هواپیما وسیله نقلیه‌ای است که مسافران داخل آن نمی‌توانند به‌راحتی توقف کنند یا در بین راه پیاده شوند و حتی غذای مورد علاقه‌شان را بخورند. در چنین فضایی انسان‌ها آسیب‌پذیرتر هستند، بنابراین جای تعجب نیست که کارگردانان سینما به‌سراغ این سوژه بروند. در تاریخ سینما، فیلم‌های هیجان‌انگیز بیشماری با محوریت هواپیما ساخته شده است که در این مطلب برخی از مهم‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
فیلم فرودگاه ۷۷
سال تولید: ۱۹۷۷
مدت زمان: ساعت و ۵۴ دقیقه
کارگردان: جری جیمسون
فیلم فرودگاه ۷۷ یکی از شاخص‌ترین آثاری محسوب می‌شود که با موضوع هواپیما ساخته شده است. در این فیلم گروهی از بازیگران سرشناس از جمله جک لمون، دارن مک‌گاوین و اولیویا دی هاویلند حضور دارند. داستان با پروازی آغاز می‌شود که قرار است سفری آرام را رقم بزند، اما در منطقه مثلث برمودا سقوط می‌کند. در ادامه، هواپیما به زیر آب فرو می‌رود و خدمه و مسافران برای زنده ماندن تلاش می‌کنند. فرودگاه ۷۷ با ترکیب دلهره، ماجراجویی و جلوه‌های ویژه زمان خود، فیلمی جذاب برای مخاطب رقم می‌زند. دیدن فضای داخلی هواپیمایی که آب کم‌کم آن را فرا می‌گیرد، یکی از صحنه‌هایی است که باعث می‌شود این فیلم در میان آثار کلاسیک این ژانر بدرخشد.
فیلم تصمیم اجرایی
سال تولید: ۱۹۹۶
مدت زمان: ۲ ساعت و ۱۳ دقیقه
کارگردان: استوارت برد
فیلم تصمیم اجرایی از آن دسته تریلرهای اکشن دهه نودی است که تعلیق و هیجان را با موقعیت‌های غیرمنتظره ترکیب می‌کند. در مرکز داستان، شخصیتی به نام دیوید گرانت با بازی کرت راسل قرار دارد. این شخصیت یک تحلیلگر اطلاعاتی آرام و دقیق است که ناگهان درگیر ماموریتی خطرناک می‌شود. ماموریت توسط سرهنگی سخت‌گیر و تا حدی عجیب با بازی استیون سیگال در نقش آستین تراویس هدایت می‌شود. عملیات قرار است با هدف ورود به هواپیمایی است که توسط تروریست‌ها ربوده شده انجام شود. زمانی که نقشه طبق برنامه پیش نمی‌رود، گرانت مجبور می‌شود کنترل اوضاع را در دست بگیرد. تصمیم اجرایی ترکیبی از دلهره و لحظات غیرقابل‌پیش‌بینی است که تماشای آن‌را برای علاقه‌مندان به فیلم‌هایی با محوریت هواپیما لذت‌بخش تبدیل می‌کند.
نیروی هوایی شماره یک
سال تولید: ۱۹۹۷
مدت زمان: ۲ ساعت و ۵ دقیقه
کارگردان: ولفگانگ پترسن
فیلم نیروی هوایی شماره یک به کارگردانی ولفگانگ پترسن است در دهه ۹۰ میلادی به یکی از معروف‌ترین تریلرهای سیاسی و اکشن تبدیل شد. داستان فیلم درباره هواپیمای مخصوص رئیس‌جمهور ایالات متحده است که در میانه پرواز توسط گروهی از شورشیان روسی ربوده می‌شود. هریسون فورد در نقش رئیس‌جمهور ایفای نقش می‌کند. مردی که برخلاف انتظار تصمیم می‌گیرد به‌جای تسلیم شدن، خود برای نجات خانواده و کارکنانش وارد عمل شود. در مقابل وی، گری اولدمن نقش رهبر جدایی‌طلبان را بازی می‌کند. شخصیتی خشن و متعصب که تلاش دارد یکی از فرماندهان خود را از زندان آزاد کند. نیروی هوایی شماره یک با کارگردانی دقیق، تدوین درست و جلوه‌های ویژه‌ای که برای زمان خود چشمگیر بودند، یکی از آثار ماندگار ژانر اکشن سیاسی محسوب می‌شود.
نقشه پرواز
سال تولید: ۲۰۰۵
مدت زمان: ۱ ساعت و ۳۸ دقیقه
کارگردان: رابرت شونتکه
فیلم نقشه پرواز داستان زنی را روایت می‌کند که بعد از خرید بلیط هواپیما (https://www.pateh.com/) و سوار شدن در یک پرواز بین‌المللی با کابوسی واقعی روبه‌رو می‌شود. جودی فاستر نقش زنی را بازی می‌کند که ناگهان متوجه می‌شود دختر خردسالش در طول پرواز ناپدید شده است. تمام ماجرا در فضایی محدود و پرتنش داخل هواپیما جریان دارد. بخش عمده جذابیت فیلم به بازی قوی جودی فاستر برمی‌گردد. او با دقت و باورپذیری تمام، احساس ترس، خشم و اضطراب مادری را که هیچ‌کس حرفش را باور ندارد به تصویر می‌کشد. نقشه پرواز فیلمی است که به‌خوبی از فضا و محدودیت‌های هواپیما برای ایجاد دلهره استفاده می‌کند. تماشاگر تا پایان نمی‌تواند مطمئن باشد که آیا واقعا دختری گم شده یا ذهن شخصیت اصلی فیلم درگیر توهم است.
مارها در هواپیما
سال تولید: ۲۰۰۶
مدت زمان: ساعت و ۴۵ دقیقه
کارگردان: دیوید آر. آلیس
فیلم مارها در هواپیما یکی از نمونه‌های شناخته‌شده سینمای اکشن در دهه ۲۰۰۰ است که عنوان آن به‌خودی‌خود تمام داستان را فاش می‌کند. ماجرا درباره پروازی تجاری است که در میانه مسیر با فاجعه‌ای غیرمنتظره روبه‌رو می‌شود. ده‌ها مار سمی به‌شکلی عمدی در هواپیما رها شده‌اند و جان سرنشینان را تهدید می‌کنند. نقش اصلی فیلم را ساموئل ال. جکسون برعهده دارد. این شخصیت مامور فدرالی است که وظیفه دارد شاهدی مهم را به دادگاه منتقل کند، اما ناگهان باید با تهدیدی مرگبار در ارتفاع چند هزار پایی مقابله کند.
فیلم بدون توقف
سال تولید: ۲۰۱۴
مدت زمان: ۱ ساعت و ۴۶ دقیقه
کارگردان: ژاومه کولت-سرا
فیلم بدون توقف یکی از تریلرهای موفق ۲۰۱۰ محسوب می‌شود که با بازی درخشان لیام نیسون همراه شده است. نیسون در این فیلم در نقش یک مامور امنیت پرواز ظاهر می‌شود؛ مردی تنها و افسرده که پس از مرگ دخترش، با اعتیاد به الکل دست‌وپنجه نرم می‌کند و در عین حال مسئول امنیت پروازی بین‌المللی است. در طول پرواز او پیامی تهدیدآمیز از طرف فردی ناشناس دریافت می‌کند که اگر مبلغی هنگفت پرداخت نشود، هر بیست دقیقه یکی از مسافران کشته خواهد شد. از این لحظه، فضای فیلم به‌تدریج متشنج می‌شود و تماشاگر درگیر جست‌وجویی نفس‌گیر میان صدها مسافر می‌شود. فیلم به‌نوعی بازتابی از فضای بی‌اعتمادی و اضطراب مسافرت‌های هوایی در دوران پس از حوادث یازدهم سپتامبر محسوب بشمار می‌رود.
فیلم آسمان سرخ خونین
سال تولید: ۲۰۲۱
مدت زمان: ۲ ساعت و ۱ دقیقه
کارگردان: پیتر توروارث
در نگاه اول ممکن است تصور کنید با نسخه‌ای فانتزی روبه‌رو هستید، اما این اثر فراتر از یک اکشن ساده یا کمدی ترسناک است. ماجرا درباره مادری است که همراه پسر خردسالش در پروازی حضور دارد، اما هواپیما توسط گروهی از تروریست‌ها ربوده می‌شود. فیلم به‌جای تکیه بر جلوه‌های اغراق‌آمیز یا شوخی‌های مرسوم، بر احساسات انسانی و پیوند میان مادر و فرزند تمرکز دارد. کارگردان با فضایی تیره و روایت منسجم، ترس را در دل درامی احساسی و تاثیرگذار جای داده است.
فیلم سالی: معجزه در هادسون
سال تولید: ۲۰۱۶
مدت زمان: ۱ ساعت و ۳۶ دقیقه
کارگردان: کلینت ایستوود
فیلم سالی: معجزه در هادسون داستان واقعی و تاثیرگذار چسلی «سالی» سالنبرگر را روایت می‌کند. خلبانی که با تصمیم به موقع توانست هواپیمای خطوط هوایی ایالات متحده را در رودخانه هادسون به‌طور اضطراری فرود آورد. تام هنکس نقش سالنبرگر را بازی می‌کند و اجرای او به خوبی تعادل میان اضطراب و حرفه‌ای‌گری یک خلبان در شرایط بحرانی را نشان می‌دهد. کلینت ایستوود با مهارت تمام، این رویداد تاریخی را به‌شکلی دراماتیک و هیجان‌انگیز به تصویر کشیده است. تمرکز فیلم بر توانایی سالنبرگر در واکنش سریع و تصمیم‌گیری در موقعیت‌های حساس و خطرناک است که به نجات ۱۵۵ مسافر و خدمه منجر شد.
ویسکی رومئو زولو
سال تولید:۲۰۰۴
مدت زمان: ۱ ساعت و ۴۵ دقیقه
کارگردان: انریکه پینیرو
این فیلم آرژانتینی داستان خلبانی را به تصویر می‌کشد که مسئولیت حفظ ایمنی مسافران را برعهده دارد. پینیرو علاوه‌بر کارگردانی، نقش خلبان را نیز بازی می‌کند و تجربه‌ای نزدیک به واقعیت از فشارها و تصمیم‌گیری‌های حیاتی در پرواز ارائه می‌دهد. فیلم به شکلی دقیق و انتقادی، ضعف‌ها و مشکلات ساختاری در صنعت هوانوردی و پیامدهای آن بر زندگی مسافران و کارکنان را نشان می‌دهد. برای خلبانان و علاقه‌مندان به هوانوردی، ویسکی رومئو زولو فیلم ارزشمند است. چراکه تصویری واقع‌گرایانه از مسئولیت‌ها، چالش‌ها و اهمیت رعایت پروتکل‌های ایمنی نشان می‌دهد.
فیلم پرواز
سال تولید: ۲۰۱۲
مدت زمان: ۱۳۸ دقیقه
کارگردان: رابرت زمکیس
فیلم پرواز داستان ویپ ویتاکر با بازی دنزل واشنگتن را روایت می‌کند. خلبانی که توانست هواپیمایی در حال سقوط را به‌طور معجزه‌آسا کنترل کند و بیشتر سرنشینان را نجات دهد. با این حال پس از حادثه نه‌تنها با بررسی‌ها و تحقیقات رسمی روبه‌رو می‌شود، بلکه مجبور است با مشکلات و ضعف‌های شخصی خود مقابله کند. این فیلم به‌شکل عمیق به موضوعاتی چون اعتیاد، مسئولیت و رستگاری می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه انسان‌ها در شرایط بحرانی با ضعف‌ها و خطاهای خود مواجه می‌شوند.
فیلم هواپیمای محکومین
سال تولید: ۱۹۹۷
مدت زمان: ۱ ساعت و ۵۵ دقیقه
کارگردان: سایمون وست
فیلم هواپیمای محکومین داستان زندانی‌ای به نام کامرون پو است که در هواپیمایی پر از مجرمان خطرناک سوار می‌شود. زمانی که گروهی از مسافران، هواپیما را می‌ربایند و کنترل آن را به‌دست می‌گیرند، کامرون پو با شجاعت و ذکاوت خود برای بازگرداندن امنیت هواپیما تلاش می‌کند. اگرچه داستان فیلم از قالب معمول فیلم‌های هواپیماربایی پیروی می‌کند، اما حضور بازیگران سرشناسی مانند جان کیوزاک، جان مالکوویچ، استیو بوشمی و دنی ترخو به اثر عمق و جذابیت بیشتری می‌بخشد.
فیلم چشم قرمز
سال تولید: ۲۰۰۵
مدت زمان: ۸۵ دقیقه
کارگردان: وس کریون
این فیلم یکی از هیجان‌انگیزترین آثار است که تمام اتفاقات آن در هواپیما رخ می‌دهد. کارگردانی آن برعهده وس کریون است و داستان حول محور زنی با بازی ریچل مک‌آدامز شکل می‌گیرد. در طول پرواز، او با مردی آشنا می‌شود که در واقع یک تروریست است. این مرد می‌خواهد ریچل مک‌آدامز را وادار کند تا در ترور یکی از مقامات دولتی در هتل محل کارش نقش داشته باشد. بیشتر صحنه‌ها در فضای تنگ هواپیما اتفاق می‌افتد و فیلم برای ایجاد تنش از این محدودیت بهره می‌برد.
فیلم تصمیم اجرایی
سال تولید: ۱۹۹۶
مدت زمان: ۱۳۳ دقیقه
کارگردان: استوارت برد
یکی دیگر از آثار پرهیجان دهه ۹۰ میلادی، فیلم تصمیم اجرایی است که کرت راسل و استیون سیگال در کنار هالی بری در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. داستان فیلم حول هواپیمایی می‌چرخد که توسط گروهی ربوده می‌شود و یک عملیات نظامی تلاش می‌کند تا کنترل آن را دوباره به‌دست آورد. تنش موجود در فیلم، به ویژه در صحنه‌هایی که تیم باید بفهمد آیا هواپیما واقعاً بمب دارد کاملاً قابل لمس است. فیلم با ترکیبی از فضای محدود کابین، صحنه‌های بی‌نظیر از یک تریلر و اکشن هواپیمایی ارائه می‌دهد.
فیلم آملیا
سال تولید: ۲۰۰۹
مدت زمان: ۱۱۱ دقیقه
کارگردان: مرا نایر
این فیلم داستان زندگی خلبان آمریکایی، آملیا ارهارت را به تصویر می‌کشد. این فیلم با بازی هیلاری سوانک در نقش آملیا، روایتگر زندگی زنی جسور است که تمام عمر خود را وقف دنبال کردن رویاهای بزرگ کرد. آملیا در سن ۲۳ سالگی شور و شوق پرواز را کشف کرد و طی ۱۲ سال به موفقیت‌های قابل توجهی دست یافت. در سال ۱۹۳۷، او تصمیم گرفت اولین زنی باشد که دور دنیا را با هواپیما پرواز می‌کند، اما در میانه اقیانوس آرام و همراه با همراهش ناپدید شد. در کنار هیلاری سوانک، بازیگرانی چون ریچارد گیر در نقش جورج پاتنام و ایوان مک‌گرگور در نقش جین ویدال نیز حضور دارند و به جذابیت داستان کمک می‌کنند.
فیلم یونایتد ۹۳
سال تولید: ۲۰۰۶
مدت زمان: ۱ ساعت و ۵۱ دقیقه
کارگردان: پل گرینگرس
این روایتی واقعی از پرواز ربوده‌شده در حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ است. فیلم با بازسازی دقیق لحظات بحرانی پرواز شماره ۹۳ خطوط هوایی یونایتد، به نمایش تلاش‌های قهرمانانه مسافران و خدمه می‌پردازد. آن‌ها در میان آسمان و با آگاهی از حملات قبلی برای جلوگیری از رسیدن هواپیما به هدف تروریست‌ها، جان خود را فدای امنیت دیگران کردند. در صبح ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، پرواز شماره ۹۳ از فرودگاه نیوآرک به مقصد سان‌فرانسیسکو در حال پرواز بود که توسط چهار تروریست ربوده شد. پس از اطلاع مسافران از حملات قبلی از طریق تماس‌های تلفنی با خانواده‌ها، آن‌ها تصمیم گرفتند با تروریست‌ها مقابله کنند. در نتیجه این اقدام هواپیما در پنسیلوانیا در یک مزرعه سقوط کرد و از رسیدن آن به هدف احتمالی‌اش جلوگیری شد.
فیلم مسافر ۵۷
سال تولید: ۱۹۹۲
مدت زمان: ۸۴ دقیقه
کارگردان: کوین هوکس
فیلم مسافر ۵۷ یکی از مهیج‌ترین آثار اکشن دهه نود میلادی است که با بازی درخشان وسلی اسنایپس در نقش اصلی به شهرت رسید. داستان فیلم درباره افسر امنیتی سابق پلیس، جان کاتر است که در پروازی تجاری همراه با تروریستی خطرناک قرار می‌گیرد. زمانی که همدستان این تروریست کنترل هواپیما را به‌دست می‌گیرند، کاتر ناچار می‌شود با استفاده از مهارت‌های نظامی و شجاعت خود برای نجات جان مسافران وارد عمل شود. فیلم با ریتمی سریع و لحظات پرتنش، مخاطب را از آغاز تا پایان درگیر می‌کند و به‌خوبی از فضای محدود هواپیما برای خلق هیجان استفاده می‌کند. شخصیت جان کاتر، با بازی کاریزماتیک وسلی اسنایپس به نمادی از قهرمانان اکشن دهه نود تبدیل شد.
فیلم اسکای جک
سال تولید: ۱۹۷۲
مدت زمان: ۱ ساعت و ۴۱ دقیقه
کارگردان: جان گیلرمین
این فیلم با بازی چارلتون هستون، جیمز برولین و جین کرین در یادها مانده است. اسکای جک در واقع اقتباسی از رمانی به همین نام نوشته دیوید هارپر است که در دهه ۷۰ میلادی به محبوبیت فراوانی دست یافت. داستان فیلم با یک پرواز عادی از واشنگتن به مقصد مینیاپلیس آغاز می‌شود. اما همه‌چیز زمانی تغییر می‌کند که یکی از مسافران بخش فرست‌کلاس روی آینه توالت پیامی تهدیدآمیز درباره وجود بمب در هواپیما می‌بیند. در ابتدا کاپیتان پرواز (با بازی چارلتون هستون) تصور می‌کند که این فقط یک شوخی بی‌مزه است، اما با مشاهده دومین پیام تهدیدآمیز متوجه می‌شود که هواپیما واقعاً در خطر است.
فیلم ۷۵۰۰
سال تولید: ۲۰۱۹
مدت زمان: ۹۲ دقیقه
کارگردان: پاتریک وولراث
فیلمی دلهره‌آور در ژانر درام و هیجان است که تقریباً تمام ماجراهایش در کابین خلبان رخ می‌دهد. در این فیلم، جوزف گوردون لویت در نقش خلبان جوانی به نام مایکل لوتزمن ایفای نقش می‌کند. هواپیمایی که از برلین به مقصد پاریس در حال پرواز است، توسط چند تروریست مورد حمله قرار می‌گیرد. آن‌ها قصد دارند کنترل هواپیما را در دست بگیرند و لوتزمن باید برای حفظ جان مسافران باید با آن‌ها به مقابله بپردازد. فضای بسته، سکوت‌های سنگین و تصمیمات لحظه‌ای در فیلم، تماشاگر را تا پایان درگیر خود می‌کند. اگر از تماشای فیلم‌های هواپیمایی نفس‌گیر لذت می‌برید، این اثر قطعاً ارزش دیدن دارد.
فیلم ارتفاع پست
سال تولید: ۱۳۸۰
مدت زمان: ۱۱۵ دقیقه
کارگردان: ابراهیم حاتمی کیا
فیلم ارتفاع پست یکی از ماندگارترین آثار اجتماعی سینمای ایران محسوب می‌شود. این فیلم روایت زندگی قاسم، کارگر ساده‌ای با بازی درخشان حمید فرخ‌نژاد است که به‌همراه همسرش لیلا حاتمی و فرزندانش سوار هواپیمایی می‌شود و قصد ربودن آن‌را دارد. با پیشرفت داستان تماشاگر شاهد تضاد میان عشق پدرانه، ناامیدی اجتماعی و اخلاق است؛ تقابلی که روح فیلم را شکل می‌دهد و تماشاگر را تا آخرین لحظه درگیر می‌کند. ارتفاع پست از نخستین فیلم‌های ایرانی بود که با جسارت به موضوع ربودن هواپیما پرداخت و در زمان خود بحث‌های فراوانی را برانگیخت.
فیلم بالا در آسمان
سال تولید: ۲۰۰۹
مدت زمان: ۱ ساعت و ۴۹ دقیقه
کارگردان: جیسن رایتمن
در این فیلم، کلونی در نقش رایان بینگهام ظاهر می‌شود. او بلیط پرواز خارجی و داخلی را می‌گیرد و به شهرهای مختلف سفر می‌کند تا به‌جای مدیران شرکت‌ها، خبر اخراج کارکنان را به آن‌ها اعلام کند. زندگی وی در چمدانش خلاصه شده و بیشتر وقتش را در فرودگاه‌ها و هواپیماها سپری می‌کند. برای رایان، آسمان خانه دوم او به‌حساب می‌آید جایی که از تعهدات زمینی و روابط انسانی دور می‌ماند. اما همه‌چیز زمانی تغییر می‌کند که شرکت، برای کاهش هزینه‌ها تصمیم می‌گیرد از سیستمی خودکار و آنلاین برای اخراج نیروها استفاده کند. فیلم بالا در آسمان با فیلمنامه‌ای دقیق و دیالوگ‌هایی هوشمند، به بررسی تاثیر فناوری بر روابط انسانی و احساس بی‌هویتی در دنیای مدرن می‌پردازد.
فیلم خط افق
سال تولید: ۲۰۲۰
مدت زمان: ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه
کارگردان: مارسیماین
اگر بلیط لحظه آخری تهران استانبول را گرفته‌اید و می‌خواهید در طول پرواز فیلم تماشا کنید، خط افق را به شما پیشنهاد می‌دهیم که فیلمی مهیج و پراضطراب از سینمای سوئد است. این فیلم با ترکیب عناصر درام و هیجان، تماشاگر را از نخستین لحظه در موقعیتی نفس‌گیر قرار می‌دهد. یک زوج جوان در مسیر سفر به جزیره‌ای دورافتاده برای شرکت در مراسم عروسی، سوار بر یک هواپیمای کوچک تک‌موتوره می‌شوند. اما در میانه راه، خلبان ناگهان دچار حمله قلبی می‌شود. از این لحظه به بعد کابینی کوچک به صحنه‌ای از ترس، اضطراب و تلاش برای بقا تبدیل می‌شود. کارگردانی فیلم به گونه‌ای است که با استفاده از قاب‌های بسته و زاویه‌های دید محدود، احساس خفگی و اضطراب را به خوبی به مخاطب منتقل می‌کند.
جمع‌بندی
شرایط پرواز با هواپیما به‌گونه‌ای است که مسافران تسلطی روی آن ندارند. همین موضوع باعث شده تا بسیاری از افراد نسبت به سفر هوایی گارد داشته باشند. سینما نیز از این فرصت استفاده کرده و فیلم‌های زیادی با محوریت هواپیما ساخته است. این موضوع یکی از پرطرفدارین ژانرها در سینمای جهان به‌حساب می‌آید و تاکنون فیلم‌های متعددی با محوریت هواپیما به روی پرده رفته‌اند. هرچند که در سینمای ایران به جز یکی دو فیلم، اثر قابل ذکری در این زمینه پیدا نمی‌شود.