مهاجر است و در کنار مزایا، می‌تواند موضوعی پیچیده و آسیب‌زا باشد. تنها بودن در کشوری ناشناخته با مردمی ناآشنا شرایط سخت و پرفشاری ایجاد می‌کند که باعث بازگشت برخی مهاجران می‌شود. دوری از عزیزان و خانواده و محیط جدید ممکن است فرد را افسرده و منزوی کند. هرچقدر هم که برای رسیدن به مقصد شور و انگیزه داشته باشید، احساس تنهایی زودتر از چیزی که انتظارش را دارید به سراغتان می‌آید؛ پس باید خود را از نظر روحی آماده کنید.

تفاوت‌های فرهنگی موجود بین اقوام، مورد تبعیض قرار گرفتن، معضلات کاری و بی پولی احساس تنهایی و انزوا را تشدید می‌کنند. لذا فرد باید در این زمینه‌ها اطلاعات کسب کرده و خود را سازگار کند. سازگار شدن با محیط از جمله مهارت‌های اساسی در حفظ سلامت روانی مردم محسوب می‌شود؛ چراکه مهاجرت جنبه‌های منفی هم دارد و بسیاری افراد دچار افسردگی، اعتیاد، انزوا و طرد شدگی می‌شوند. لذا باید آگاهانه و با آمادگی حداکثری دست به اقدام زد.

الگوهای مهاجرت بازتابی از مشکلات عمیق سیاسی و اقتصادی را به ما نشان می‌دهند. هرچند مهاجران بین‌المللی کمتر از 4% جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، اما این افراد، صرفنظر از دلیل مهاجرت خود، با سختی‌ها و تردیدهای طولانی مدت در کشور میزبان روبرو می‌شوند.

بهترین کشورها برای مهاجرت ایرانیان

برای مهاجرت کردن باید چند مورد را مد نظر داشته باشید. اول اینکه مهاجرت به سرمایه نیاز دارد. اگر سرمایه کافی نداشته باشید از جانب کشور میزبان پذیرفته نمی‌شوید. این مطلب حتی در مورد مهاجرت تحصیلی که نسبتا سرمایه کمتری نیاز دارد هم صدق می‌کند. دوم اینکه باید هدف مشخصی داشته باشید. اگر قصد مهاجرت دارید، باید بیشتر از افراد بومی منطقه تلاش کنید تا به موفقیت برسید و در این مسیر باید هدفی مشخص داشت. شما باید مهارت بالایی داشته باشید تا کشور میزبان دلیلی برای سرمایه گذاری روی شما داشته باشد. با توجه به اینکه محیط و شرایط محیطی تاثیر زیادی در روحیه و آینده فرد دارند، باید با دقت و کاملا آگاهانه کشور مقصد را انتخاب کنید. در ادامه بهترین کشورها برای مهاجرت ایرانیان را معرفی می‌کنیم.

کانادا

کانادا جزو محبوب‌ترین کشورها برای مهاجرت ایرانیان است. این کشور مهاجرت پذیر بوده و در لیست ده کشور برتر برای ایرانیان قرار دارد. دانشگاه‌های کانادا سطح علمی بالایی دارند که این کشور را برای ادامه تحصیل بسیار مناسب می‌کند. در صورتی که بعد از اتمام  تحصیلات بتوانید امتیاز لازم در سیستم Skill Worker را کسب کنید، مشغول به کار شده و اقامت دائم این کشور را بدست می‌آورید. کانادا جذب خوبی در حوزه‌های مختلف کاری دارد. افرادی که در رشته‌های مهندسی و فنی تخصص دارند در این کشور درآمد خوبی خواهند داشت. از دیگر مزیت‌های این کشور مهاجران زیاد ایرانی، به خصوص در شهرهای تورنتو و کبک است. کانادا در تعداد مهاجران ایرانی در جایگاه چهارم قرار دارد؛ در نتیجه کمتر احساس غربت و تنهایی خواهید داشت.

آمریکا

تحریم‌های آمریکا علیه ایران مهاجرت به این کشور را سخت‌تر از گذشته کرده، اما همچنان راه‌هایی برای دریافت اقامت در آمریکا از جمله ازدواج، تحصیل و سرمایه گذاری وجود دارد. به خاطر وجود نظام سرمایه داری، مهاجرت به آمریکا هزینه بالایی دارد، اما اگر از ابتدا درآمد خوب یا حتی متوسطی داشته باشید می‌توانید خانه‌ای مناسب خریداری کنید. کشور آمریکا بیشترین تعداد ایرانیان مهاجر را در خود جا داده است.

استرالیا

استرالیا از کشورهای پیشرفته، انگلیسی زبان و خوش آب و هوا برای مهاجرت است که نرخ بیکاری پایینی دارد؛ در نتیجه می‌تواند گزینه خوبی برای مهاجرت کاری باشد. شما بعد از پنج سال کار کردن می‌توانید اقامت دائم داشته باشید. از معایب استرالیا هزینه بالا برای تهیه مسکن است که بسیاری از مهاجران را به دردسر می‌اندازد. استرالیا فاصله زیادی با ایران دارد که رفت و آمد ایرانیان را سخت و پرهزینه می‌کند. شهرهای بزرگ استرالیا مثل سیدنی و ملبورن امکانات مطلوبی دارند، اما زندگی در شهرهای کوچک به دلیل کمبود امکانات رفاهی دشوار خواهد بود.

نیوزلند

از مزایای کسب اقامت نیوزلند این است که شما بدون ویزا می‌توانید به 172 کشور سفر کنید. در گذشته مهاجرانی که در خاک نیوزلند صاحب فرزند می‌شدند، تابعیت این کشور را برای فرزندشان دریافت می‌کردند. اما اخیرا صرفا کودکانی که والدین نیوزلندی داشته باشند تابعیت این کشور را خواهند داشت. نیوزلند از نظر اقتصادی، کشوری پررونق و پیشرفته است و همچنین با داشتن دانشگاه‌های معتبر محل مناسبی برای ادامه تحصیل محسوب می‌شود.

انگلستان

این کشور با داشتن بهترین دانشگاه‌ها و مدارس دنیا برای کار و تحصیل بسیار مناسب است و می‌توان گفت اگر مهارت و توانایی بالایی داشته باشید، بیکار نمی‌مانید. از معایب انگلستان می‌توان به دستمزد پایین مهاجران نسبت به افراد بومی اشاره کرد. انگلستان تنوع بالایی در نژادهای مختلف دارد.

آلمان

اقتصاد پیشرفته، فرصت‌های شغلی مناسب و آموزش رایگان از مزایای مهاجرت به آلمان است. اکثر شهروندان آلمانی زبان در انگلیسی خوب نیستند و شما باید قبل از رفتن زبان آلمانی را یاد بگیرید؛ هرچند کلاس‌های رایگان زبان برای مهاجران وجود دارد. از دیگر مزایای مهاجرت به آلمان بیمه بیکاری و تحصیلی است؛ یعنی شما از ابتدای ورود خود حقوق دریافت می‌کنید تا زمانی که مشغول به کار شوید.

مجارستان

از مهمترین مزایای مهاجرت به این کشور هزینه پایین زندگی در مجارستان است و اینکه بیشتر مردم می‌توانند به زبان انگلیسی صحبت کنند. در صورت دریافت اقامت این کشور می‌توانید بدون نیاز به ویزا به کشورهای عضو اتحادیه شینگن سفر کنید. می‌توانید از طریق کار، تحصیل و یا سرمایه گذاری وارد شوید. اغلب مهاجران شرایط اقتصادی بهتری نسبت به افراد بومی در این منطقه دارند؛ چراکه وضعیت مالی مردم چندان تعریفی ندارد.

اتریش

از مزایای مهاجرت به اتریش آموزش رایگان و نرخ بیکاری پایین است که فرصت‌های شغلی متعددی پیش روی مهاجران می‌گذارد و مردم زیادی از سرتاسر جهان داوطلب مهاجرت به این کشور می‌شوند. اتریش مردمی پویا، فعال و فرهنگی دارد، اما از معایب این کشور برای ایرانیان هزینه زندگی بالا و مسکن گران است.

سوئد

سوئد برای مهاجرت تحصیلی و کاری مناسب است. از دیگر مزایای مهاجرت به این کشور هوای تمیز است؛ چرا که سوئد از تمیزترین کشورهای دنیاست.

هلند

هلند هم جزو تمیزترین کشورها به شمار می‌رود که نرخ بیکاری پایینی دارد و در نتیجه ایرانیان زیادی را هرساله به عنوان مهاجر و یا توریست جذب می‌کند.

سوئیس

سوئیس از امن‌ترین و مرفه‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شود. از جمله مزیت‌های مهاجرت به سوئیس وجود دانشگاه‌های سطح بالا و نرخ بیکاری پایین است، اما باید در نظر داشته باشید که هزینه‌های زندگی در این کشور بالاست. افرادی با تخصص در زمینه‌های حسابداری، مهندسی نرم افزار، پزشکی، دامپزشکی و بانکداری درآمد بالایی خواهند داشت.

در کل می‌توانیم بگوییم که در زمینه خدمات درمانی و اجتماعی کشورهای اروپایی بهتر از آمریکا هستند. بهترین بیمه و خدمات درمانی را به ترتیب کشورهای هلند، استرالیا، سوئد، ژاپن و آلمان ارائه می‌دهند. نظر شما در مورد مهاجرت چیست؟ آیا مزایای مهاجرت شما را به انجام این کار ترغیب می‌کند؟ اگر قصد مهاجرت داشتید، کدام کشور را انتخاب می کردید؟