نقد انیمه شاهزاده مونونوکه، شاهکاری از هایائو میازاکی

تقریبا تمام مردم دنیا نام هایائو میازاکی نابغه را شنیده‌اند. میازاکی تاکنون انیمه‌های بسیار جذابی را در کارنامه دارد که برخی از آن‌ها کودکی ما را رنگین‌تر کرده‌اند. انیمه شاهزاده مونونوکه نیز یکی از آثار زیبای میازاکی است که در سال 1997 منتشر شد. با ما همراه باشید تا با هم انیمه Princess Mononoke مورد بررسی قرار دهیم.

انیمه پرنسس مونونوکه یکی از زیباترین انیمه‌های سینمایی است که تجربه فوق العاده‌ای برای دوست‌داران ژانر فانتزی است. این انیمه می‌تواند حتی نظر کسانی که به انیمه علاقه ندارند را نیز به خود جلب کند؛ چرا که دارای داستانی جذاب با معانی عمیق و همچنین شخصیت پردازی هوشمندانه‌ای است. تمام این عوامل سبب شده تا این انیمه به پردرآمدترین فیلم ژاپن در سال 1997 تبدیل شود.

فهرست مطالب

داستان انیمه شاهزاده مونونوکه

داستان این انیمه با حمله شیاطین به روستای امیشی (Emishi) در دوره موروماچی ژاپن آغاز می‌شود. آخرین شاهزاده امیشی، یعنی آشیتاکا (Ashitaka) برای محافظت از دهکده با شیطان درگیر شده و آن را به هلاکت می‌رساند. اما حین نبرد بازوی آشیتاکا زخمی شده و به یک نفرین لاعلاج دچار می‌شود. این نفرین به او قدرتی ماورایی می‌شود، اما همزمان درد بسیار وحشتناکی نیز دارد و در نهایت منجر به مرگ او خواهد شد.

در دهکده هیچکس نمی‌تواند آشیتاکا را از شر این نفرین خلاص کند. تا این که های-ساما (Hī-sama) یکی از بزرگان دهکده به او می‌گوید که ممکن است در سرزمین‌های غربی که خواستگاه شیطان است، درمانی برای این نفرین پیدا کند. بدین ترتیب، آشیتاکا راهی سفری دور و دراز به سرزمین‌های غربی می‌شود تا بتواند درمانی برای نفرین بیابد.

در راه به سوی غرب، آشیتاکا به یک جنگل بزرگ می‌رسد. او راهبی به نام جیگو (Jigo) را ملاقات می‌کند که به آشیتاکا می‌گوید در این جنگل روحی زندگی می‌کند که به «روح جنگل» معروف است و احتمالا روح جنگل بتواند نفرین او را از بین ببرد. بنابراین، آشیتاکا تصمیم می‌گیرد تا این شانس را امتحان کند و چند وقت در دهکده آهن که در نزدیکی جنگل است، بماند.

دهکده آهن توسط زنی به نام بانو ابوشی (Eboshi) اداره می‌شود. کسی که تمام طردشده‌ها و جزامیان را دور خود جمع کرده و با ساخت تجهیزات آهنی مانند تفنگ و توپ روزگار می‌گذرانند. آشیتاکا به زودی متوجه می‌شود که ابوشی قصد دارد در ازای بهبودی جزامیان و کسب زندگی جاودانه، روح جنگل را بکشد و سرش را به امپراتور تقدیم کند.

از سویی دیگر، دختری زیبا و قوی به نام سان (San) در جنگل زندگی می‌کند که با گرگ‌ها بزرگ شده و بین اهالی روستا با نام «پرنسس مونونوکه» شناخته می‌شود. سان از نسل بشر و تمامی اهالی روستا که درختان را قطع می‌کنند و به دنبال کشتن روح جنگل هستند، متنفر است. او با تمام وجود قصد دارد از خانواده گرگش و همچنین روح جنگل مراقبت کند. این سبب می‌شود تا جدالی سخت بین سان و ابوشی درگیرد. آشیتاکا نیز در این بین باید راهی پیدا کند که از سان مراقبت کند و همچنین اجازه ندهد اهالی روستا آسیب ببینند.

شخصیت های انیمه شاهزاده مونونوکه

همانطور که پیشتر ذکر کردیم، یکی از نقاط قوت این انیمه شخصیت پردازی بی‌نظیر آن است. شخصیت‌ها با تصمیمات و عملکردهای خود مخاطبان را به فکر فرو می‌برند و می‌توانند ذهن مخاطب را به چالش بکشند. کاراکترهای انیمه Princess Mononoke به شرح زیر هستند:

آشیتاکا (Ashitaka)

آشیتاکا آخرین شاهزاده امیشی است که بعد از دچار شدن به نفرین برای درمان به سمت سرزمین‌های غربی می‌رود. او پسری مهربان و در عین حال جنگجویی قابل است به قدری که توانست به تنهایی شیطان گراز را شکست دهد. آشیتاکا به شاهزاده مونونوکه علاقمند می‌شود و تمام تلاشش را می‌کند که از او مراقبت کند.

یوجی ماتسودا (Yōji Matsuda) صداپیشگی این شخصیت را برعهده دارد. او یکی از صداپیشه‌های قابل ژاپنی است که در کنار دوبله، بازیگری را نیز دنبال می‌کند. علاوه بر انیمه شاهزاده مونونوکه، ماتسودا در انیمه‌هایی همچون شبه در پوسته به جای شخصیت سرهنگ مک لاکان (Marshall McLachlan)، در انیمه نائوشیکا روستای باد به جای شخصیت آسبل (Asbel) و در انیمه دختری که در زمان پرش کرد به جای شخصیت سوجیرو تاکاسه (Sōjirō Takase) نیز حضور داشته است.

بد نیست بدانید که ویلیام گیثر کراداپ (William Gaither Crudup) معروف به بیلی کراداپ بازیگر مشهور هالیوودی دوبله انگلیسی این شخصیت را برعهده داشته است. بیلی کراداپ را برای بازی عالی و فوق‌ العاده‌اش در فیلم‌ لیگ عدالت با نقش هنری آلن (Henry Allen) شناخته می‌شود.

سان (san)

سان دختری زیبا و بسیار قوی است که از کودکی به همراه گرگ‌ها بزرگ شده و در جنگل زندگی می‌کند. او معمولا سوار بر یک گرگ دیده می‌شود و با خنجری که در دست دارد با هر متجاوزی می‌جنگد. سان خود را موظف می‌داند که از روح و تمامی موجودات جنگل مراقبت کند. به همین دلیل، از تمامی انسان‌ها متنفر است و گاها با ابوشی درگیر می‌شود. دیری نمی‌گذرد که سان به آشیتاکا علاقمند می‌شود، اما اجازه نمی‌دهد احساسات شخصیش مانعی برای رسیدن به هدفش باشند.

یوریکو ایشیدا (Yuriko Ishida) بازیگر و صداپیشه ژاپنی شخصیت جذاب سان را دوبله کرده است. یوریکو بیشتر از این که یک صداپیشه باشد، یک بازیگر بوده و تاکنون در فیلم‌های بسیاری نقش آفرینی کرده است. از بین فیلم‌های او می‌توان به لایو اکشن پاک شده که از روی یک انیمه ساخته شده است، اشاره کرد.

کلر کاترین دانز (Claire Catherine Danes) بازیگر آمریکایی صداپیشه انگلیسی شخصیت سان بوده است. کلر دانز یکی از شناخته‌شده‌ترین بازیگران زن هالیوود است و فیلم‌های ارزشمندی در کارنامه خود دارد. یکی از این فیلم‌ها رمئو و ژولیت بود که در این فیلم نقش روبروی لئوناردو دیکاپریو را برعهده داشت.

بانو ابوشی (Lady Eboshi)

بانو ابوشی رئیس دهکده آهن است که تمام طردشدگان و جزامیان را دور خود جمع کرده است. او می‌خواهد روح جنگل را بکشد و مردم دهکده‌اش را نجات دهد. او به آشیتاکا پناه می‌دهد و به او درباره روح جنگل و سان می‌گوید. بانو ابوشی یکی از قوی‌ترین شخصیت‌های انیمه princess Mononoke است.

یوکو تاناکا (Yūko Tanaka) بازیگر ژاپنی صداپیشگی این شخصیت را برعهده داشته است. او در انیمه Tales from Earthsea که به کارگردانی گورو میازاکی (پسر هایائو میازاکی) ساخته شده است، به جای شخصیت کاب صحبت کرد.

ماینی درایور (Minnie Driver) نیز در دوبله انگلیسی صداپیشگی بانو ابوشی را برعهده داشته است. خانم درایور یک بازیگر بریتانیایی است که از بین آثار موفق او می‌توان به فیلم زنبوردار اشاره کرد. او در این فیلم با جیسون استاتاهام همبازی بود.

نقد انیمه شاهزاده مونونوکه

انیمه شاهزاده مونونوکه یکی از آثار به یادماندنی و همچنین تکرارنشدنی بوده که توسط استودیو جیبیلی و به کارگردانی پادشاه انیمه جهان هایائو میازاکی ساخته شده است. تاریخ پخش انیمه شاهزاده مونونوکه به 12 جولای 1997 (21 تیر 1376) برمی‌گردد. مدت زمان انیمه Princess Mononoke نیز 133 دقیقه است.

انیمه پرنسس مونونوکه به موضوعات بسیار مهمی همانند محیط زیست و اهمیت نگهداری از آن می‌پردازد. میازاکی با ترکیب مضامین و تم شینتو که یک آیین مذهبی در ژاپن است با محیط زیست سعی داشت داستانی بسازد که علاوه بر سرگرم‌ کردن مخاطب، درس‌های بسیاری را به او بیاموزد.

روند ساخت انیمه شاهزاده مونونوکه

بد نیست بدانید که میازاکی برای ساخت انیمه Princess Mononoke راه پرچالشی را طی کرد. ایده داستان پرنسس مونونوکه کمی پس از اکران اولین انیمه‌اش قلعه کالیوستر (1979) به ذهن میازاکی رسید. او طرحی از یک شاهزاده خانم که با گرگ‌ها زندگی می‌کند را در ذهن خود ترسیم کرد. اما پیشنهاد ساخت یک انیمه از این داستان توسط شرکت‌های مختلفی رد شد. بدین ترتیب، او طرح اولیه این داستان را در قالب یک کتاب در سال 1983 منتشر کرد؛ بعدها در سال 2014، این کتاب تحت عنوان «پرنسس مونونوکه: اولین داستان» دوباره منتشر شد.

در سال 1994 و پس از اکران موفقیت‌آمیز انیمه Nausicaä of the Valley او کار بر روی این پروژه را آغاز کرد، اما متاسفانه در دسامبر همان سال با مشکل writer’s block روبرو شد؛ مشکلی که اکثر نویسندگان دچار آن می‌شوند و طی آن دیگر ایده جدیدی به ذهنشان نمی‌رسد.

بنابراین، میازاکی تصمیم گرفت پروژه ساخت انیمه شاهزاده مونونوکه را مدتی کنار بگذارد و بر روی انیمه کوتاه On Your Mark (1995) کار کند. سپس میازاکی به همراه مدیران هنری خود از جزیره یاکوشیما دیدن کردند تا تصویر زمینه انیمه Princess Mononoke را انتخاب کنند. این شد که ایده‌های نهایی در ذهن آن‌ها نقش بست و پروژه پرنسس مونونوکه باری دیگر از سر گرفته شد.

بررسی شخصیت‌های انیمه پرنسس مونونوکه

بررسی انیمه Princess Mononoke به ما نشان می‌دهد که دو گروه از شخصیت‌ها در این انیمه وجود دارند؛ یک گروه که طبیعت را چیزی جز وسیله‌ای برای رسیدن به هدفشان نمی‌دانند و گروه دیگر آن را ستایش پرستش می‎بینند. این می‌تواند تداعی‌گر انسان‌های دنیای واقعی خودمان باشد و انسان‌هایی را به تصویر بکشد که روز به روز به محیط زیست و طبیعت آسیب می‌رسانند.

از سویی دیگر، آشیتاکا شخصیت اصلی داستان، نیز به نوبه خود جای بحث دارد. او با وجود نیت‌های خیرخواهانه و صلح طلبانه‌اش برای برقرار کردن صلح بین دنیای خدایان و انسان‌ها، اصلا شباهتی به یک قهرمان ندارد. او شخصیتی بسیار ساده لوح دارد که با شخصیت تندخو و قلب پر از تنفر سان در تضاد است. اما این دو شخصیت متضاد وقتی در کنار هم قرار می‌گیرند مکمل هم خواهند بود و یک زوج بسیار عالی را به نمایش می‌گذارند.

تمام کاراکترهایی که در این انیمه وجود دارند، از خدایان و ارواح گرفته تا ساکنین دهکده، همه و همه کاستی‌ها و نقص‌هایی دارند که آن‌ها را برای ما ملموس‌تر می‌کند.

مضامین انیمه شاهزاده مونونوکه

ژانر انیمه Princess Mononoke تاریخی، فانتزی و درام است. در وهله اول این انیمه تمام کلیشه‌ها را کنار گذاشته است و به هیچ وجه قصد نشان دادن قهرمانانی که کارهای بزرگ و سرنوشت‌سازی انجام می‌دهند را ندارد. بلکه مضمون اصلی داستان طبیعت و چگونگی رفتار انسان‌ها با آن است.

این یک داستان ساده از تقابل خیر و شر نیست، بلکه داستان چگونگی مبارزه انسان‌ها، حیوانات جنگلی و خدایان طبیعت برای گرفتن سهم خود از نظم نوظهور جدید است. سان و لیدی ابوشی را می‌توان همزمان قهرمان یا شرور دانست؛ سان از جنگل دفاع می‌کند، اما همچنین به افراد بی‌گناه حمله می‌کند در مقابل با ابوشی سعی می‌کند جنگل را نابود کند، اما هر کاری که او انجام می‌دهد برای محافظت از روستای خود و دیدن آبادانی آن است. این ابهامات نشان می‌دهد که هیچ خیر و شری در این انیمه وجود ندارد و همگی شخصیت‌های خاکستری هستند که اهداف خاص خود را دارند. درواقع، این موضوع یکی از جذابیت‌های انیمه است.

امتیازات انیمه Princess Mononoke

انیمه شاهزاده مونونوکه تاکنون در سایت‌های مختلفی مورد ارزیابی قرار گرفته و نمرات گوناگونی را از سوی کاربران دریافت کرده است. این انیمه در سایت جهانی imdb نمره 8.3 و در سایت محبوب اوتاکوها سایت my anime list نمره 8.7 را از 10 دریافت کرده است.

کلام آخر

انیمه شاهزاده مونونوکه یکی از شاهکارهای بی‌نظیر استاد هایائو میازاکی است که بعد از گذشت بیش از 2 دهه هنوز هم تازگی دارد. این انیمه یکی از زیباترین آثار ساخته شده توسط استودیو جیبیلی است که هیچ‌کس نباید آن را از دست بدهد. پس اگر هنوز آن را تماشا نکردید، وقت را تلف نکنید و به همراه دوستان و خانواده خود به تماشای این اثر زیبا بنشینید.