بیوگرافی محمد علی کشاورز و بررسی آثار او + تصاویر و زندگی شخصی

محمد علی کشاورز پدر سالار سینمای ایران، 25 خرداد 1399 در سن 90 سالگی دار فانی را وداع گفت. شما هم با این هنرمند دوست‌داشتنی خاطره‌های زیادی دارید؟ با بیوگرافی محمد علی کشاورز و معرفی مهم‌ترین فیلم و سریال‌های این هنرمند همراه ما باشید.

محمد علی کشاورز یکی از هنرمندان خاکی سینما و تلویزیون کشور محسوب می‌شود که در طی فعالیت هنری خود با مشاهیری همچون بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، علی حاتمی و داریوش مهرجویی همکاری کرده است. کشاورز را بیشتر بخاطر سریال «پدرسالار» و نقشی که در فیلم «مادر» ایفا کرده می‌شناسند. این هنرمند که از اوایل خرداد 1399 به دلیل عارضه کلیوی در بیمارستان بستری بود، روز 25 خرداد 1399 درگذشت. در ادامه قصد داریم زندگینامه محمد علی کشاورز از کودکی تا به امروز را با یکدیگر مرور کنیم.

در ادامه می‌خوانید:

بیوگرافی محمد علی کشاورز

محمد علی کشاورز در 26 فروردین 1309 در اصفهان به دنیا آمد. وی دومین فرزند خانواده کشاورز محسوب می‌شود. اصلیت خانواده کشاورز به گرجی تباران اصفهان برمی‌گردد که در زمان قدیم به این شهر مهاجرت کرده‌اند. در ادامه زندگینامه شخصی و کاری وی را با هم مرور خواهیم کرد.

تولد

محمد علی کشاورز در جلفای اصفهان که محله ارمنی نشین است، متولد شد. به گفته خود ایشان، این محله پر از شعرخوانی، شاهنامه‌خوانی و تئاتر بود؛ به گونه‌ای که زمینه ورود به هنر تئاتر برای محمد علی کشاورز فراهم شد. وی در زمان نوجوانی و مدرسه در چند نمایش‌نامه به ایفای نقش پرداخت.

محمد علی کشاورز همواره گفته است که زادگاهش را به خاطر فضای هنری و ادبی‌اش دوست دارد. وی همچنین برای ورود به عرصه هنر با هیچ‌گونه مخالفتی از سوی خانواده روبرو نبوده است.

زندگی شخصی

محمد علی کشاورز پس از اخذ مدرک دیپلم در دبیرستان ادب اصفهان به تهران آمد و بعد از گذراندن دوره سربازی با قبولی در کنکور به مدت 3 سال در  هنرستان هنرپیشگی به یادگیری حرفه بازیگری مشغول شد.یکی از نکات جالب بیوگرافی محمد علی کشاورز این است که تنها ازدواج ایشان با خانم منا طاهری بوده است. حاصل این ازدواج یک دختر به نام نلی است که هم اکنون در کشور بلژیک به تدریس نقاشی در دانشگاه مشغول است. محمد علی کشاورز در سال 1352 از همسر خود جدا شد و پس از آن هیچ‌وقت ازدواج نکرد.

نلی کشاورز فارغ‌التحصیل هنرستان هنرپیشگی تهران و دانشکده هنرهای دراماتیک است. وی سابقه تحصیل در رشته نقشه‌برداری را نیز دارد؛ به گونه‌ای که در چند برنامه مربوط به نقشه‌برداری در تلویزیون به عنوان مجری فعالیت داشته است. البته نلی کشاورز در نهایت به دنبال علاقه اصلی خود یعنی بازیگری رفت و در آثاری نظیر «آندورا»، «ادیپوس شهریار» و «آنتیگون» نیز به ایفای نقش پرداخت.

زندگی حرفه ای

همانطور که پیشتر بدان اشاره کردیم، آقای کشاورز با قبولی در هنرستان هنرپیشگی و گذراندن دوره آکادمیک 3 ساله وارد دنیای هنر شد. ایشان در آن دوران زیر نظر افراد کار کشته‌ای نظیر استاد ساسانی، صدری، گرمسیری و جنتی اعطایی آموزش دیدند.

چند استاد خارجی برای آموزش تئاتر توسط اداره هنرهای دراماتیک وارد ایران شدند و محمد علی کشاورز، علی نصیریان، اسماعیل شنگله، جعفر والی و رکن‌الدین خسروی در کلاس دایر شده شرکت کردند. پس از کودتای 28 مرداد که اکثر مردم نسبت به هنر کاباره‌ای سالن‌های تئاتر مایوس شده بودند، گروهی از جوانان تحصیل کرده به همراه کشاورز توانستند به تلویزیون راه پیدا کرده و نمایش‌های تک پرده‌ای اجرا کنند.

چنین نمایش‌هایی به زعم خود آقای کشاورز، بیشترین تاثیر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن بر روی مخاطب می‌گذاشت و به همین دلیل موجب آشتی دوباره مردم با تلویزیون گردید. استاد کشاورز همچنین از پیشنهادات بازی در فیلم‌های سینمایی آن زمان سخن گفته‌اند، اما به خاطر ارزش کار تئاتر، هیچ‌گاه راضی به بازی در فیلم‌های تجاری و سطح پایین نشدند.

آقای کشاورز بعدها در تالار سنگلج در نمایشنا‌مه‌های ایرانی نظیر «دوزخ»، «سیاوش بر باد»، «ارواح» و «دایره زنگی و مرد فرنگی» ایفای نقش کرد که با استقبال بسیار خوب هنردوستان و مردم روبرو شد. استاد کشاورز بعدها با تلاش دکتر فروغی دانشکده هنرهای دراماتیک را راه‌اندازی کرد و خود در آن‌جا مشغول به تحصیل شد.

افرادی نظیر داریوش مهرجویی و بهرام بیضایی از اوایل سال 1343 وارد دنیای سینما شدند و محمد علی کشاورز که تا آن زمان به خاطر حضور در تلویزیون، چهره شناخته شده‌ای بین مردم محسوب می‌شد، در فیلم سینمایی «شب قوزی» به کارگردانی فرخ غفاری به ایفای نقش پرداخت. ایشان همچنین به همراهی جمشید مشایخی، پرویز فنی زاده و زکریا هاشمی در فیلم «خشت و آیینه» به کارگردانی ابراهیم گلستان بازی کرد.

بیماری و مرگ محمد علی کشاورز

چند سالی بود که استاد کشاورز به علت ناراحتی کلیه، ناخوش احوال بود و در هیچ مجموعه تلویزیونی یا سالن تئاتری حضور پیدا نمی‌کرد. البته ایشان در مصاحبه‌ای اذعان کردند که قبل از بیماری و در شرایطی که حال مساعدی هم داشتند نیز علاقه‌ای به فعالیت در سینمای تجاری نداشته‌اند.

استاد کشاورز چند وقت پیش به علت بالا رفتن سطح کراتین خون در بیمارستان بستری شد، ولی با مراقبت‌های به موقع، فرآیند دیالیز کلیه برای وی ضروری احساس نشد. اگرچه این هنرمند محبوب سینمای ایران در 25 خرداد 99 به دلیل همین عارضه کلیوی دار فانی را وداع گفت.

قبر محمدعلی کشاورز

بهترین فیلم و سریال های محمد علی کشاورز

استاد کشاورز برای اولین بار در فیلم «شب قوزی» با کارگردانی فرخ غفاری ایفای نقش کرد. این فیلم در سال 1343 بر روی پرده سینما رفت. محمد علی کشاورز تجربه حضور در 71 اثر هنری را دارد که در ادامه چند مورد از شاخص‌ترین آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

فیلم سینمایی آقای هالو

فیلم آقای هالو به کارگردانی داریوش مهرجویی و بر اساس نمایشنامه‌ای از علی نصیریان است که در سال 1349 ساخته شد. این فیلم داستان مردی به نام هالو با بازی علی نصیریان را روایت می‌کند که از شهرستان عازم تهران می‌شود، اما عده‌ای قصد کلاهبرداری از وی را دارند. استاد کشاورز در این فیلم با بازیگرانی نظیر علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، فخری خوروش و عنایت بخشی همکاری کرده است.

فیلم کمال الملک

کمال‌الملک فیلمی به کارگردانی علی حاتمی است که در سال 1362 بر روی پرده سینما رفت. در این فیلم جمشید مشایخی در نقش کمال‌الملک، عزت الله انتظامی در نقش ناصرالدین شاه، علی نصیریان در نقش مظفرالدین شاه، داوود رشیدی در نقش رضاخان و محمد علی کشاورز در نقش اتابک اعظم ایفای نقش کرده‌اند.

فیلم کفش های میرزا نوروز

کفش‌های میرزا نوروز یک فیلم کمدی به کارگردانی محمد متوسلانی و نویسندگی داریوش فرهنگ در سال 1364 است. فیلم‌نامه این اثر بر اساس نمایشنامه کفش‌های مبارک بهرام بیضایی نوشته شده است. محمد علی کشاورز در این فیلم با علی نصیریان، سعید امیر سلیمانی، جمشید لایق، زهرا برومند و کاظم افرندنیا همبازی بوده است.

فیلم مادر

مادر فیلمی به کارگردانی علی حاتمی است که در هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1368 پخش شد. این فیلم قصه مادری را روایت می‌کند که از سرای سالمندان به خانه برمی‌گردد تا اواخر عمر خود را با فرزندانش زندگی کند.

پسر بزرگ این خانواده محمد ابراهیم نام دارد که با بازیگری محمد علی کشاورز، نقش به یاد ماندنی از کار درآمده است. رقیه چهره آزاد، فریماه فرجامی، امین تارخ، اکبر عبدی، اکرم محمدی، جمشید هاشم پور و حمید جبلی از دیگر بازیگران این فیلم هستند.

فیلم زیر درختان زیتون

زیر درختان زیتون فیلمی به کارگردانی و نویسندگی عباس کیارستمی است که در سال 1373 ساخته شد. داستان این فیلم در روستای کوکر اتفاق می‌افتد. جوانی به نام حسین به خواستگاری دختری به نام طاهره می‌رود، اما خانواده دختر چون پسر خانه ندارد، جواب منفی به او می‌دهند.

پس از وقوع زلزله، خانه تمام مردم شهر نابود می‌شود، اما حالا حسین که با همه برابر است در یک فیلم با طاهره همبازی می‌شود. زیر درختان زیتون در نشریه ایوژوارت فرانسه در فهرست 100 فیلمی که باید تماشا کنیم قرار دارد.

سریال هزار دستان

سریال هزار دستان به کارگردانی علی حاتمی است که در بین سال‌های 1358 تا 1366 در تلویزیون پخش شد. این مجموعه  به حواشی سیاسی تهران قدیم در زمان قاجار و پهلوی می‌پردازد. از نکات جالب هزار دستان می‌توان به فیلمبرداری در محیط شهرک سینمایی غزالی اشاره کرد. جمشید مشایخی، علی نصیریان، عزت الله انتظامی، محمد علی کشاورز، داود رشیدی، حسین گیل و زهرا حاتمی در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.

سریال سربداران

مجموعه تلویزیونی سربداران به کارگردانی محمد ‌علی نجفی در بین سال‌های 1360 تا 1372 ساخته شد. این سریال داستان قوم سربداران خراسان را روایت می‌کند. از بازیگران این سریال می‌توان به سوسن تسلیمی، امین تارخ، علی نصیریان، محمد علی کشاورز، عنایت الله بخشی و افسانه بایگان اشاره کرد.

سریال پدر سالار

مجموعه تلویزیونی پدر سالار به کارگردانی اکبر خواجویی در سال‌های 1372 تا 1374 از شبکه 2 سیما پخش شد. این مجموعه یکی از ماندگارترین سریال‌های تاریخ تلویزیون محسوب می‌شود.

داستان این سریال درباره یک پدر سخت‌گیر و در عین حال خانواده دوست به نام اسدالله است. او معتقد است که پسرانش بعد از ازدواج باید در خانه بزرگ وی زندگی کنند. محمد علی کشاورز در این سریال در کنار هنرمندان دیگری نظیر حمیده خیرآبادی، جمیله شیخی، آزیتا لاچینی، کتایون ریاحی و پرستو گلستانی به ایفای نقش پرداخته است.

استاد کشاورز پیش از انقلاب نیز در فیلم «کاروان‌ها» با هنرپیشه آمریکایی به نام آنتونی کوئین همبازی شد. وی همچنین در فیلم «صحرای تاتارها» با ماکس ماکسیدوف همبازی بوده است.

حواشی محمد علی کشاورز

زندگینامه محمد علی کشاورز مملو از فعالیت هنری است. ایشان خود به دور از هرگونه حاشیه همواره به ایرانی بودن خود افتخار کرده است. در مراسم نکوداشت استاد کشاورز در چند سال پیش، هنرمندان زیادی حضور پیدا کردند و در جریان این همایش از وی به عنوان یکی از قافله سالاران تئاتر یاد کردند.

استاد کشاورز در مصاحبه اخیر خود گفته بود که هرگز در دنیای هنر به فکر پول نبوده و در طی این 90 سال عمر همواره احساس خوشبختی کرده است. شاید مهم‌ترین حواشی زندگی ایشان همان مناقشه‌هایی است که با سینمای تجاری داشته‌اند. در حقیقت خود استاد کشاورز در این باره می‌گوید:

من همیشه عاشقانه کار کردم و روی تک تک نقش‌هایی که بازی می‌کردم (هرچند کوتاه) خیلی مطالعه و بررسی می‌کردم. قطعا طی هر کاری بحث و گفتگو وجود دارد، اما آن روزها برای همه ما شرافت و نجابت در اولویت بود.

شایعه مرگ محمد علی کشاورز

شایعه مرگ استاد کشاورز همواره برای جذب فالوور در کانال‌های تلگرامی بازنشر می‌شود؛ به گونه‌ای که خود ایشان از دولت خواسته تا در برابر چنین شایعه پراکنی‌‌هایی بایستد. در سال 1390 بعد از عمل جراحی بر روی پای آقای کشاورز، یک عکاس تصویری از وی بر روی تخت بیمارستان منتشر می‌کند که از آن روز تا به حال با تیترهای فوت ایشان در فضای مجازی منتشر می‌شود. حتی برخی از کانال‌های تلگرامی برای جذب فالوور تیترهایی نظیر مشاهده سنگ قبر محمد علی کشاورز را در فضای مجازی پخش کرده‌اند.

نشان درجه یک فرهنگ و هنر

در بهمن ماه 1391، رئیس جمهور وقت کشور محمود احمدی نژاد نشان درجه یک فرهنگ و هنر را در افتتاحیه سی و یکمین دوره جشنواره فجر به محمد علی کشاورز و داود رشیدی اعطا کرد. نام ایشان در کنار اشخاص برجسته‌ای نظیر جلیل شهناز، محمود فرشچیان و علی نصیریان فهرست دارندگان این نشان قرار دارد.

کلام آخر

پدر سالار سینمای ایران در تاریخ 25 خرداد جامعه هنری را تنها گذاشت و به سوی حق شتافت. کارنامه هنری محمد علی کشاورز بسیار درخشان است و بازی ایشان همواره دلنشین و تاثیرگذار قلمداد می‌شود. استاد کشاورز همچنین در زندگی شخصی خود به عنوان یک هنرمند مردمی و بی حاشیه شناخته می‌شد. شما با کدامیک از نقش‌های وی در سینما یا تلویزیون بیشتر ارتباط برقرار کرده‌اید؟ به نظر شما آیا نسل اول بازیگران تئاتر و سینما دوباره تکرار خواهند شد؟