بیماری افسردگی ؛ دلایل، نشانه ها و روش های درمان

امروزه بیماری افسردگی یکی از مهم‌ترین مشکلات جوامع پیشرفته به شمار می‌رود. در این مقاله با بیماری افسردگی، علائم، انواع و روش‌های درمان آن آشنا می‌شوید.

همه افراد ممکن است در دوره‌ای از زندگی خود به دلایل مختلف احساس ناراحتی و افسردگی کنند. اما اگر احساس ناراحتی با مشکل عدم تمرکز، احساس پوچی، اختلالات تغذیه و بی‌خوابی به مدت دوهفته یا بیشتر همراه شود، احتمال بروز افسردگی در فرد وجود دارد. افسردگی می‌تواند در شرایط مختلف، از جمله از دست دادن خانواده، فوت عزیزان، بیکاری، از دست دادن شغل و به طور کلی ناشی از یک حادثه ناگوار در زندگی اتفاق بیفتد.

نتایج پژوهش‌های محققان نشان می‌دهد که احساس افسردگی و ناراحتی، واکنش طبیعی بدن به مشکلات و فقدان‌های زندگی است. این اختلال برای همه انسان‌ها به صورت یکسان رخ نمی‌دهد. اختلال افسردگی دارای انواع مختلفی است و علائم آن در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. اغلب افراد برای درمان افسردگی به مصرف قرص‌های مختلف رو می‌آورند؛ اما درمان افسردگی با روش‌های طبیعی و با استفاده از داروهای گیاهی، می‌تواند جایگزینی مناسب برای درمان این اختلال روانی باشد.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

بیماری افسردگی چیست؟

افسردگی یک اختلال‌ ذهنی و روانی است که به صورت احساس غم، اندوه و یا عصبانیت ظاهر می‌شود. این اختلال می‌تواند در فعالیت‌های روزمره شخص مشکل ایجاد کند. این آسیب روانی نسبتاً رایج است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) که یک منبع قابل اعتماد است، تخمین می‌زند که از سال 2013 تا 2016 تقریبا 8.1 درصد از بزرگسالان آمریکایی در سنین 20 سال و بالاتر حداقل در یک دوره 2 هفته‌ای، به افسردگی مبتلا شده‌اند. انسان‌ها به روش‌های مختلفی افسردگی را تجربه می‌کنند و در واقع افسردگی برای همه به صورت یکسان رخ نمی‌دهد و شکل‌ها و علائم مختلفی دارد.

این بیماری ممکن است باعث ایجاد مشکل در کار روزانه فرد شده و در نتیجه باعث از دست رفتن وقت و کاهش بهره‌وری شود. علاوه بر این، بیماری افسردگی می‌تواند بر روابط شخصی و سلامت جسمانی فرد نیز تأثیرگذار باشد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که بعضی از بیماری‌ها مثل آرتروز، آسم، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت و چاقی می‌توانند در اثر ابتلا به افسردگی وخیم‌تر شوند.

ذکر این مسئله مهم است که احساس ناراحتی و کمبود، بخشی عادی از زندگی است که گاهی برای انسان اتفاق می‌افتد. در واقع اتفاقات غم‌انگیز و ناراحت‌کننده برای همه اتفاق می‌افتند؛ اما اگر برای یک مدت طولانی احساس کمبود و ناامیدی می‌کنید، احتمال بروز اختلال افسردگی در شما وجود دارد.

افسردگی از نظر پزشکی یک وضعیت خطرناک محسوب می‌شود که اگر جدی گرفته نشود و بیمار به درستی تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند با گذشت زمان وخیم‌تر شود. معمولا افرادی که تحت درمان قرار می‌گیرند، فقط در عرض چند هفته می‌توانند علائم بهبود را مشاهده کنند.

علائم و نشانه‌ های بیماری افسردگی

علائم افسردگی برای افراد مختلف متفاوت است و به اشکال مختلف می‌تواند خود را نشان دهد. اما عمده‌ترین علائم افسردگی عبارتند از:

• حالت غمگینی و روحیه افسرده
• کاهش علاقه یا لذت از فعالیت‌هایی که قبلا برای فرد لذت‌بخش بوده‌اند
• از دست دادن میل جنسی
• تغییر در اشتها
• کاهش یا افزایش غیرعادی وزن
• کسل بودن، زیاد خوابیدن و یا بی‌خوابی
• اضطراب و بیقراری
• کند بودن حرکت و گفتار
• خستگی و کم انرژی بودن
• احساس بی‌ارزشی و گناه
• اختلال در فکر کردن، تمرکز کردن یا تصمیم‌گیری
• فکر کردن مداوم در مورد مرگ یا خودکشی و یا اقدام به خودکشی

در ادامه علائم عمده افسردگی در افراد مختلف مثل زنان، مردان، دانشجویان، نوجوانان و کودکان را بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهیم.

علائم افسردگی در زنان

براساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، افسردگی در زنان تقریباً دو برابر مردان است. عمده‌ترین علائم افسردگی که بیشتر در زنان ظاهر می‌شود عبارتند از زودرنجی یا تحریک‌پذیری، استرس و اضطراب، نوسانات خلقی و مزاجی، خستگی و افکار منفی.

علاوه بر این، برخی از انواع افسردگی فقط در خانم‌ها اتفاق می‌افتد، مانند افسردگی پس از زایمان و اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی.

علائم افسردگی در مردان

براساس گزارش انجمن روانشناسی آمریکا، تقریباً 9 درصد مردان در ایالات متحده احساس افسردگی یا اضطراب دارند. احتمال اینکه مردان مبتلا به افسردگی درگیر علائمی مثل خشونت یا اعتیاد به مشروبات الکلی شوند، بسیار بیشتر از زنان مبتلا به این بیماری است. بنابراین افسردگی در مردان باعث ایجاد اختلال و آشفتگی وخیم‌تری می‌شود. علائم دیگر افسردگی در مردان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دوری و اجتناب از خانواده و موقعیت‌های اجتماعی
• کار کردن زیاد و بدون وقفه
• بروز مشکلات در مسئولیت‌های خانوادگی و کاری
• نشان دادن رفتار کنترل‌کننده، رفتارهای ناهنجار، بدزبانی و فحاشی در روابط

علائم افسردگی در دانشجویان

ورود به دانشگاه به خاطر مواجه با مسائل جدید، سبک‌های متفاوت زندگی، فرهنگ‌ها و تجربیات جدید و گاهی دوری از خانواده برای اکثر دانشجویان می‌تواند استرس‌زا باشد. برخی از دانشجویان در همگام شدن و کنار آمدن با این تغییرات مشکل دارند و در نتیجه ممکن است دچار افسردگی و یا اضطراب شوند. علائم افسردگی در دانشجویان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عدم تمرکز بر روی درس و تکالیف
• بی‌خوابی
• احساس خواب آلودگی
• کاهش یا افزایش اشتها
• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی و فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بوده‌اند

علائم افسردگی در نوجوانان

تغییرات جسمی، فشار همسالان و سایر عوامل می‌توانند در بروز اختلال افسردگی در نوجوانان نقش داشته باشند. نوجوانان مبتلا به بیماری افسردگی ممکن است برخی از علائم زیر را تجربه کنند:

• گوشه‌گیری و یا منزوی شدن از دوستان و خانواده
• عدم تمرکز روی تکالیف مدرسه و درس خواندن
• احساس گناه، درماندگی و بی‌ارزشی
• بیقراری، مثلا عدم توانایی در آرام نشست

علائم افسردگی در کودکان

براساس گزارش CDC، در ایالات متحده آمریکا تقریبا 3.2 درصد از کودکان و نوجوانان 3 تا 17 ساله درگیر اختلال افسردگی هستند. در کودکان، علائم افسردگی می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کارهای مدرسه و فعالیت‌های اجتماعی آن‌ها شود. کودکان مبتلا به افسردگی ممکن است علائمی مانند گریه کردن مداوم، بی‌حوصلگی و کم انرژی بودن، وابستگی زیاد، رفتارهای نافرجام و ناآرامی را از خود نشان دهند. کودکان کوچکتر ممکن است در بیان احساسات خود با کلمات دچار مشکل شوند؛ بنابراین برای آن‌ها سخت‌تر است که احساس غم و اندوه را توضیح دهند.

دلایل بروز افسردگی

دلایل بسیار مختلفی باعث ابتلای فرد به افسردگی می‌شود که می‌توانند از دلایل بیولوژیکی تا شرایط زندگی متغیر باشند. دلایل اصلی افسردگی را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

سابقه خانوادگی

اگر در خانواده شما سابقه ابتلا به افسردگی یا اختلال روانی دیگری وجود دارد، شما بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارید.

تروما یا شوک در اوایل کودکی

برخی از اتفاقات می‌توانند بر نحوه واکنش بدن شما به ترس و شرایط استرس‌زا و درنتیجه ابتلا به اختلال افسردگی تأثیر‌گذار باشند.

ساختار مغز

در صورت فعال بودن لوب فرونتال مغز، خطر ابتلا به بیماری افسردگی در فرد بیشتر است. با این حال، دانشمندان هنوز به طور قطع نمی‌دانند که فعال بودن لب فرانتال، قبل یا بعد از شروع علائم افسردگی رخ می‌دهد.

دلایل پزشکی

برخی از شرایط ممکن است خطر ابتلا به اختلال افسردگی را افزایش دهد؛ مانند بیماری‌های مزمن، بی‌خوابی، درد مزمن یا اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD).

مصرف مواد مخدر

سابقه استفاده از مواد مخدر یا الکل می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.

علاوه بر این عوامل، سایر دلایل ابتلا به اختلال افسردگی عبارتند از عزت نفس پایین، مصرف داروهای خاص، اتفاقات استرس‌زا مثل از دست دادن یک دوست عزیز، مشکلات اقتصادی و طلاق. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل زیادی می‌توانند بر احساس افسردگی تأثیر‌گذار باشند. همچنین خود فرد نیز می‌تواند شرایطی ایجاد کند که به بهبود بیماری کمک کند یا برعکس باعث وخیم‌تر شدن علائم بیماری شود. درواقع دلایل ابتلا به افسردگی غالباً با دیگر عناصر سلامتی فرد گره خورده‌اند. با این حال، در بسیاری از موارد، پزشکان قادر به تعیین علت ایجاد افسردگی نیستند.

انواع افسردگی

علائم افسردگی ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. با توجه به شدت علائم، افسردگی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. برخی از افراد فقط هر از چندگاهی علائم افسردگی به سراغ‌شان می‌آید؛ اما در برخی‌ دیگر از افراد علائم افسردگی به طور مداوم دیده می‌شود. دو نوع اصلی افسردگی عبارتند از اختلال افسردگی اصلی یا ماژور و اختلال افسردگی مداوم یا مزمن که در ادامه بیشتر به آن‌ها می‌پردازیم.

افسردگی ماژور یا اصلی

اختلال افسردگی ماژور که گاهی افسردگی بالینی نیز نامیده می‌شود، شایع‌ترین نوع افسردگی است که با احساسات مداوم غم، ناامیدی و احساس بی‌ارزشی مداوم قابل تشخیص است. برای تشخیص افسردگی بالینی، باید حداقل پنج تا از علائم زیر در طی یک دوره 2 هفته‌ای در بیمار مشاهده شود:

• احساس ناراحتی و افسردگی در بیشتر ساعات روز
• از دست دادن علاقه به انجام فعالیت‌های روزانه
• کاهش یا افزایش قابل توجه وزن
• خوابیدن زیاد یا بی‌خوابی
• کند شدن فکر یا فعالیت و حرکت فرد
• خستگی یا کمبود انرژی در اکثر روزها
• احساس بی‌ارزشی یا گناه
• از دست دادن قدرت تمرکز یا ناتوانی در تصمیم‌گیری
• فکر کردن مدام به مرگ یا خودکشی

انجمن روانشناسی آمریکا، افسردگی ماژور را به چند دسته تقسیم کرده‌اند که عبارتند از افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول، اختلال افسردگی و اضطراب مختلط، افسردگی مختلط، افسردگی بعد زایمان، اختلال افسردگی فصلی، اختلال مالیخولیایی، افسردگی سایکوتیک و اختلال کاتاتونیا (نوعی جنون).

افسردگی مزمن یا مداوم

اختلال افسردگی مداوم یکی از انواع افسردگی است که قبلا به نام دیستیمیا نیز شناخته می‌شد. این نوع از افسردگی نسبت به افسردگی ماژور خفیف‌تر، اما مزمن است. اگر علائم افسردگی حداقل به مدت دو سال در فرد مشاهده شود، تشخیص بیماری افسردگی مزمن داده می‌شود. افسردگی مداوم می‌تواند بیشتر از افسردگی ماژور زندگی شما را تحت‌تاثیر قرار دهد؛ زیرا این نوع از افسردگی برای مدت طولانی‌تری ادامه دارد. افراد مبتلا به افسردگی مداوم معمولا علاقه به فعالیت‌های عادی روزانه را از دست می‌دهند، احساس ناامیدی دارند، فاقد بهره‌وری بوده و عزت نفس پایینی دارند. در صورت شروع دوره درمان و استفاده از روش‌های مناسب، همه انواع افسردگی قابل درمان هستند.

روش‌ های درمان بیماری افسردگی

زندگی برای فرد مبتلا به اختلال افسردگی می‌تواند دشوار باشد، اما فرایند درمان به‌خوبی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند. گاهی ممکن است با استفاده از یکی از روش‌های درمان، علائم بیماری افسردگی به خوبی مدیریت شود، اما گاهی باید ترکیبی از درمان‌ها برای بهبود افسردگی به کار برده شود. روش‌های درمان افسردگی، ترکیبی از روش‌های پزشکی و روش‌های اصلاح سبک زندگی هستند که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند.

روان درمانی

صحبت با یک درمانگر می‌تواند به شما در یادگیری مهارت برای کنار آمدن با احساسات منفی کمک کند. همچنین می‌توانید از جلسات خانوادگی یا گروه درمانی جهت بهبود افسردگی بهره‌مند شوید.

نور درمانی

قرار گرفتن در معرض نور سفید می‌تواند به تنظیم روحیه فرد افسرده و بهبود علائم افسردگی کمک کند. نور درمانی معمولاً در اختلال افسردگی فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش‌ های درمانی جایگزین

این روش‌ها شامل استفاده از طب سوزنی، مدیتیشن و استفاده از برخی داروهای گیاهی مفید برای درمان افسردگی، مانند گل راعی، مکمل‌های SAMe یا اس آدنوزیل متیونین و روغن ماهی است.

ورزش کردن

3 تا 5 روز در هفته به مدت 30 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. ورزش می‌تواند باعث افزایش تولید اندورفین در بدن شما شده و در نتیجه به بهبود روحیه شما کمک کند.

عدم استفاده از الکل

مصرف مواد مخدر ممکن است برای مدت کوتاهی احساس خوبی در شما ایجاد کند؛ اما در طولانی مدت، این مواد می‌توانند باعث وخیم‌تر شدن علائم افسردگی شوند.

توانایی نه گفتن

احساس پایمال شدن حق و عدم توانایی نه گفتن، اضطراب و علائم افسردگی را بدتر می‌کند. تعیین مرزها در زندگی حرفه‌ای و شخصی می‌تواند به شما کمک کند که احساس بهتری داشته باشید.

مراقبت از خود

با مراقبت از خود می‌توانید علائم افسردگی را بهبود ببخشید. مراقبت از خود می‌تواند شامل خواب کافی، رژیم غذایی سالم، دوری از افراد منفی و شرکت در فعالیت‌های لذت‌بخش باشد.

گاهی اوقات افسردگی به دارو پاسخ نمی‌دهد. در صورت عدم بهبود علائم بیماری افسردگی به دارو، روان‌پزشک ممکن است روش‌های درمانی دیگری را توصیه کند، مثل درمان با تشنج (ECT) یا تحریک مغناطیسی (rTMS) که به درمان برخی از انواع افسردگی و بهبود روحیه بیمار کمک می‌کنند.

درمان طبیعی افسردگی

برخی از افراد برای درمان افسردگی خفیف و متوسط از داروهای طبیعی و گیاهی استفاده می‌کنند. اما از آنجا که هیچ سازمان پزشکی معتبری کیفیت داروهای گیاهی را بررسی نمی‌کند، ممکن است تولیدکنندگان داروهای گیاهی در مورد کیفیت این محصولات صادق نباشند؛ بنابراین این داروها ممکن است موثر نباشند و یا حتی باعث ایجاد مشکلات دیگر شوند. برخی از گیاهان دارویی مشهور که مردم برای درمان افسردگی از آن‌ها استفاده می‌کنند را در ادامه معرفی می‌کنیم.

• گل راعی یا گل شهناز: این گیاه برای درمان افراد مبتلا به دوقطبی مناسب نیست.
• جینسنگ: پزشکان طب سنتی از این گیاه برای بهبود عملکرد ذهن و کاهش استرس استفاده می‌کنند.
• بابونه: بابونه دارای فلاونوئیدهایی است که می‌توانند خاصیت ضد افسردگی داشته باشند.
• اسطوخودوس: این گیاه دارویی می‌تواند به کاهش اضطراب و بی‌خوابی کمک کند.

قبل از مصرف داروی گیاهی یا مکمل برای درمان افسردگی، حتما با پزشک معالج خود صحبت کنید؛ زیرا برخی از داروهای گیاهی می‌توانند با داروهای شیمیایی واکنش داده و در عملکرد داروها اختلال ایجاد کنند. علاوه بر این برخی از داروهای گیاهی ممکن است باعث بدتر شدن علائم افسردگی یا کاهش اثربخشی دارو شوند.

بیماری افسردگی را جدی بگیرید. اگر احساس می‌کنید علائم هر یک از انواع افسردگی را کم و بیش دارید، بهترین کار مراجعه به یک روانشناس بالینی و یا یک روانپزشک است. در این مقاله در مورد بیماری افسردگی، علائم و نشانه‌های آن در افراد مختلف، انواع افسردگی و روش‌های درمان آن بحث شد. آیا شما نیز علائم افسردگی را در خود مشاهده می‌کنید؟ برای درمان آن از چه روش‌هایی استفاده کرده‌اید؟ لطفا نظرات و پرسش‌های خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.