عرق کردن زیاد بدن نوعی وضعیت پزشکی است که با تعریق بیش از حد و غیرعادی بدن مشخص میشود و دلایل خاصی دارد. علل عرق کردن زیاد بدن چیست؟ می‌دانید؟ اختلال هیپرهیدروز (Hyperhidrosis) شرایطی است که منجر به تعریق بیش از حد بدن میشود. این نوع تعریق می‌تواند در شرایط غیرمعمول مانند آب و هوای خنک و یا بدون وجود هیچگونه محرکی اتفاق بیفتد.
عرق کردن زیاد بدن همچنین می‌تواند ناشی از برخی شرایط پزشکی خاص مانند یائسگی یا پرکاری تیروئید باشد. تعریق بیش از حد ناشی از اختلال هیپرهیدروز می‌تواند تنها یک قسمت از بدن و یا تمام بدن را تحت تاثیر قرار دهد. حتما تاکنون برای هرکسی پیش آمده است که در برخی روزها بیشتر از روزهای دیگر دچار تعریق شده باشد. عرق کردنی که بر اثر آب و هوای گرم و یا انجام فعالیت بدنی مانند ورزش باشد، کاملا طبیعی است، اما تعریقی که بدون هیچگونه محرکی به وجود آید، نشان‌دهنده یک مشکل نهان در بدن است. در ادامه این مقاله از پلازا اختلال هیپرهیدروز یا همان عرق کردن زیاد بدن را به طور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
اختلال تعریق بیش از حد بدن و انواع آن
اختلال هیپرهیدروز یا تعریق زیاد بدن (Excessive Sweating) نوعی مشکل پزشکی محسوب میشود که با عرق کردن زیاد بدن خود را نشان می‌دهد. یعنی بدن فرد، بیش از حد مورد نیاز برای متعادل ساختن دمای خود تعریق می‌کند. تعریقی که ناشی از اختلال هیپرهیدروز باشد عمدتا در نواحی دست، پا، صورت، گردن، زیر بغل و کشاله‌های ران دیده میشود. عرق کردن یک واکنش عادی در زمانی است که بدن شما در حال جنب و جوش است. بدن در هنگام فعالیت باید با عرق کردن، خودش را خنک کند. اما عرق کردن زیاد بدن نشانه چیست؟
حدود 4.8 درصد از مردم آمریکا به اختلال هیپرهیدروز مبتلا هستند، اما این آمار واقعی نیست؛ زیرا بسیاری از افراد، تعریق بیش از حد بدن خود را مشکل پزشکی خاصی در نظر نمی‌گیرند و به دنبال درمان آن نمی‌روند. اما عرق کردن زیاد بدن در صورت عدم درمان می‌تواند به مشکلی آزاردهنده تبدیل شود و اعتماد به نفس فرد را کاهش دهد. عرق کردن در هنگام قرار گرفتن در معرض آب و هوای گرم، انجام فعالیت‌های بدنی شدید مانند ورزش کردن یا دویدن، امری طبیعی است. اما عرق کردن بدن در زمانی که شرایط نرمال باشد و خبری از هوای گرم و یا فعالیت بدنی نباشد، نشان‌دهنده یک مشکل پزشکی است.
در ویدیوی زیر ببینید «عرق کردن زیاد بدن نشانه چیست؟»
بروز برخی احساسات ناخوشایند مانند ترس، استرس، عصبانیت یا نگرانی نیز می‌توانند باعث تعریق بدن شوند که این موارد هم نوعی واکنش طبیعی بدن است. اما زمانی که به اختلال هیپرهیدروز مبتلا باشید، بیش از حد معمول و بدون هیچ دلیل خاصی عرق می‌کنید. البته دليل عرق كردن زياد بدن بستگی به این دارد که به کدام نوع هیپرهیدروز مبتلا هستید؛ زیرا این اختلال دارای دو نوع مختلف است.
انواع هیپرهیدروز شامل موارد زیر است:
1. هیپرهیدروز اولیه (Primary Hyperhidrosis)
شایع‌ترین علت تعریق بیش از حد، هیپرهیدروز اولیه است که حدود 1 الی 3 درصد از افراد را مبتلا کرده و معمولا در کودکی بروز پیدا می‌کند. این نوع هیپرهیدروز باعث بیماری نمی‌شود، اما موجب تعریق زیاد بدن میشود. تعریق عموما در نواحی چون دست‌ها، پاها، زیر بغل و صورت اتفاق می‌افتد و حدود 30 درصد از افراد مبتلا به هیپرهیدروز اولیه، دارای سابقه خانوادگی تعریق بیش از حد هستند.
2. هیپرهیدروز ثانویه (Secondary Hyperhidrosis)
تعریق هیپرهیدروز ثانویه ناشی از یک وضعیت پزشکی و یا عوارض جانبی برخی داروها است. این نوع هیپرهیدروز معمولا در بزرگسالی بروز پیدا کرده و تمام بدن و یا بخش‌هایی از بدن شروع به تعریق می‌کنند. علت عرق كردن زياد بدن در خواب نیز می‌تواند ناشی از وجود هیپرهیدروز ثانویه باشد. شرایطی که می‌توانند باعث بروز این نوع هیپرهیدروز شوند، شامل مواد زیر است:
- بیماری‌های قلبی عروقی
- سرطان
- سکته
- پرکاری غده تیروئید
- یائسگی
- صدمات نخاعی
- بیماری ریه
- بیماری پارکینسون
- بیماری‌های عفونی مانند سل یا HIV
- بیماری دیابت
نشانه های عرق کردن زیاد بدن
هیپرهیدروز به عنوان نوعی از تعریق تعریف میشود که فعالیت‌های عادی را مختل می‌سازد. عرق کردن زیاد بدن بیش از یک مرتبه در هفته و بدون دلیل مشخص و واضحی اتفاق می‌افتد و بر زندگی روزمره و اجتماعی افراد تاثیر می‌گذارد. برخی از نشانه‌های بارز تعریق بیش از حد بدن شامل موارد زیر است:
- استمرار تعریق زیاد به مدت 6 ماه
- تعریق شدید در کف دست و یا پا
- تعریق در دو طرف بدن
- بروز عرق بیش از حد قبل از سن 25 سالگی
- عدم تعریق در هنگام خواب
- سابقه خانوادگی ابتلا به اختلال هیپرهیدروز
این عوامل می‌توانند نشان‌دهنده ابتلا به هیپرهیدروز اولیه باشند، اما برای تشخیص دقیق آن باید به پزشک مراجعه کنید. با این حال، علت عرق كردن يک طرف بدن و یا یک نقطه خاص از بدن می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری دیابت و یا هیپرهیدروز ثانویه باشد. برای کسب اطلاعات کامل درباره بیماری دیابت می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید. افرادی که دچار تعریق بیش از حد می‌شوند، مشکلات زیر را تجربه می‌کنند:
- بروز مشکلات پوستی مانند عفونت‌های قارچی یا باکتریایی
- نگرانی و اضطراب بابت خیس شدن لباس
- از دست دادن اعتماد به نفس و عدم تمایل به برقراری ارتباطات فیزیکی مانند دست دادن
- نگرانی از بو گرفتن بدن و لباس‌ها
بنابراین اختلال هیپرهیدروز نه تنها بر بدن فرد بلکه بر روحیه او نیز تاثیرات منفی می‌گذارد و اعتماد به نفس را کاهش می‌دهد. گاهی اوقات نیز وجود این مشکل باعث میشود که فرد تمایلی به حضور در اجتماع و معاشرت با افراد دیگر را نداشته باشد.
دليل عرق كردن زياد بدن
همانطور که اشاره کردیم، دلایل ابتلا به اختلال هیپرهیدروز اولیه هنوز به خوبی مشخص نشده‌اند، اما ابتلا به هیپرهیدروز ثانویه، دلایل متعددی دارد. در گذشته مردم گمان می‌کردند که اختلال هیپرهیدروز اولیه با وضعیت روحی و روانی فرد مرتبط بوده و این بیماری به طور کلی یک اختلال روانی محسوب میشود. این باور همچنین در میان مردم رایج بود که تنها افرادی که دچار استرس و اضطراب شدید هستند، به هیپرهیدروز اولیه مبتلا می‌شوند.
با این حال، مطالعات و تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که افراد مبتلا به هیپرهیدروز اولیه هیچکدام از علائم استرس، اضطراب و افسردگی را ندارند. در حقیقت، این موضوع برعکس است؛ یعنی این احساسات و تغییرات روانی که در افراد مبتلا به هیپرهیدروز اولیه دیده میشود، به دلیل تعریق زیاد است. مطالعات دیگر همچنین نشان داده‌اند که برخی از ژن‌های خاص در ابتلا به هیپرهیدروز اولیه نقش دارند و این اختلال می‌تواند موروثی باشد. اکثر افراد مبتلا به هیپرهیدروز اولیه والدین، خواهر و یا برادری دارند که به این اختلال مبتلا هستند. دلایل اصلی ابتلا به هیپرهیدروز ثانویه شامل موارد زیر است:
- آسیب نخاعی
- مصرف بیش از حد الکل
- اضطراب و افسردگی
- دیابت
- نقرس
- بیماری‌های قلبی عروقی
- پرکاری غده تیروئید
- چاقی بیش از حد
- بیماری پارکینسون
- بارداری
- نارسایی تنفسی
- مصرف بیش از حد مواد مخدر
- سرطان
- سکته مغزی
اما عرق كردن زياد در خواب نشانه چيست و چرا برخی افراد در هنگام خواب دچار تعریق بیش از حد می‌شوند؟ دلایل تعریق شبانه نیز مشابه اختلال هیپرهیدروز ثانویه است و وجود برخی بیماری‌ها یا عارضه‌ها موجب عرق کردن زیاد بدن در خواب میشود. در برخی مواقع نیز کمبود برخی ویتامین‌ها در بدن باعث افزایش تعریق می‌شوند، اما کمبود چه ویتامینی باعث تعریق زیاد میشود و ما را از وجود اختلال هیپرهیدروز آگاه می‌سازد؟ کمبود ویتامین‌های B و D در بدن به صورت تعریق زیاد نمایان می‌گردند. علت عرق زیاد پشت گردن و پیشانی نیز کمبود این دو ویتامین مهم و حیاتی در بدن است.
علت عرق كردن ناگهانی بدن نیز می‌تواند شوک عصبی و یا اضطراب باشد که بلافاصله با تعریق شدید صورت، دست و پا نمایان میشود. عرق کردن ناگهانی همچنین می‌تواند به دلیل وجود برخی بیماری‌های نهان، حمله قلبی و یا فشارخون پایین و یا بالا نیز بروز پیدا کند. سوالی که ممکن است برایتان پیش بیاید این است که عرق چسبناک نشانه چیست و چرا گاهی اوقات عرق بدن برخی افراد چسبناک میشود؟ عرق چسبناک بیشتر در افراد مبتلا به دیابت مشاهده میشود و این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که قند فرد بالا رفته و عرق می‌کند. به همین خاطر است که بدن افراد مبتلا به دیابت پس از نوسانات قند خون، چسبناک شده و باید استحمام کنند.
نحوه تشخیص ابتلا به اختلال هیپرهیدروز
پس از بررسی علائم اولیه، برای تشخیص دقیق ابتلا به اختلال هیپرهیدروز باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک معالج درباره نحوه و زمان تعریق، سوالاتی از شما می‌پرسد تا بتواند از وجود اختلال هیپرهیدروز مطمئن شود. علاوه بر این، برای تشخیص دقیق‌تر این اختلال ممکن است از شما آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون و ادرار بگیرند تا اطمینان حاصل کنند که آیا بیمار به اختلال هیپرهیدروز مبتلا هست یا خیر. اکثر پزشکان بر اساس معاینات جسمی و سوابق پزشکی بیمار، وجود هیپرهیدروز اولیه را در او تشخیص می‌دهند.
آزمایش نشاسته-ید نیز یک آزمایش رایج برای تشخیص اختلال هیپرهیدروز بوده که شامل قرار دادن ید در محل تعریق است. زمانی که ید خشک شد، مقداری نشاسته بر روی آن قسمت می‌ریزند و اگر نشاسته به رنگ آبی تیره درآمد، یعنی فرد دچار تعریق بیش از حد است. آزمایش دیگری که برای تشخیص عرق کردن زیاد بدن انجام میشود، آزمایش ورق کاغذ است که نوعی کاغذ خاص را بر روی محل تعریق قرار می‌دهند. پس از گذشت چندین دقیقه و جذب عرق فرد توسط کاغذ، آن را وزن می‌کنند و مسلما وزن سنگین کاغذ نشان‌دهنده تعریق بیش از حد فرد است.
پزشک معالج همچنین ممکن است آزمایش ترمورگولاسیون (Thermoregulatory) یا تنظیم دمایی را تجویز کند. این آزمایش نیز مشابه آزمایش نشاسته-ید است که در آن از یک پودر خاص استفاده می‌کنند که به رطوبت، حساس است. این پودر در نواحی که تعریق بیش از حد دارند، تغییر رنگ می‌دهد. برای انجام این آزمایش ممکن است لازم باشد که در سونا قرار بگیرید تا تست شما دقیق‌تر انجام شود.
درمان عرق كردن زياد بدن
برای درمان عرق کردن زیاد بدن شیوه‌های متعددی وجود دارد که با توجه به نواحی و میزان تعریق، توسط پزشک انتخاب می‌شوند. تاکنون هیچگونه درمان قطعی و دائمی برای اختلال هیپرهیدروز اولیه وجود ندارد، اما برخی شیوه‌های درمانی به بهبود علائم آن کمک بسیاری می‌کنند.
گزینه‌های درمانی برای بهبود علائم تعریق بیش از حد بدن شامل موارد زیر است:
داروهای آنتی کولینرژیک
داروهای آنتی کولینرژیک می‌توانند از تعریق جلوگیری کنند. این داروها مانند گلیکوپیرولات (رابینول) مانع از فعالیت بیش از حد استیل کولین (Acetylcholine) می‌شوند. استیل کولین یک ماده شیمیایی است که توسط بدن تولید شده و موجب تحریک غدد تعریق میشود.
دستگاه یونتوفورزیس
در این روش از دستگاهی استفاده میشود که در آن جریان‌های الکتریکی ضعیف و مقداری آب وجود دارد. این دستگاه برای دست، پا و زیر بغل مناسب است و با قرار دادن نواحی تعریق در آن، جریان‌های الکتریکی به طور موقت غدد تعریق شما را مسدود می‌کنند. اکثر بیماران به دو یا چهار درمان 20 الی 30 دقیقه‌ای نیاز دارند تا به طور نسبی درمان شوند.
بوتاکس (سم بوتولینوم)
تزریق بوتاکس برای درمان اختلال هیپرهیدروز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بوتاکس می‌تواند اعصاب تحریک‌کننده غدد تعریق را مسدود کرده و مانع عرق بیش از حد فرد شود. برای حصول نتیجه خوب و موثر از این درمان باید چندین مرتبه تزریق انجام دهید تا نتیجه آن را مشاهده کنید.
عمل جراحی
اگر تعریق بیش از حد شما در ناحیه زیر بغل است، انجام عمل جراحی می‌تواند به بهبود و درمان این شرایط کمک کند. یک روش جراحی شامل از بین بردن غدد تعریق زیر بغل است و روش دیگر نیز جراحی سمپاتکتومی توراسیک است که در آن اعصاب متصل به غدد تعریق فرد از بین می‌روند.
درمان های خانگی
برای درمان خانگی عرق کردن زیاد بدن نیز می‌توانید از گزینه‌های زیر استفاده کنید:
- استفاده از داروهای ضد تعریق بدون نسخه بر نواحی آسیب دیده
- استحمام روزانه برای از بین بردن باکتری‌ها
- استفاده از کفش و جورابی که از مواد و الیاف طبیعی ساخته شده‌اند
- تعویض مکرر جوراب‌ها
- استفاده از آب لیموی تازه بر روی نواحی که دچار تعریق می‌شوند
- مالیدن سرکه سیب بر روی نواحی آسیب دیده
- استفاده از ترکیب جوش شیرین و آب بر نواحی مشخصی که تعریق بیش از حد دارند
ما در این مقاله اختلال هیپرهیدروز یا عرق کردن زیاد بدن را به طور کامل مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید، این اختلال نوعی مشکل پزشکی محسوب میشود که با عرق كردن زياد بدن خود را نشان می‌دهد. یعنی بدن فرد، بیش از حد مورد نیاز برای متعادل ساختن دمای خود، تعریق می‌کند. تعریق بیش از حد بدن علل مختلف و شیوه‌های درمانی متعددی دارد که برای تشخیص صحیح و انتخاب نوع درمان باید با پزشک متخصص مشورت کنید.