خشم ژاپن از تولید انیمه با هوش مصنوعی OpenAI

تنش میان صنعت سرگرمی ژاپن و شرکت‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی وارد مرحله‌ای تازه شده است. دولت ژاپن رسماً به OpenAI هشدار داده تا از تولید محتوایی که به‌طور مستقیم از سبک هنری انیمه و مانگا الهام می‌گیرد، خودداری کند. این هشدار پس از انتشار گسترده‌ی ویدیوهای ساخته‌شده با مدل ویدیوساز Sora 2 صورت گرفت؛ مدلی که از ابتدای مهر ۱۴۰۴ در دسترس کاربران قرار گرفته است.

پیش‌تر نیز مدل تولید تصویر GPT-4o Image Generation با انتقادهایی مشابه روبه‌رو شده بود، زیرا کاربران توانسته بودند تصاویری مشابه آثار استودیو معروف Ghibli خلق کنند.

طبق گزارش IGN، مینورو کیوچی، وزیر استراتژی مالکیت فکری و هوش مصنوعی ژاپن، اعلام کرد که کابینه‌ی این کشور به‌صورت رسمی از OpenAI خواسته است از نقض دارایی‌های فرهنگی ژاپن مانند مانگا و انیمه جلوگیری کند. او تأکید کرد که آثار هنری ژاپن «گنجینه‌های غیرقابل جایگزین» هستند و باید در برابر استفاده‌ی بدون مجوز از سوی مدل‌های هوش مصنوعی محافظت شوند.

چند روز پیش از این سخنان، آکیهیسا شیوزاکی، معاون دبیرکل حزب حاکم ژاپن (LDP)، هشدار داده بود که در صورت تداوم وضعیت، ممکن است دولت ماده ۱۶ قانون ترویج هوش مصنوعی ژاپن را فعال کند. این ماده به دولت اجازه می‌دهد از شرکت‌ها توضیحاتی رسمی درباره‌ی عملکرد مدل‌های هوش مصنوعی، فیلترهای حفاظتی و سازوکار حذف محتوای ناقض حقوق بگیرد.

پس از عرضه‌ی مدل GPT-4o Image Generation حدود هفت ماه پیش، کاربران متوجه شدند که این مدل قادر است تصاویر باکیفیتی شبیه آثار استودیو جیبلی (Studio Ghibli) تولید کند. در نسخه‌ی جدیدتر، یعنی Sora 2، کاربران توانستند ویدیوهایی ۲۰ ثانیه‌ای با رزولوشن 1080p و صدا تولید کنند، و بسیاری از آن‌ها شامل شخصیت‌هایی از فرنچایزهای مشهور مانند Pokémon ،Mario ،One Piece و Demon Slayer بودند.

در حالی که این ویدیوها محبوبیت زیادی در شبکه‌های اجتماعی پیدا کردند، منتقدان معتقدند چنین استفاده‌ای از سبک و شخصیت‌های انیمه بدون مجوز، نقض آشکار قوانین کپی‌رایت ژاپن است. بر اساس قانون ترویج هوش مصنوعی ژاپن که از ۱۰ شهریور ۱۴۰۴ اجرایی شده، هدف این کشور تبدیل شدن به «دوستدارترین کشور برای توسعه‌ی هوش مصنوعی» است، اما بدون چشم‌پوشی از حقوق مالکیت فکری. طبق ماده ۱۶، دولت می‌تواند تحقیقاتی درباره‌ی نقض حقوق انجام دهد و نام شرکت‌هایی را که همکاری نکنند، به‌صورت عمومی افشا کند؛ هرچند جریمه مالی در این قانون پیش‌بینی نشده است.

هشدار رسمی دولت ژاپن به OpenAI نشان می‌دهد که چالش میان نوآوری هوش مصنوعی و حقوق خالقان آثار هنری وارد فاز جدی‌تری شده است. هرچند هدف قانون جدید ژاپن تشویق توسعه‌ی هوش مصنوعی است، اما حفظ میراث فرهنگی و هنری کشور نیز در اولویت قرار دارد. اگر OpenAI نتواند راه‌حلی برای شفاف‌سازی داده‌های آموزشی و جلوگیری از بازتولید محتوای محافظت‌شده ارائه دهد، احتمال دارد شاهد تنش دیپلماتیک و فرهنگی گسترده‌تری میان ژاپن و شرکت‌های فناوری غربی باشیم.