سندروم پای بی قرار مهم‌تر از سندروم دست بی قرار + روش های درمان

احساس می‌کنید اگر پایتان را تکان ندهید عصبی می‌شوید؟ احتمالا دچار سندروم پای بی قرار هستید. با ما باشید تا این اختلال و علائم آن را بررسی کنیم.

وجود یک بیماری به نام سندروم دست بی قرار را به تازگی در سریال پایتخت 6 مشاهده کردید؛ اما آنچه سندروم دست بی قرار را کم اهمیت می‌کند، بیماری مهم و جدی دیگری به نام سندروم پای بی‌قرار است. سندروم پای بی قرار یا RLS اختلال طولانی مدتی است که فرد دچار احساس ناخوشایند یا درد در ناحیه پا (از انگشت پا تا ران) می‌شود و احساس می‌کند لازم است پایش را بکشد یا تکان دهد. این احساس معمولا زمانی رخ می‌دهد که فرد به مدت طولانی نشسته یا دراز کشیده باشد؛ مانند هنگامی که در هواپیما یا سینما نشسته‌اید و نمی‌توانید پاهایتان را تکان دهید. در ادامه دلایل علمی و پزشکی این سندروم و علائم آن را بررسی و درمان‌های خانگی و درمان پزشکی آن را نیز معرفی می‌کنیم. با پلازا همراه باشید.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• سندروم پای بی قرار چیست؟
• نشانه های سندروم پای بی قرار
• علت سندروم پای بی قرار
• عوامل خطر
• انواع سندروم پای بی قرار
• درمان سندروم پای بی قرار
• 10 نکته برای کاهش علائم سندروم پای بی قرار
• جمع بندی

سندروم پای بی قرار چیست؟

سندروم پای بی قرار یا RLS شرایطی است که در آن حرکت پا، غیر قابل کنترل می‌شود. این مشکل زمانی که به سندروم دست بی قرار هم دچار باشید، در خصوص حرکت دست به وجود می‌آید. این سندروم معمولا به دلیل احساس ناراحتی ایجاد می‌شود. سندروم پای بی قرار معمولا هنگام بعد از ظهر یا شب زمانی که نشستید یا دراز کشیدید اتفاق می‌افتد. در این هنگام معمولا حرکت پاها این احساس ناخوشایند یا درد را به طور موقت کاهش می‌دهد.

سندروم پای بی قرار که به آن بیماری ویلیس اکبوم هم گفته می‌شود می‌تواند در هر سنی شروع شود؛ اما معمولا با افزایش سن این درد بیشتر و بدتر می‌شود و در خانم‌ها هم به علت کم خونی این سندروم شایع‌تر است. این بیماری خواب را به هم می‌ریزد و می‌تواند فعالیت‌های روزانه را نیز دچار اختلال کند.

نشانه های سندروم پای بی قرار

افرادی که سندروم پای بی قرار دارند معمولا احساس ناخوشایندی در پاها به خصوص نرمه ساقه پا دارند؛ احساسی مانند خارش، گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش یا حرکت حشرات روی پوست. بیمار برای کاهش آن حس می‌کند باید پاهایش را تکان دهد یا بکشد. این احساس ناخوشایند می‌تواند در نواحی دیگر بدن مثل بازوها، آرنج یا سر هم وجود داشته باشد. شایع‌ترین مورد هم بعد از سندروم پای بی قرار، سندروم دست بی قرار است که فرد کنترل دست‌های خود را ندارد. در بیماری سندروم دست بی قرار بیمار به صورت ناخودآگاه و در صورت قرار گرفتن در موقعیت‌های هیجانی، حرکاتی توسط دست خود انجام می‌دهد که از کنترل او خارج است.

این احساس ناخوشایند معمولا در هر دو سمت بدن اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند در یک طرف بدن هم ایجاد شود یا حتی این احساسات از یک طرف شروع و به سمت دیگر بدن کشیده می‌شود.

نشانه‌های سندروم RLS از متوسط تا حد غیر قابل تحمل متغیر است. این احساس ناخوشایند ممکن است بیاید و برود؛ به قول معروف بگیرد و ول کند. نشانه‌ها اغلب اوایل صبح ناپدید می‌شوند و افرادی که به این سندروم دچارند معمولا اوایل صبح می‌خوابند. برای برخی افراد، علائم ممکن است باعث بی‌خوابی شدید شود که می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را در طول روز به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

علت سندروم پای بی قرار

علت سندروم پای بی قرار و همچنین سندروم دست بی قرار به طور قطعی مشخص نشده است؛ اما نقش عوامل زیر ثابت شده است.

عامل وراثت

بیشتر مواقع سندروم پای بی قرار ارثی است؛ به خصوص اگر علایم آن قبل از 40 سالگی نمایان شود. معمولا افرادی که به این سندروم دچارند، حداقل یکی دیگر از اعضای خانواده آن‌ها نیز این علایم را دارد.

دوران حاملگی

تغییرات هورمونی در دوران حاملگی ممکن است به طور موقت نشانه‌ها و علائم RLS را افزایش دهد. برخی از خانم‌ها نیز برای اولین بار در دوره حاملگی به این سندروم دچار می‌شوند، به خصوص ماه‌های آخر بارداری. اگرچه بیشتر مواقع بعد از زایمان، علائم سندروم پای بی قرار ناپدید می‌شوند. بسیاری از این علائم برای بیماران مبتلا به سندروم دست بی قرار هم صدق می‌کند.

عوامل خطر

سندروم RLS در هر سنی ایجاد می‌شود. این بیماری حتی در کودکان هم دیده شده است و معمولا با درد ناشی از رشد استخوان اشتباه گرفته می‌شود. پای بی قرار معمولا یک مشکل پزشکی جدی و خطرناک نیست؛ اما معمولا با شرایط دیگری همراه می‌شود. یعنی اگر بیماری‌های زیر را دارید، بیشتر مستعد دچار شدن به سندروم پای بی قرار خواهید بود.

• نوروپاتی محیطی: این التهاب اعصاب در دست و پا گاهی اوقات ناشی از بیماری‌های مزمن مانند دیابت و اعتیاد به الکل است.
• کمبود آهن: حتی اگر کم خون نباشید، کمبود یا فقر آهن می‌تواند باعث ایجاد یا حتی بدتر شدن سندروم پای بی قرار شود.

• نارسایی کلیه: اگر نارسایی کلیه دارید، ممکن است کمبود آهن نیز داشته باشید. هنگامی که کلیه‌ها به درستی کار نکنند، مقدار آهن در خون کاهش می‌یابد. بنابراین نارسایی کلیه و در پی آن فقر آهن ممکن است باعث تغییراتی در شیمی بدن و در نتیجه ایجاد یا شدید شدن سندروم RLS شود.
• ضایعات نخاعی: ضایعات نخاعی در اثر صدمه و آسیب به نخاع ممکن است باعث بروز علائم سندروم پای بی قرار شود.

انواع سندروم پای بی قرار

دو نوع اصلی برای این سندروم تعریف می‌شود. دانستن نوع سندروم RLS به درمان آن کمک می‌کند. در ادامه این دو نوع سندروم و علت و شرایط آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

سندروم پای بی قرار اولیه

در سندروم پای بی قرار اولیه علت بروز بیماری مشخص نیست. نسبت به سندروم ثانویه رایج‌تر است و ویژگی‌های زیر را دارد:

• معمولا علت آن ژنتیکی است.
• پیش از 40 سالگی شروع می‌شود.
• در کودکان هم این سندروم دیده می‌شود.
• با افزایش سن علائم هم بدتر می‌شود.
• درمان ندارد و با انجام یک سری کارها یا رژیم غذایی می‌توان آن را کنترل کرد.

سندروم پای بی قرار ثانویه

این اختلال در نتیجه یک بیماری دیگر ایجاد می‌شود. برخلاف سندروم اولیه ارثی نیست و دارای ویژگی های زیر است:

• به طور ناگهانی شروع می‌شود.
• علائم آن با گذشت زمان بدتر نمی‌شود.
• در اثر ببیماری‌هایی مانند دیابت، کمبود آهن، نارسایی کلیوی، نوروپاتی محیطی، بیماری پارکینسون، بارداری و آرتریت روماتوئید ایجاد می‌شود.
• درمان آن در گروی درمان بیماری اصلی است.

درمان سندروم پای بی قرار

هیچ درمان قطعی برای سندروم پای بی قرار اولیه وجود ندارد. اگرچه درمان‌های مختلف اغلب می‌توانند به تسکین علائم و دردهای آن کمک کنند. برای درمان سندروم پای بی قرار ثانویه باید در ابتدا بیماری اصلی درمان یابد.

اولین قدم

اولین و همیشگی‌ترین گام برای درمان بیماری این است که خود درمانی نکنید. مهم‌ترین قدم برای درمان این سندروم اجتناب از غذاهایی است که باعث بدتر شدن بیماری می‌شوند؛ مانند الکل، کافئین و نیکوتین. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید و ببینید آیا این داروها باعث بروز سندروم پای بی قرار شده است یا خیر.

اگر سندروم پای بی قرار ثانویه دارید، ابتدا باید بیماری‌های اصلی خود را درمان کنید. در این موارد معمولا مکمل‌های غذایی برای کمبود ویتامین یا مواد معدنی تجویز می‌شوند. برای بعضی از افراد، این ویتامین‌ها برای برطرف شدن علائم سندروم RLS کافی است. گاهی ممکن است برای بیمار، درمان‌های فیزیوتراپی و خود مراقبتی نیز تجویز شود؛ مانند کشش اندام‌های بدن و حمام آب گرم یا سرد.

تجویز دارو

استفاده از داروی روزانه معمولا برای افرادی تجویز می‌شود که حداقل 3 شب در هفته علائم سندروم پای بی قرار داشته باشند. به خاطر داشته باشید داروهایی که برای سندروم RLS اولیه تجویز می‌شوند، بیماری را درمان نمی‌کنند و تنها علائم و دردهای ناشی از آن را تسکین می‌دهند. افرادی که به طور پراکنده این علائم در آن‌ها دیده می‌شود، فقط در صورت بروز علائم باید دارو را مصرف کنند. استفاده از هر دارو و درمانی بدون نظر و تجویز پزشک ممنوع است.

درمان های خانگی سندروم پای بی قرار

اگر به سندروم پای بی قرار مبتلا هستید، می‌دانید که به دلیل حسی که در پاها ایجاد می‌شود دوست دارید دست و پاهایتان را بکشید؛ به خصوص در شب و هنگام خواب که این حس بی‌قراری بیشتر می‌شود. در ادامه چند راهکار که می توانید در خانه انجام دهید تا درد کمتری احساس کنید را برای شما آورده‌ایم.

خواب منظم

به هم خوردن ساعت خواب همیشگی‌تان می‌تواند علائم RLS را بدتر کند. پس سعی کنید مثل همیشه به رختخواب بروید و همان ساعت همیشگی بیدار شوید. اتاق خواب را خنک، تاریک و راحت نگه دارید. تلویزیون و کامپیوتر را در اتاق خواب نگه ندارید.

استفاده از قرص آهن

از آنجایی که کمبود آهن می‌تواند باعث تشدید RLS شود، احتمالا پزشک به شما توصیه می‌کنید قرص آهن مصرف کنید. مصرف سایر مکمل‌ها نیز می‌تواند کمک کند؛ مانند قرص فولیک اسید، منیزیم و ویتامین B12.

10 نکته برای کاهش علائم سندروم پای بی قرار

برای کاهش علائم سندروم پای بی قرار می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• پرهیز یا کاهش مصرف الکل، کافئین و نیکوتین حداقل چند ساعت قبل خواب
• مصرف هرگونه دارو با مشورت پزشک
• هر روز ورزش کنید.
• پاهای خود را هر روز بعد از خواب و قبل از خواب بکشید.
• ماساژ مرتب و روزانه پاها
• در طول روز نخوابید.
• از تخت خواب فقط برای خوابیدن استفاده کنید. از انجام کارهایی مانند غذا خوردن، فیلم دیدن و غیره بر روی تخت بپرهیزید.
• مواقع استرس و ناراحتی از تختخواب استفاده نکنید.
• انجام آزمایش خون برای بررسی میزان آهن خون و نارسایی کلیوی
• ماساژ پا در آب گرم

جمع بندی

در این مقاله به بررسی سندروم پای بی قرار که بسیار جدی‌تر از سندروم دست بی قرار است پرداختیم؛ اختلالی که می‌توان گفت 15 درصد افراد به آن مبتلا هستند. این سندروم چیست و علائم و روش‌های درمان آن به چه صورت هستند؟ چه موقع لازم است به دکتر برویم و داروی آن چیست؟ تمامی این سوال‌ها را در این مقاله پاسخ دادیم و در انتها 10 نکته‌ای که باعث می‌شود شدت آن کمتر شود را نیز بازگو کردیم.