آیا تا به حال خواسته‌اید یک تراکنش ساده در شبکه اتریوم انجام دهید ولی از دیدن کارمزدی غیرمنطقی شگفت‌زده شده باشید؟ شما تنها نیستید. هزینه‌های گس در اتریوم گاهی به ده‌ها دلار یا حتی بیشتر می‌رسند و تراکنش‌های روزمره را به پرداخت‌های سنگین تبدیل می‌کنند. اما چرا چنین است؟ در این مطلب، دلایل اصلی افزایش کارمزدها را بررسی می‌کنیم.
ازدحام شبکه و تقاضا برای فضای بلاک
در اتریوم، کارمزدها با واحدی به نام گس (Gas) سنجیده می‌شوند که نشان‌دهنده میزان کار محاسباتی است و قیمت آن بر حسب ETH (به‌ویژه در واحد «گوی» یا gwei) تعیین می‌شود. هرگاه فعالیت شبکه بالا برود، هزینه‌ها نیز افزایش می‌یابند.
هرچه کاربران بیشتری از اتریوم برای تراکنش، مینت NFT یا تعامل با پروتکل‌های دیفای استفاده کنند، تقاضا برای فضای محدود هر بلاک افزایش می‌یابد. هر بلاک ظرفیت مشخصی برای انجام عملیات دارد و زمانی که همه می‌خواهند تراکنش خود را زودتر ثبت کنند، مجبورند گس بیشتری پیشنهاد دهند. به همین علت بیشتر افراد به‌دنبال خرید اتریوم ارزان هستند.
پیچیدگی تراکنش‌ها
تمام تراکنش‌ها یکسان نیستند. ارسال ساده ETH به آدرسی دیگر، گس کمی مصرف می‌کند؛ اما عملیات پیچیده‌تری مانند مینت کردن توکن، سواپ در DEX یا مشارکت در استخرهای نقدینگی، نیاز به محاسبات و ذخیره‌سازی بیشتری دارند و در نتیجه گس بالاتری می‌طلبند.
بازار کارمزدی مبتنی بر مزایده
اتریوم از سیستمی استفاده می‌کند که کاربران در آن میزان پرداخت خود (قیمت گس) را تعیین می‌کنند و اعتبارسنج‌ها تراکنش‌هایی با کارمزد بالاتر را در اولویت قرار می‌دهند. در زمان‌های شلوغی شبکه، این مزایده باعث جهش قیمت گس و نوسان شدید هزینه‌ها می‌شود.
مشوق‌ها و پاداش اعتبارسنج‌ها
کارمزدهای گس، پاداشی هستند برای اعتبارسنج‌هایی (Validators) که تراکنش‌ها را پردازش می‌کنند. در نتیجه، هرچه تقاضا بیشتر شود، ارزش خدمات آن‌ها نیز افزایش می‌یابد و به‌صورت طبیعی کارمزدها بالا می‌روند.
محدودیت مقیاس‌پذیری در لایه اصلی
با وجود بهبودهای اخیر، لایه اصلی اتریوم (Layer 1) هنوز از نظر ظرفیت پردازشی محدودیت دارد. تعداد تراکنش‌هایی که در هر بلاک می‌تواند ثبت شود محدود است و زمانی که تقاضا از این حد فراتر رود، ازدحام و افزایش کارمزد اجتناب‌ناپذیر است.
راهکارهای کاهش کارمزد در اتریوم
خوشبختانه، اکوسیستم اتریوم برای مقابله با این چالش بیکار ننشسته است. مجموعه‌ای از راه‌حل‌ها، چه در حال اجرا و چه در دست توسعه، برای کاهش فشار هزینه‌ها طراحی شده‌اند.
مقیاس‌پذیری لایه 2 (Layer 2) و رول‌آپ‌ها
یکی از موثرترین رویکردها، انتقال بخش عمده‌ای از تراکنش‌ها از شبکه اصلی (Layer 1) به شبکه‌های لایه 2 یا رول‌آپ‌ها است. این سیستم‌ها تعداد زیادی از تراکنش‌ها را تجمیع و فشرده کرده و با هزینه کمتر پردازش می‌کنند؛ سپس نتیجه را در شبکه اصلی ثبت می‌نمایند. به این ترتیب، بار محاسباتی شبکه پایه کاهش یافته و کارمزدها به‌طور قابل‌توجهی پایین می‌آید.
ارتقای پروتکل و شاردینگ
به‌روزرسانی‌های پروتکل اتریوم نیز با هدف افزایش ظرفیت و کاهش هزینه‌ها انجام می‌شوند؛ برای مثال، طرح‌هایی مانند شاردینگ (Sharding) — که شبکه را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌کند — و همچنین پشتیبانی از داده‌های «blob»، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که اتریوم را برای رول‌آپ‌ها کارآمدتر و در نتیجه، کارمزدها را مقرون‌به‌صرفه‌تر سازند.
بهینه‌سازی زمان انجام تراکنش‌ها
از دید کاربر، زمان‌بندی صحیح نیز نقش مهمی دارد. ارسال تراکنش در ساعات خلوتی شبکه، هنگامی که تقاضا برای فضای بلاک کمتر است، می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. ابزارهایی مانند ردیاب‌های گس (Gas Tracker) به کاربران کمک می‌کنند زمان مناسب برای ارسال تراکنش را تشخیص دهند.
اتریوم شبکه‌ای امن ولی با کارمزد بالا
کارمزدهای بالای اتریوم تصادفی نیستند؛ بلکه نتیجه طبیعی تقاضای زیاد، پیچیدگی تراکنش‌ها، محدودیت ظرفیت شبکه و ساختار مزایده‌ای بازار کارمزدها هستند. با این‌حال، آینده امیدوارکننده است. ظهور راهکارهای لایه 2، ارتقاهای فنی شبکه و رفتار هوشمندانه کاربران در انتخاب زمان تراکنش، همگی نوید کاهش هزینه‌ها را می‌دهند.