کند شدن گوشی همراه یکی از متداول ترین مشکلاتی است که برای هر کسی پیش می‌آید. این اتفاق دلایل و راهحلهای متعددی دارد. البته باید واقعیت را هم قبول کرد که قدیمی شدن گوشی‌ها امری طبیعی و غیرقابل انکار است.
چرا گوشی من کند شده است؟ این سؤالی است که بسیاری از افراد یا بهتر بگوییم اکثر کسانی که گوشی‌های اندرویدی دارند بعد از مدتی استفاده از آن، می‌پرسند. به‌نظر می‌رسد که تبدیل شدن یک گوشی چابک و سریع به یک دستگاه ضعیف و کند فرآیندی طبیعی باشد و هیچ دلیل خاصی نباید داشته باشد. اما دلایل متعددی برای این اتفاق وجود دارند. خوشبختانه تعدادی از آنها را می‌توان با استفاده درست از گوشی و استفاده از راهحلهای موقت برطرف کرد. در ادامه شما را با عمده‌ترین دلایل کند شدن گوشی و همچنین چند روش که می‌توانید گوشی کند خود را دوباره به دوران جوانی برگردانید، آشنا خواهیم کرد.
فهرست:
دلایل کند شدن گوشی همراه
در ادامه متداول‌ترین دلایل کند شدن موبایل را به شما معرفی می‌کنیم.
1. برنامه‌های فعال در پس‌زمینه
احتمالاً شما قبلاً هم در مورد این موضوع زیاد شنیده‌اید. یکی از دلایل اصلی کند شدن گوشی‌های قدیمی فعال بودن بیش از حد برنامه‌ها در پس‌زمینه است. ما معمولاً عادت داریم برنامه‌های زیادی روی گوشی همراه خودمان نصب کرده و حداکثر یک یا دو بار از آنها استفاده کنیم. اما در حالی که شما این برنامه‌ها را رها کرده‌اید، آنها همچنان از منابع پردازشی گوشی شما برای اجرا استفاده می‌کنند. بسیاری از این برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها برای به‌روز ماندن خودشان نیاز به دسترسی‌های متعددی دارند که از جمله آنها دسترسی به شبکه داده، اینترنت، نظارت روی سیستم و همچنین ارزیابی عملکرد کلی گوشی است.
گوشی‌ها نیز همانند دیگر دستگاه‌ها دارای منابع محدود پردازنده، رم و … هستند که بر اساس اولویت اجرایی برنامه‌ها و درخواست آنها برای پردازش اطلاعات، آن را در اختیار اپلیکیشن قرار می‌دهند. اما زمانی که تعداد زیادی برنامه در پس‌زمینه اجرا می‌شود، درخواست برای استفاده از منابع محدود بالا می‌رود و در نتیجه شما با محدودیت اجرایی مواجه می‌شوید. اندروید به خوبی می‌تواند منابع را مدیریت کند اما زمانی که درخواست‌ها بیش از منابع باشد نمی‌تواند معجزه کند.
شما می‌توانید چند کار ساده برای افزایش کارایی پردازنده خودتان انجام دهید. پاک کردن برنامه‌های غیرکاربردی که مدت زیادی است از آنها استفاده نکرده‌اید را در اولویت قرار دهید. خوشبختانه اندروید در نسخه‌های قدیمی‌تر خودش هم این امکان را داده است که کاربران با استفاده از ابزارهای نگهداری حافظه بتوانند برنامه‌های اضافی که مدت زیادی از آنها استفاده نشده است را پاک کنند.
برای مشاهده برنامه‌ها و سرویس‌هایی که در حال حاضر روی گوشی اجرا می‌شوند و شما قادر به مشاهده آنها نیستید، باید پروفایل توسعه‌دهندگان را در اندروید فعال کنید. برای این کار به قسمت تنظیمات و About Phone بروید. در آخرین گزینه عبارتی در مورد شماره ساخت (Build Number) وجود دارد. زمانی که هفت بار آن را به صورت ممتد لمس کنید، گزینه جدیدی در قسمت تنظیمات با عنوان توسعه‌دهندگان (Developer) ایجاد خواهد شد. بعد از وارد شدن به قسمت توسعه‌دهندگان، روی گزینه Running Services یا سرویس‌های اجرایی بزنید. در این قسمت شما سرویس‌ها و برنامه‌های در حال اجرا را به تفکیک رم مورد استفاده مشاهده خواهید کرد.
همچنین در قسمت اول به شما نموداری از میزان فضای استفاده شده و باقی مانده از رم گوشی توسط برنامه‌ها و سرویس‌ها نشان داده می‌شود. شما در این قسمت می‌توانید برنامه‌هایی که بیشترین استفاده از رم گوشی را دارند شناسایی کنید و آنها را پاک یا متوقف کنید. مورد دیگر استفاده از اپلیکیشن‌های جانبی هانند Greenify و Servicely است که کار مشابهی انجام می‌دهند و نمایشی از میزان مصرف باتری و همچنین رم اشغال شده توسط هر برنامه را به شما نمایش می‌دهند تا بتوانید در صورت لزوم برنامه‌های مزاحم و خورنده رم گوشی را پاک کنید. زمانی که برنامه‌های اضافی پاک می‌شود، درخواست برای رم محدود گوشی شما هم کم می‌شود، لذا سرعت پردازش سیستم افزایش می‌یابد.
2. حافظه پر شده یا بهم ریخته
سرعت ذخیره اطلاعات و فراخوانی آنها از روی حافظه‌های داخلی زمانی که فضای آزاد حافظه کاهش پیدا می‌کند، کند می‌شود. یکی از دلایلی که گوشی شما به مرور زمان سرعتش کاهش پیدا می‌کند و مثل روز اول برای شما نمی‌تازد، پر شدن حافظه داخلی است. قسمتی از این اتفاق به دست شما و قسمت دیگری از آن به دست برنامه‌های اجرایی و خود گوشی انجام می‌شود. حافظه گوشی با عکس و تصاویر و اطلاعات خود شما پر می‌شود و از طرف دیگر زمانی که هر برنامه شروع به اجرا شدن می‌کند مقداری فایل اجرایی روی حافظه ذخیره می‌کند که در مدت زمان طولانی حجم عظیمی با عنوان Cache به‌وجود می‌آورند.
خوشبختانه اندروید زمانی که شما با مشکل حافظه رو‌به‌رو می‌شوید اعلانی نمایش می‌دهد و از شما درخواست می‌کند که مقداری از حافظه گوشی را برای انجام عملیات ثانویه سیستم پاک‌سازی کنید. هر چند این پیغام فضای لازم را به شما می‌گوید و با این فضا همچنان سرعت عملکرد گوشی پایین خواهد بود. برای باز کردن حافظه مسلماً می‌دانید که باید از خیر بسیاری از عکس‌ها، ویدیو‌ها و برنامه‌های نصب شده بگذرید. اما راه‌حل بهتر این است که شما قبل از آنکه اندروید کم بودن حافظه را گوشزد کند هر از چند گاهی حافظه گوشی خودتان را چک کنید و در صورت لزوم برنامه‌های اضافی را از آن پاک کنید تا سرعت گوشی به این علت کاهش پیدا نکند.
مشکل بزرگ‌تر دیگری هم می‌تواند در حافظه گوشی‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی به وجود آید و آن‌هم بی‌نظمی در ساختار حافظه است. حتی برنامه‌های قدیمی و پاک شده هم می‌توانند در این مورد دخیل باشند. حافظه همانند اتاق‌های یک خانه تقسیم‌بندی شده است و زمانی که این اتاق‌ها بهم ریخته باشند، اجرا کردن برنامه‌ها از میان اطلاعات مبهم و آشفته سخت خواهد بود. این اتفاق زمانی می‌افتد که گوشی مدت زیادی استفاده شده باشد و فراخوانی و نوشتن‌های زیادی روی حافظه اتفاق افتاده باشد. متأسفانه این مورد را نمی‌توانید به راحتی چاره کنید. البته در مورد دیگر سیستم‌ها مانند کامپیوتر، ابزارهایی در اختیار شما قرار داده شده است که نامرتبی حافظه را رفع کنید.
فلش مموری‌ها و SSD ها همانند حافظه‌های قدیمی و دیسک‌های گردان دارای قطعات متحرک برای فراخوانی داده‌های ذخیره شده نیستند و معمولاً در زمان فراخوانی مشکلاتی از این دست ندارند. اما فراخوانی داده‌ها از داخل سلول‌های ذخیره اطلاعات که روی هم انباشته شده‌اند، باعث کاهش سرعت می‌شود. زمان بررسی یا اسکن داده‌ها برای فراخوانی به علت آشفتگی حافظه و ناهماهنگی در ذخیره‌سازی افزایش پیدا می‌کند و در زمان ذخیره اطلاعات از آنجایی که فضای خالی در میان سایر فضاهای اطلاعاتی پنهان شده است، سرعت ذخیره اطلاعات هم کاهش پیدا می‌کند. این دو عامل در کنار هم باعث می‌شوند در نهایت سرعت گوشی کاهش پیدا کند.
خوشبختانه مهندسان و برنامه‌نویسان اندرویدی سعی کرده‌اند با استفاده از ابزارهای مختلف از آشفتگی حافظه در اثر فراخوانی، ذخیره مجدد و پاک کردن اطلاعات جلوگیری کنند. اما پر شدن حافظه کاری است که به دست شما صورت می‌گیرد. اگر گوشی به شما علائمی در مورد پر شدن حافظه می‌دهد باید کاری کنید که مقداری حافظه برای انجام کارهای سیستمی باز شود. می‌توانید به صورت دستی تعداد از فایل‌های خودتان را پاک کنید یا اگر حوصله این کار را ندارید همه اطلاعات ضروری خودتان را جای دیگری ذخیره کنید و گوشی را به حالت کارخانه و پیش‌فرض بازگردانید.
در این حالت همه اطلاعات و برنامه‌های شما پاک خواهد شد. اما اگر مدت زیادی است که گوشی خریداری کرده‌اید و این مشکل اکنون به‌وجود آمده است، دلیلش قدیمی بودن و استفاده زیاد از حافظه است که چاره‌ای جز عوض کردن گوشی ندارید. راه دیگری هم وجود دارد. شما می‌توانید اطلاعات خودتان را به جای اینکه روی حافظه گوشی ذخیره کنید، روی میکرو کارت ذخیره‌سازی و در صورت لزوم آن را عوض کنید. همچنین راه‌حل نهایی که می‌توانیم به شما بدهیم، استفاده از فضای ابری و ذخیره‌سازی اطلاعات در اینترنت است.
3. عمر باتری
عمر باتری هم می‌تواند در کند شدن گوشی مؤثر باشد. اکثر باتری‌ها (که قبلاً قابل تعویض بودند و اکنون در داخل گوشی‌ها پلمپ شده‌اند) بعد از دو یا سه سال عمر خودشان را کرده و قدرتشان را برای روشن نگه داشتن گوشی ما به مدت یک روز و حتی کمتر از دست می‌دهند. یکی دیگر از مشکلاتی که در خود باتری صورت می‌گیرد، افزایش مقاومت درونی باتری است. مقاومت باتری در اثر کم شدن عمر صفحات داخلی باتری آن‌هم به علت شارژ متوالی و چندین‌باره به وجود می‌آید. البته تعداد شارژ و تخلیه تعریف شده برای هر باتری می‌تواند تا دو سال پاسخگوی نیاز شما باشد. اما بعد از این میزان شارژدهی و شارژ شدن باتری دچار مشکل خواهد شد.
افزایش مقاومت داخلی باتری دو اثر مهم می‌تواند در عملکرد کلی گوشی داشته باشد. همان‌طور که در درس علوم دوران راهنمایی و دبیرستان داشتیم، افزایش مقاومت درون باتری باعث کاهش ولتاژ خروجی از آن خواهد شد. علاوه بر اینکه ولتاژ کاهش پیدا می‌کند، باتری در مدت زمان عملکرد خودش، شروع به گرم شدن خواهد کرد. گرم شدن باتری تنها یک عامل است که زنجیره‌ای از مشکلات دیگر را به وجود می‌آورد. حرارت روی قطعات داخلی گوشی تأثیر می‌گذارد و عملکرد آنها را دچار اختلال می‌کند.
عملکرد پردازنده گوشی به شدت وابسته به دما است. زمانی که گوشی در اثر استفاده از یک باتری قدیمی شروع به گرم شدن می‌کند، واحد کنترل دستور کاهش سرعت پردازنده در جهت کم شدن دمای گوشی را صادر می‌کند. زمانی که پردازنده و رم با سرعت زیاد و حداکثر عملکرد کار می‌کنند، ولتاژ زیادی از باتری می‌گیرند و ولتاژ بالا باعث افزایش دمای بیشتر باتری می‌شود. باتری‌های قدیمی نمی‌توانند درخواست ولتاژ بیشتر و ثابت نگه داشتن ولتاژ در داخل باتری را بدون افت، مدیریت کنند در نتیجه باعث گرم شدن گوشی می‌شوند. به همین دلیل واحد کنترلی دستور کاهش سرعت برای جلوگیری از مشکلات احتمالی و بزرگ‌تر را می‌دهد.
حتی اگر باتری شما بتواند افت ولتاژ را مدیریت کند، افزایش دما باعث خواهد شد که گوشی دوباره راه‌اندازی شود. راه‌اندازی دوباره به معنی اختلال کلی در سیستم و عدم توانایی واحد کنترل در مدیریت مشکل پیش آمده است. تنها راه‌حلی که می‌توانیم برای این مشکل بدهیم این است که باتری گوشی خودتان را عوض کنید. البته با لطفی که شرکت‌های سازنده به شما کرده‌اند، عوض کردن باتری درگوشی‌های جدید به راحتی قبل نیست و شما لازم است خرج بیشتر و حتی در بعضی موارد یک گوشی جدید خریداری کنید.
4. از کار افتادن حافظه
همانند باتری‌ها، حافظه‌های مختلف و رم هم عمر مفید دارند و بعد از مدتی دیگر کارایی قبلی را ندارند و دچار مشکل می‌شوند. عمر مفید حافظه و مموری بر اساس تعداد فراخوانی و ذخیره‌ها، تعیین می‌شود. شاید از خودتان سؤال کنید چگونه ممکن است فرایند خواندن و ذخیره اطلاعات روی قطعه فیزیکی آسیب وارد کند؟ باید بدانید که قطعات الکتریکی داخل رم توسط القا الکترونی باردار و کدگذاری می‌شوند و این فرایند در زمان متوالی باعث می‌شود قطعات عمر مفیدشان را از دست بدهند و با گذشت زمان تخریب شوند.
همانند باتری که با گذشت زمان دچار مقاومت داخلی می‌شود. مشکلی رم و حافظه با استفاده از روش سازمان‌دهی حافظه رفع‌شدنی نیست و این مشکل فیزیکی فقط با تعویض قطعه ممکن است برطرف شود. از جمله علائم مشکلات حافظه و رم، خطاهای متوالی است که در طول اجرای برنامه و ذخیره‌سازی به شما نشان داده می‌شود.
زمانی که یک بخش فیزیکی روی رم و حافظه از بین می‌رود، قسمت دیگر وارد عمل می‌شود تا عملکرد گوشی مختل نشود. به همین دلیل است که شما می‌توانید در بدترین حالت از یک رم تا سه سال استفاده کنید و در خوش‌بینانه‌ترین حالت گوشی می‌تواند تا 10 سال با یک رم به کار خودش ادامه دهد. خوش‌بینانه‌ترین حالت ما برای کسانی است که هیچ کاری با گوشی نمی‌کنند و در حد جواب دادن به تماس از آن استفاده می‌کنند.
5. سیستم عامل و به‌روزرسانی‌ها
کرم از خود درخت است! یکی دیگر از تئوری‌هایی که در مورد کاهش سرعت پردازنده‌ها و سیستم موبایلی وجود دارد و محدود به سیستم عامل اندروید نمی‌شود، برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها است. برنامه‌های کاربردی که به‌صورت پیش‌فرض روی سیستم عامل نصب هستند، هر از چند گاهی با اجازه و حتی بدون اجازه شما شروع به آپدیت کردن خودشان می‌کنند. این آپدیت کردن به نفع خودشان است اما سیستم شما را به‌کل می‌تواند مختل کند. اغلب نرم‌افزارها برای استفاده بهتر از نوآوری‌های موجود در سخت‌افزار شروع به آپدیت شدن می‌کنند، اما نمی‌دانند که گوشی شما قدیمی است و این باعث می‌شود که سیستم دچار اختلال در درخواست و عملکرد نهایی شود.
البته نظرهای متفاوتی در این مورد وجود دارد. بسیاری از افراد متخصص معتقدند که این عامل نمی‌تواند تأثیری در سرعت داشته باشد چرا که دستگاه‌های قدیمی اندرویدی مدتی است هیچ به‌روزرسانی دریافت نکرده‌اند و گوشی‌هایی که به‌روزرسانی داشته‌اند دارای حداقل سخت‌افزار لازم برای اجرای سیستم عامل هستند. اما در مورد iOS داستان متفاوت است. چرا که اپل همیشه به اینکه همه گوشی‌های خودش می‌توانند سیستم عامل‌های جدید را اجرا کنند، افتخار می‌کند. اغلب برنامه‌های شخص ثالث که توسط توسعه‌دهندگان تولید شده‌اند، نیاز به رم آنچنان بالایی ندارند که باعث شود عملکرد گوشی دچار مشکل شود.
همان‌طور که در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم، توسعه‌دهندگان تلاش کرده‌اند مصرف باتری توسط برنامه‌های خودشان را کاهش دهند و این به معنی زیاد نبودن مصرف کنونی رم توسط برنامه‌ها است. هرچند تعداد زیادی برنامه روی گوشی می‌تواند وجود داشته باشد اما از نظر ما، این عامل نمی‌تواند باعث کاهش زیاد سرعت گوشی شود.
6. پدیده تلقین غلط
این پدیده بر خلاف تصور شما اصلاً به گوشی ربطی ندارد و در مغز شما شکل می‌گیرد. اکثر ما زمانی که یک گوشی جدید خریداری می‌کنیم انتظار داریم همه مرزهای سرعت را بشکند و بدون هیچ مشکلی، هر کاری که ما دوست داشتیم انجام دهد. این در حالی است که گوشی‌های جدید هم روزی قدیمی می‌شوند و نمی‌توانند مثل قبل باشند و نیازهای ما را بر اساس آنچه که گوشی‌های پرسرعت انتظار داریم برآورده کنند. در این حالت با اینکه هیچ مشکلی در گوشی وجود ندارد، ما احساس خواهیم کرد گوشی کند است. این در حالی است که یک گوشی قدیمی می‌تواند با مراقبت کافی تا ده سال هم به راحتی کار کند.
مشکلات گوشی شما که در روزهای ابتدایی هم وجود داشتند، با گذر زمان به رخ کشیده شده و باعث ناراحتی می‌شوند. این در حالی است که این مشکلات سابق بر این هم وجود داشته است و تنها شما به علت علاقه خودتان آن را نادیده گرفته بودید. همه ما می‌دانیم که گوشی‌هایمان از همان روز اول کند و شاید هم دارای مشکل بودند.
سخن پایانی
پیر شدن گوشی‌هایمان را باید همانند پیر شدن خودمان قبول کنیم و واقعیت را بپذیریم که گوشی سه سال پیش نمی‌تواند همانند یک گوشی جدید کار کند و مشکلات متعددی خواهد داشت. اما با روش‌هایی که گفته شد می‌توانید تا حدودی از مشکلات خودتان را کم کنید.